کمک به ۱۸ میلیون خانوار و قلاب ماهیگیری

رئیس‌جمهور در جریان سفر استانی خود به استان کرمان وعده داده بود که از ماه آینده به ۱۸ میلیون خانوار، یعنی حدود ۵۷ میلیون نفر کمک نقدی خواهد شد. همچنین سخن‌گوی دولت گفته بود که دولت برنامه‌ای برای بیش از ۱۸ میلیون خانوار ایرانی به‌صورت هدفمند دارد تا از حمایت‌های اجتماعی و معیشتی بهره‌مند شوند. به گفته علی ربیعی، زیرساخت‌های لازم این طرح آماده شده و به‌زودی اعلام خواهد شد. طبق اعلام آقای سخن‌گو، برنامه دولت در شرایط تحریم افزایش تاب‌آوری و مقاومت اجتماعی و بهبود معیشت مردم است. همچنین جلوگیری از ریزش نیرو در کارخانه‌ها و حفظ سطح اشتغال در کارخانه و حل مشکلات صنایع دارای معضل و توسعه مبتنی بر مزیت‌های محلی نیز از برنامه‌های دیگر دولت است تا از این طریق و با استفاده از مزایای لازم از ظرفیت همسایگی در تبادلات تجاری و ایجاد ثبات و آرامش در بخش بین‌الملل و تلاش برای شکستن تحریم و اتکا به مقاومت داخلی از عهده تحریم‌ها برآییم.
رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور هم در حاشیه جلسه دولت در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت منابع تأمین این کمک ماهانه به خانوار‌های نیازمند گفته بود که جزئیات این موضوع و اینکه منابع مالی آن از کدام بخش می‌تواند تأمین شود، در کمیته‌ای در حال بررسی است! و یکی از بخش‌هایی که می‌تواند به عنوان منبع تأمین این کمک در نظر گرفته شود، بخش انرژی اعم از نفت خام، بنزین، گاز، گازوئیل یا پتروشیمی است و به‌طور قطع منابع حاصل از افزایش قیمت در هر یک از این بخش‌ها در اختیار مردم قرار خواهد گرفت.
آنچه از گفته‌های مقامات دولت برمی‌آید، آن است که کار‌های کارشناسی روی طرح ادامه دارد! اما چنانچه قرار باشد یارانه ۳ دهک بالای درآمدی یا حدود ۷ میلیون خانوار حذف شود، رقمی بین ۸ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان منابع به‌صورت سالانه برای انجام این طرح آزاد خواهد شد که چنانچه همین مبلغ بخواهد به ۱۸ میلیون خانوار تخصیص پیدا کند، برای هر فرد کمتر از ۲۰ هزار تومان و برای هر خانوار به‌طور متوسط حدود ۶۰ هزار تومان در ماه اختصاص پیدا خواهد کرد.
با توجه به وضعیت بغرنج و دشوار اقتصادی به‌ویژه برای اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر، سؤالات متعددی در این‌باره به ذهن می‌رسد که بهتر است کارشناسان و مقامات مجری طرح آن را دقیق‌تر بررسی کنند.
۱- در شرایطی که قیمت یک کیلو برنج داخلی بیش از ۲۰ هزار تومان است، این حمایت به هیچ عنوان بهبود معیشت یا افزایش تاب‌آوری اجتماعی را به همراه نخواهد داشت. بهتر است مسئولان به‌جای بازی با کلمات و تهی کردن آن‌ها از مفهوم واقعی، روی طرح‌های کارشناسی‌شده و قوی برای رفع یا کاهش فقر در جامعه اقدام کنند، نه اینکه بخواهند یکجا از ۱۸ میلیون خانوار حمایت کنند.
۲- شاید بهتر باشد حتی چنانچه یارانه ۳ دهک پردرآمد حذف شود، این رقم صرف جبران کسری‌های گسترده بودجه و تقویت زیرساخت‌های کشور و تأمین بودجه‌های عمرانی گردد، نه اینکه دوباره صرف بازتوزیعی شود که ناکارآمدی آن به اثبات رسیده است.
۳- این چه طرح یا حمایتی است که هنوز کار‌های کارشناسی آن تکمیل نشده است و نتایج و پیامدهایش در بهترین حالت، هیچ گرهی در شرایط رکود تورمی موجود از مشکلات مردم باز نخواهد کرد. شاید بهتر باشد منابع این طرح یا طرح‌های مشابه صرف بهبود ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری، راه‌اندازی کارخانجات معطل و کمک به خروج کشور از رکود شود یا چنانچه اگر واقعا قرار است صرف کمک به مردم شود، بهتر است به ۳ دهک پایین درآمدی تخصیص پیدا کند، نه اینکه برای کمک به ۱۸ میلیون خانوار هدف‌گذاری شود.
۴- مثال معروفی هست که می‌گوید به‌جای آنکه به نیازمندان ماهی بدهی، ماهیگیری یادشان بده! در واقع بهترین کار را کسانی انجام می‌دهند که طرز تفکر پشت این مَثَل‌ها را می‌آموزند و به مرحله عمل درمی‌آورند. در واقع دادن یک ماهی آماده به یک فرد نیازمند خیلی اوقات لازم یا کافی نیست و بیشتر باید یک قلاب و کمی طعمه در اختیار او بگذاری تا بتواند کار ماهیگیری را شروع کند. بعد هم که ماهی گرفت، باید به بازار ماهی‌فروش‌ها راهش بدهی و کمک کنی تا بتواند محصولش را بفروشد! از این رو پیشنهاد می‌شود دولت محترم به جای دادن ماهی، کمک کند تا مردم در کسب‌وکارهایشان درآمد بیشتری داشته باشند، بتوانند شغل مناسبی پیدا کنند و فضای کسب‌وکار به گونه‌ای شفاف و مناسب باشد که مردم با دادن مالیات به دولت کمک کنند، نه برعکس.