نجمه موسویزاده - در سال هفتهای چند روز را به معلولان اختصاص میدهند و با نامگذاریهای مختلف مانند روز معلول، روز نابینایان، سندروم دان و... برنامههای نمادینی برای این گروه از جامعه برگزار میکنند، اما آنطور که باید به مشکلاتشان رسیدگی نمیشود و زیرساختهایی مانند ورودی ادارات، بانکها، عابربانکها و... هم برایشان آماده نشده است. همچنین معلولان با چالشهای مختلفی از جمله امکانات تفریحی، رفاهی، درمانی و... روبهرو هستند، اما یکی از مشکلات اساسی آنها همین چالهچولهها و مناسبسازینبودن شهر است، موضوعی که باعث شده تا برخی از آنها حضور کمرنگتری در جامعه داشته باشند. رضا نوری، هفتادویکساله متولد مشهد، یکی از ساکنان محله امام خمینی (ره) است که از ابتدای تشکیل جامعه معلولان در مشهد عضو این جامعه بوده است. به مناسبت ۱۲ آذر، روز معلولان، گپ و گفت کوتاهی با او درباره چالشهای پیشروی معلولان داشتیم که در ادامه میخوانید.
نه به محدودیت
بهدلیل بیماری فلج اطفال در کودکی ناچار میشود تا با استفاده از عصا حرکت کند، اما هیچگاه از همان زمان که سن و سالی نداشته است و متوجه میشود با دیگر کودکان تفاوت دارد و نمیتواند از پاهایش استفاده کند، تفاوتی بین خودش و دیگر کودکان احساس نمیکند، میگوید: با عصا تا مدرسه میرفتم و از در مدرسه تا کلاس نیز گاهی با کمک دوستانم و گاهی هم خودم به کلاس درس میرفتم، اما نگاهم این نبود که تنها تکیهگاهم کمک دیگر بچهها باشد، آن زمان ویلچری وجود نداشت و چرخهایی برای استفاده معلولان بود که دومین چرخ در مشهد در پنجسالگی برای من ساخته شد. بهدلیل علاقه زیادی که به کارهای فنی داشته در جوانی میتواند خودش با قطعات مختلف، موتوری درست کند که برای استفاده معلولان باشد: «هیچگاه احساس نکردم که با دیگران تفاوت دارم و همیشه نگاهم این بود که اگر یک فرد سالم کاری را میتواند انجام دهد، من بهتر از او توانایی انجام اینکار را دارم.» چند سالی که میگذرد در بیستوهفتسالگی سوار موتورسیکلت بوده که خودرویی با او تصادف میکند و باعث میشود تا نوری قدرت راه رفتن را به طور کامل از دست بدهد. دومین ماشینی که در مشهد برای معلولان ساخته میشود، میخرد تا راحتتر سر کار حاضر شود. نوری با دختر یکی از همسایگان قدیمی خود که او نیز از ناحیه یک پا معلول است ازدواج میکند: «آشنایی چند ساله ما باعث شده بود تا ارتباط خوبی با یکدیگر داشته باشیم به همین دلیل وقتی موضوع ازدواج مطرح شد هر دو پذیرفتیم، خداراشکر زندگی بسیار خوب و با آرامشی داریم و حاصل ازدواج ما یک دختر است که در مقطع دکترا تحصیل میکند.»
آشتی با زندگی
بعد از انقلاب با تعدادی از دوستانش جامعه معلولان را با هدف شناسایی مشکلات و کمک به این قشر از جامعه تشکیل میدهند، میگوید: «یکی از اقدامات مهم ما در جامعه معلولان کار مددکاری، شنیدن مشکلات معلولان و رایزنی برای حل آنها بود. به عنوان مثال با اقدامات مددکاری، مشاوره و حضور در منازل افرادی که هنگام حادثه دچار معلولیت شده و روحیه خود را به همین خاطر باخته بودند، توانستیم بسیاری از آنها را دوباره با زندگی آشتی دهیم.» از اقدامات جامعه معلولان و مشکلاتی که در جامعه برای این قشر وجود دارد برایمان توضیح میدهد: «یکی از اصلیترین مشکلاتی که برای معلولان در جامعه وجود دارد و همه افراد بهوضوح، هم آن را میدانند و هم به چشم مشاهده میکنند: «موانع و مناسبسازینبودن خیابانهای شهر است.» نوری ادامه میدهد: «چندین بار در بازدیدهایی که مسئولان از نقاط مختلف شهر داشتند با آنها همراه بودهام تا نیازمندیهای مناسبسازی مسیرهای ویژه معلولان را نشان دهم، اما هنوز اقدام ویژهای انجام نشده است، بهعنوان مثال من که ساکن محله امام خمینی (ره) هستم و بیشتر ترددم در منطقه ۸ است در بازدیدی که به همراه شهردار داشتیم، موانع خیابان امام رضا (ع) را نشان دادم و درخواست استانداردسازی این مسیرها را داشتم که برخی از آنها همان زمان به دستور شهردار مناسبسازی شد.»
مانعهای غیراستاندارد!
وی بیان میکند: «در برخی پیادهروها موانعی را با میله پیشگیری از تردد موتور گذاشتهاند که در بین آنها مانع ویلچررو نیز جانمایی شده است، اما این مانعهای ویلچررو استاندارد نیست و به شانههای فرد فشار وارد کرده و فرد معلول بهسختی و با زحمت از بین آنها عبور میکند. حتی رمپهایی که برای عبور معلولان تعبیه شده است نیز استاندارد لازم را ندارد، ضمن اینکه زمانی که از خیابان عبور میکنید برای ورود به پیادهرو جوی آبی وجود دارد که پلی روی آن نیست تا ویلچر عبور کند.» نوری تأکید میکند: «معلول دوست دارد تا کارهایش را خودش انجام دهد و نمیخواهد دیگران را به زحمت بیندازد، اما متأسفانه آنقدر خیابانهای شهر نامناسب است که برخی معلولان ترجیح میدهند از خانههای خود خارج نشوند تا به مشکل نخورند و همین در خانه ماندن در طولانی مدت افسردگی میآورد.»
مشکل اشتغال همچنان باقی است
وی یکی دیگر از مشکلات جامعه معلولان را اشتغال بیان میکند و میافزاید: «کارفرمایان تمایل زیادی برای بهکارگیری معلولان ندارند در صورتی که میتوان گفت معلولیت در فاصله یک قدمی هر فردی قرار دارد.» او ادامه میدهد: «چند سال پیش پروژهای در جامعه معلولان انجام دادیم مبنی بر نظرسنجی از کارفرمایان و دستگاههای اجرایی مختلف که کارایی یک معلول را در محیط کار چگونه ارزیابی میکنید؟ مطابق نظرسنجیهای انجام شده بیشتر آنها بر این موضوع تأکید داشتند که یک فرد معلول از توانمندی و کارایی بسیار زیادی نسبت به یک فرد حتی سالم برخوردار است.» نوری یادآور میشود: «اهمیت داشتن شغلی مناسب و پایدار با درآمد کافی نهتنها از نظر اقتصادی برای معلولان امری مهم محسوب میشود بلکه تجربه نیز ثابت کرده که اثرات سوء بیکاری در بین معلولانی که علاوهبر امرار معاش، ناگزیر به پرداخت هزینههایی بابت درمان و لوازم کمکتوانبخشی نیز هستند کاملا مشهود است.»