عاطفه عطری

درباره ادبیات الکترونیک، سایبرمتن و عصر پساتکثیر بخوانید.

‌نمی‌دانم آنچه تعریف می‌کنم در مدارس پسرانه هم متداول بوده یا نه، اما یکی از تفریحات جذاب ما دختر‌ها در دوران راهنمایی و دبیرستان خواندن آجر نوشته‌هایی بود که معمولا بچه‌های سال بالا می‌نوشتند.

ادبیات الکترونیک ذاتا هنری چندرسانه‌ای است: نه‌فقط تصویر، بلکه موسیقی، فیلم و پویانمایی هم با کلمات برای قصه‌گفتن یا شعرسرودن درمی‌آ‌میزند.

تکنوزایی می‌گوید که درطول تاریخ بشری، همان قدرکه آدمی ابزارهایش را شکل داده، ابزار‌ها هم او را شکل داده اند، و حتی انسان شناسان معتقدند حکایت اینکه کدام یک اول دیگری را شکل داده حکایت مرغ و تخم مرغ است.

در جریان مطالعاتم در حوزه ادبیات الکترونیک، برای اولین بار فهمیدم ماشین‌های دیجیتال چطور کار می‌کنند. این اطلاعات تازه سرّ اینکه چرا فرایند ترجمه تااین حد برایم جذاب است را هم بر من آشکار کرد.

وقتی با ادبیات الکترونیک آشنا شدم، برای اولین بار با متونی روبه رو شدم که گویی برای خوانده نشدن نوشته شده بودند.

برای من که ادبیات خوانده ام و شیفته روایت،  این همه تعلیق در مسیر روایتْ کلافه کننده بود، اما به مرور فهمیدم انگار این «سخت پیمایی» ویژگی ذاتی ادبیاتِ ظاهرشده بر سکوی پیکسل هاست.

داستان‌های تعاملی بیش از یک خط روایی دارند. به عنوان خواننده، ما این اختیار را داریم تا از بین گزینه‌های موجودْ کنش و واکنش قهرمان داستان را تعیین کنیم.

آخرین کتابْ عکس دخترک موطلایی مبهوتی را نشان می‌داد که چشم به آسمان دوخته بود. با رنگ قرمز، بزرگ بر آن نوشته بود: «دخترک کبریت فروش». این کتاب مال من بود.

در تابستان‌های کودکیِ من، خیلی خبر از استخر و باشگاه نبود؛ به جایش، بابا من و فاطمه و گاهی هم امید را ــ اگر از گیر بابا درنمی رفت ــ برمی داشت و به کتابخانه آستان قدس می‌بُرد.