ایران‌خودرو شرکت خودروسازی ایرانی است که در سال۱۳۴۱ به‌دست برادران خیامی با سرمایه مالیِ ۱۰۰میلیون ریال بنیان‌گذاری شد. این شرکت که قبل‌تر ایران‌ناسیونال نام داشت، در خارج از ایران با نام تجاری ایکو (IKCO) شناخته می‌شود. این شرکت مهم‌ترین شرکت خودروسازی ایرانی است که انواع خودرو‌های سبک و سنگین را با همکاری شرکای خارجی یا به‌تنهایی مونتاژ می‌کند. ایران‌خودرو سالانه حدود ۶۰۰هزار دستگاه خودرو تولید می‌کند.

همکاری با پژو

در سال۱۳۵۳ با افزایش قیمت نفت و درآمد‌های ارزی، شرکت ایران‌ناسیونال برای حفظ بازار تصمیم به تولید پژو گرفت و سهام شرکت نیز در همین سال وارد بورس شد و حدود ۴۵درصد از سهام شرکت به عموم واگذار شد. در اواخر سال۱۳۵۶ و اوایل سال۱۳۵۷ باتوجه‌به اینکه پیکان قدیمی شده بود، تعویض آن در دستورکار قرار گرفت و بر همین اساس به‌منظور تولید خودرو جدیدتری با پژو فرانسه مذاکراتی انجام شد که درنهایت منجر به عقد قرارداد تولید پژو ۳۰۵ شد.

اما قبل از انجام کار و هم‌زمان با انقلاب اسلامی، همه صنایع ملی شد و در اختیار دولت قرار گرفت. از سال۱۳۷۴ شرکت ایران‌خودرو همکاری خود با شرکت پژو فرانسه را آغاز کرد. در سال۱۳۸۴ درآمد شرکت پژو از بازار خودرو ایران یک‌میلیارد یورو بود.

تأثیر تحریم‌ها بر ایران‌خودرو

در سال۱۳۹۱ با بالاگرفتن تحریم‌ها علیه ایران و پس از قرارداد‌های پژو با جنرال‌موتورز آمریکا، پژو روابطش را با ایران‌خودرو قطع کرد. در بهمن۱۳۹۴ پژو طبق قراردادی به‌ارزش ۴۰۰میلیون یورو، معادل ۱۳تریلیون ریال، که با ایران‌خودرو امضا کرد، به بازار ایران بازگشت که طی آن انتقال خط تولید پژو 208، 2008 و 301 در دستورکار قرار گرفت.

سهام‌داران ایران‌خودرو چه کسانی هستند؟

ایران‌خودرو قانونا یک شرکت سهامی عام است و سهام آن در بازار بورس اوراق بهادار تهران معامله می‌شود. دولت در ظاهر سهم کمی در آن دارد، اما در حقیقت بازیگران دولتی و شبه‌دولتی نقش بسیار پررنگی در حاکمیت و مدیریت آن دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد ایران‌خودرو با برنامه‌ای پیچیده توانسته است در چند سال سهام خود را بفروشد و بعدها خودش آن را تحت کنترل بگیرد.

شرکت‌های زیرمجموعه ایران‌خودرو در سال‌های۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰ با خرید سهام شرکت مادر خود موفق به ایجاد پدیده سهام‌داری چرخه‌ای شدند، به‌گونه‌ای که مجموع میزان سهام تحت تملک فقط 3شرکت (نگار نصر سهم، سرمایه‌گذاری سمند و بازرگانی سپهر ایرانیان کیش که سهام ۲ شرکت اولی ۱۰۰درصد و سومی ۶۰درصد در اختیار ایران‌خودروست) از ۷/۳۸درصد به ۲۴/۴۶درصد افزایش یافت.

خبرگزاری فارس در گزارشی در دی۱۳۹۶ اعلام کرد که درعمل ۱۷درصد از سهام ایران‌خودرو در اختیار شرکت کروز، ۲۱درصد در کنترل دولت و نهاد‌های شبه‌دولتی، ۲۶درصد زیرمجموعه‌های خودش و فقط ۲۶درصد به سهام‌داران خرد تعلق دارد. 

شرکت ایران‌خودرو در تهران، کیلومتر۱۴ جاده مخصوص کرج (بزرگراه شهید لشکری) قرار دارد.