مهندس آرمان صفائیان
شیمی دان، پژوهشگر و تولیدکننده اتانول
یک سالی می شود که به علت شیوع ویروس کرونا، مصرف ضدعفونی کننده های الکلی در کشورمان یافته زیرا قطعیت تأثیر الکل 70 درصد بر نابودی ویروس کووید19 مشخص شده است، اما موضوعی در این بین وجود دارد که مسئولان حوزه سلامت از آن غافل اند: سمی بودن انواع الکل و آسیب های فراوانی که به سلامتی وارد می کند، البته جز اتانول.
به یاد دارید که در ماه های نخست همه گیری کرونا، برخی به علت مسمومیت با الکل فوت کردند. این مسمومیت بخشی از همان آسیبی است که صحبتش را کردم. متأسفانه مسمومیت های غیرخوراکی سریع خودشان را نشان نمی دهند. برای همین، نادیده گرفته می شوند، اتفاقی که در سایه کم توجهی مسئولان و ناآگاهی مردم، در جامعه در حال وقوع است.
متخصصان حوزه سلامت می دانند که به علت سمی بودن الکل، جذب آن حتی از طریق پوست هم می تواند آسیب زا باشد، البته جز اتانول که ماده ای غیرسمی است و در غلظت های 60 تا 80 درصد توانایی از بین بردن همه ویروس های لیپیددار و بسیاری از ویروس های هیدروفیلیک را دارد مانند ویروس کووید19 که سبب شد استفاده از اتانول برای ضدعفونی کردن دست ها به همه توصیه شود.
اما آنچه اکنون به عنوان ضدعفونی کننده الکلی فراوان در بازار وجود دارد ایزوپروپیل الکل همراه با اتانول است، ماده ای بسیار سمی که تاپیش از این برای ضدعفونی وسایل پزشکی استفاده می شد. اگرچه هنوز هیچ مرجع رسمی ای درباره عوارض جانبی این الکل بسیار سمی اظهار نظر نکرده است، می دانیم که خطرناک است و نباید در تماس زیاد با پوست باشد چون می تواند از طریق پوست جذب خون شود.
بنابراین، لازم است ضمن تهیه مواد ضدعفونی کننده مطمئن، به اطلاعات روی محصول هم توجه کرد. الکل ضدعفونی کننده باید ترکیبی از اتانول خالص به علاوه گلسیرین به علاوه رنگ های مجاز باشد. رنگ های صنعتی مضر و سمی هستند و زمانی برای آن ها درجه بندی داشتیم. یعنی از هر رنگی باید در جای خاصی استفاده می شد ولی اکنون هر کسی از هر رنگی دلش بخواهد در تولید مواد ضدعفونی کننده استفاده می کند.
بهتر است تا پایان بحران همه گیری کرونا از ضدعفونی کننده هایی مانند سفیدکننده ها که پایه کلر دارند استفاده نشود. کلر تحریک کننده ای قوی است و می تواند عوارض زیادی به جا بگذارد. اگرچه سازمان جهانی بهداشت هنوز به طور رسمی تأیید نکرده است، برخی پژوهشگران معتقدند کلر می تواند در افرادی که در معرض کرونا هستند، جهش ژنی ایجاد کند. یعنی حتی اگر کرونای فرد بهبود بیابد، عوارض کلر امکان دارد او را از پا درآورد. بنابراین منطقی است که تا پایان این شرایط فقط از موادی مانند پودرهای رخت شویی و مایع ظرف شویی برای تمیزکاری در خانه استفاده کنیم. برای ضدعفونی هم همان اتانول کفایت می کند.
گذشته از این موضوع، این روزها برخی به دلیل ناآگاهی و دانش فنی کم و سوء استفاده، مبنی بر ساخت واحدهای الکلی با کمترین سرمایه گذاری، از سیستم های بچ برای تولید الکل البته به شکلی ناقص استفاده می کنند که تولیداتی غیراستاندارد و خطرناک دارند. هم چنین پساب حاصل از این واحدهای تولیدی و دیگر کارخانه های الکل سازی مشکلات زیست محیطی زیادی ایجاد می کند که سال هاست بدون توجه رها شده است.