متروپلیس؛ مجرای تحقق جهان‌شهری مشهدالرضا (ع)

در دنیای امروز نقش پرمایه رویکرد‌ها و تشکل‌های تخصصی مردم‌نهاد در ایجاد بستر‌های موفقیت‌آمیز شایان‌توجه است. سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن) با فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند، یکی از عوامل اصلی توسعه هستند. در دنیای حاضر اهداف دولت‌ها و حاکمیت‌ها در زمینه توسعه از نظر اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بدون مشارکت و همیاری یکایک افراد جامعه محقق نخواهد شد.

سازمان‌های مردم‌نهاد زاییده چنین نیازی برای مشارکت جامعه و سازمان‌دهندگان‌اند. این سازمان‌ها از طریق همکاری مردم با هم و با دولت و حاکمیت و بخش خصوصی در بسیاری از زمینه‌ها بسترساز توسعه و رشد جوامع هستند. درواقع انجمن‌ها ابزار کنترل نظام قدرت و جلوگیری از خروج از مسیر اصلی هستند که البته موفقیت آن‌ها به تلاش و ازخودگذشتگی‌های بسیار به‌خصوص در هسته اولیه نیاز دارد. نقش‌آفرینی مؤثر انجمن‌ها در پیشرفت جوامع، راهی طی‌شده در دنیاست.

متروپلیس (Metropolis) یا همان انجمن کلان‌شهر‌های مهم جهان، مؤسسه‌ای غیردولتی و بین‌المللی است که با اهداف غیرانتفاعی و بدون وابستگی سیاسی کار می‌کند. مدیریت و مسائل کلان‌شهر‌های جهان در کانون توجهات متروپلیس قرار دارد. این انجمن در عین حال بخشی از سازمان شهر‌های متحد و دولت‌های محلی (UCLG) نیز هست.

این انجمن در سال ۱۹۸۴ به ابتکار شهرداری پاریس بنیان گذاشته شده و در سال ۱۹۸۵ در مونترال کانادا آغاز به کار کرده است. هدف اصلی متروپلیس ارتقای توسعه شهری پایدار در شهر‌های بزرگ به‌منظور کیفیت زندگی شهروندان از طریق هدایت شبکه جهانی کلان‌شهر‌ها و نظارت بر مسیر توسعه مناطق کلان‌شهر‌های مهم جهان است.

مأموریت این انجمن که بیش از ۱۴۰ عضو دارد، ارتقای همکاری‌های بین‌المللی شهر‌های بزرگ و مدیریت کلان‌شهری است. اکنون از ایران شهر‌های تهران، مشهد، شیراز، اهواز و کرج در متروپلیس عضویت دارند.

با توجه به ظرفیت بی‌بدیل عضویت و نقش‌آفرینی مؤثر در انجمن‌های بین‌المللی و نظر به تأثیر آن در بهره‌گیری از تجارب محتمل در راستای بهبود الگو‌های مدیریت‌شهری و همچنین در برندسازی مقاصد در راستای تعاملات اقتصادی و فرهنگی و... مشهد‌الرضا (ع) در ۱۸سال گذشته تاکنون نتوانسته است آن‌چنان که باید ظرفیت‌ها و امکانات خود را در راستای بهره‌گیری از این ظرفیت عظیم به‌کار گیرد.

با این حال باز هم توفیقاتی به‌دست آورده است؛ گرفتن کرسی‌هایی در هیئت‌مدیره، برگزاری دوره‌های آموزشی بین‌الملل، شرکت در جشنواره‌های نوآوری متروپلیس ازجمله جشنواره گوانگجو و «UCLG»، ارائه پیشنهاد تأسیس صندوق جهانی توسعه شهرها، تشکیل میز شهرداران کلان‌شهر‌های جهان برای مبادله و گفتگو درباره سیاست‌های روز و... از این دست اقدامات بوده است.

از دیگر کارکرد‌های انجمن کلان‌شهر‌های جهان در دنیا به‌عنوان یکی از سمن‌های بزرگ یا نهاد‌های مردمی غیرانتفاعی جهان تأثیر آنان در آینده دنیاست که با وجود ارتباطات نزدیک جهانی و ازبین‌رفتن مرز‌ها حضور نهاد‌هایی که قادر باشند با متعادل‌سازی قدرت حکومت‌ها در رفع مشکلات دنیا نقش‌آفرینی کنند، ضرورت می‌یابد.

شهر مشهد می‌تواند تا با به‌کارگیری ظرفیت‌ها به‌صورت بهینه و برنامه‌ریزی‌شده و با ترسیم چشم‌انداز و اهداف مشخص در انجمن کلان‌شهر‌های جهان به‌عنوان عنصری مؤثر در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های این سازمان در سطح جهانی نقش مؤثر خود را ایفا کند و مبتنی بر فرموده رهبر معظم انقلاب که «در هر سازمان بین‌المللی که هستید، حتما آن را جدی بگیرید؛ این نقش را مؤثر بدانید.» بیش از پیش برای دستیابی به اهداف توسعه شهری تلاش کند.

بدین‌منظور در راستای تأثیرگذاری بیش از پیش در عرصه بین‌الملل باید از ظرفیت‌های این نهاد بین‌المللی استفاده کنیم و با ظرفیت‌سازی داخلی و به‌کارگیری ظرفیت نیروی انسانی توانمند و متخصص که قادر باشند به‌عنوان سفیران شهری فعالیت کنند، ایفای نقش کنیم.

همچنین لازم است تا با مطالعه اسناد بین‌المللی و نقد و اصلاح آنان در صورت نیاز، جایگاه جمهوری اسلامی ایران را به‌عنوان کشوری ارزش‌آفرین و ارزش‌ساز در سطح جهان‌شهری تحکیم ببخشیم و از این طریق در حوزه زنان به‌عنوان حوزه‌ای مهم در سطح جهان و در همه حوزه‌های تخصصی شهری و حتی فرهنگی‌اجتماعی ارزش‌های ایرانی‌اسلامی را به‌صورت سیاست‌های دقیق شهری در سطح بین‌الملل ارائه کنیم و با بهره‌گیری از تفکر و نگاه بین‌الملل به‌عنوان یک پیوست مهم در پروژه‌های شهری و در بخش‌های مختلف شهرداری شاخصه‌های جهان‌شهری را به منصه ظهور گذاریم.

با نظر به شعار جهان‌شهری مشهد، رویکرد شورای اسلامی شهر در دوره ششم اهمیت به حوزه دیپلماسی شهری است تا آن‌چنان که شایسته مشهدالرضا (ع) است، در آینده نیز تقویت ارتباطات در متروپلیس و سازمان‌ها و دیگر ارتباطات جهانی را شاهد باشیم.