موضوع الحاق بخشی از روستاها و پهنه‌های محدوده تاریخی توس به محدوده شهر مشهد، ماجرایی طولانی دارد و بیش از ۳۱سال است که این منطقه چشم‌انتظار تصمیم‌گیری قاطع در زمینه منطقه توس است. این منطقه از یک‌سو معیارهای لازم برای ایجاد شهری مستقل از مشهد را ندارند و از سوی دیگر فاصله زیادی تا محدوده شهری مشهد دارد، به همین دلیل این منطقه ناحیه ویژه منفصله توس نام گرفته است.

پس از سال‌ها بلاتکلیفی این اراضی، در سال۱۳۹۹ ابلاغ اتصال توس به محدوده شهری مشهد صادر شد، اما این موضوع بدون طرح مشخص برای تعیین محدوده دقیق این منطقه، شکل ساخت‌وسازها، فعالیت‌های عمرانی و اجرای طرح‌های شهری بود و راه‌حل این مشکل فقط تصویب طرح راهبردی و پس از آن طرح تفصیلی مشخص در چهارچوب قانون بود. در همین راستا با آغاز دوره پنجم شورای اسلامی شهر مشهد و ایجاد کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس، گام‌های بزرگی برای تصویب یک طرح راهبردی مناسب برای منطقه توس برداشته شد.

پس از فرازونشیب‌های فراوان و سال‌ها انتظار، طرح راهبردی این منطقه به‌عنوان طرحی بالادستی برای انجام اقدامات بعدی و تهیه طرح تفصیلی این  محدوده باستانی به تصویب شورای‌عالی شهرسازی و معماری رسید. این طرح در ۳۱تیر۱۳۹۹ به تصویب این شورا رسید و ۳۶۰۰هکتار از اراضی منطقه منفصله توس به‌صورت قانونی به شهر مشهد ملحق شد. در همان زمان شهردار مشهد وعده داد که در صورت ابلاغ این  طرح، با سرعت برای تهیه طرح تفصیلی آن هم اقدام شود تا پرونده توس برای همیشه بسته شود.

با وجود آمادگی مدیریت شهری برای اجرای اقدامات نهایی طرح‌های این منطقه، اعتراض جهاد کشاوزی مبنی بر ازبین‌رفتن اراضی کشاورزی در این  طرح سبب شد تا این  طرح ابلاغ نشود و سال۱۳۹۹ نیز با همین  رویه به پایان برسد. بلاتکلیفی و بی‌توجهی به ابلاغ این طرح در پایتخت موجب شد شورای شهر مشهد که در سال‌های گذشته اقدامات متعددی برای احیای توس انجام داده بود، طرحی را تصویب کند که براساس آن خدمات‌دهی شهرداری مشهد در محدوده توس در صورت ابلاغ‌نشدن طرح راهبردی از دستورکار خارج شود که با مخالفت فرمانداری اجرا نشد.

پس از آن خط محدوده جدید توس پس از رفت‌وبرگشت‌های زیادی بین راه‌وشهرسازی، استانداری خراسان  رضوی و جهاد کشاورزی، نهایی شد و قبل از نوروز۱۴۰۰ بر سر آن توافق شد. در خط محدوده جدید، زمین‌های پیوسته پیرامونی توس از محدوده خارج شده است و ۳۶۰۰هکتار طرح قبلی با خارج‌شدن این اراضی به ۲۰۰۰هکتار رسید و برای بررسی و تصویب دوباره به تهران و شورای‌عالی معماری و شهرسازی فرستاده شده است.

بااین‌حال، هنوز نظر نهایی شورای‌عالی معماری و شهرسازی دراین‌باره ابلاغ نشده است تا مدیریت شهری بتواند طرح تفصیلی محدوده توس را در کمیسیون ماده۵ استان تصویب کند. اتفاقی که اجرای نهایی آن در دوره شورای ششم باید پیگیری و نهایی شود.

طرح راهبردی جدید توس بر ۲محور تأکید دارد؛ یکی اینکه زمین‌های کشاورزی موجود در منطقه همچنان در کاربری کشاورزی حفظ شود و محور بعدی اینکه به‌دلیل مشکلات در تأمین منابعی مانند آب، برق و گاز، جمعیت این منطقه که اکنون حدود ۴۰هزار نفر است، از ۶۲هزار نفر فراتر نرود. تصویب طرح راهبردی و طرح تفصیلی توس علاوه بر حفاظت از موقعیت توس و آرامگاه فردوسی و محوطه‌های تاریخی پیرامونی آن فرصت مناسبی برای دیگر اقدامات مانند ثبت جهانی توس، جذب سرمایه‌گذار و ساخت‌وسازهای بیشتر فراهم می‌کند.