پیش بینی بورس فردا چهارشنبه (۲۳ آبان ۱۴۰۳) برخی محور‌های خراسان رضوی لغزنده و مه آلود شد (۲۲ آبان ۱۴۰۳) ویدئو| دعوای عجیب اداره برق و شهرداری دزفول | از قطع برق تا مسدودسازی مسیر آغاز متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی دو حادثه حریق خودرو در مشهد (۲۲ آبان ۱۴۰۳) ضریب آمادگی کشور در بحران فقط ۱۲ درصد است معضل «نسل ساندویچی» در کمین کشور و پیامدهای سالمندی جمعیت در نود و ششمین جلسه کمیسیون بانوان و خانواده تاکید شد: توانمندسازی و شبکه سازی زنان محلات مشهد پنجمین مراسم ازدواج زوج های جوان ارتش جمهوری اسلامی در مشهد برگزار شد | دریادار سیاری: دشمن به دنبال تغییر سبک زندگی ماست+ویدئو یک وکیل دادگستری در تهران زن و فرزند خود را به قتل رساند (۲۲ آبان ۱۴۰۳) چرا برای آیفون سرودست می‌شکنیم؟ | تمایز با سیب گاززده! ریه‌­های سالم، تضمینی برای تندرستی بدن قتل برای ۶ میلیون تومان ضوابط پذیرش متقاضیان ورود به دانشگاه در سال تحصیلی ۱۴۰۵-۱۴۰۴ اعلام شد مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر خراسان رضوی در بازدید از مؤسسه فرهنگی شهرآرا: به دنبال ارائه گزارش صحیح و دقیق از حوادث هستیم + فیلم قاتل پزشک متخصص یاسوجی دستگیر شد قانون «جوانی جمعیت»؛ پرهزینه، اما کم اثر آیا مجلس بازنشستگان حداقل‌بگیر تأمین اجتماعی را فراموش کرده است؟ پرداخت ماهانه حق پرستاری برای افراد با اختلال طیف اوتیسم شدید و خیلی شدید ۳۰ سال دیگر ایران پیرترین کشور منطقه است ثبت‌نام و اعزام حج تمتع ۱۴۰۳ چه زمانی آغاز می‌شود؟ آینده‌ تجهیزات پزشکی در خطر است رفع مشکل ۱۳ هزار مستمری بگیر بهزیستی با همکاری سازمان برنامه و بودجه جابه‌‎جایی بیش‌ از ۷۶ هزار زائر در دور دوم عملیات عمره مفرده آخرین مهلت ثبت‌نام در آزمون کارشناسی ارشد ۱۴۰۴، فردا (۲۳ آبان ۱۴۰۳) است خاموشی خانگی مستمر خواهد بود؟ اعتراض رانندگان سرویس مدارس به حقوق دریافتی در دیدار با فرماندار مشهد علت مرگ دانشجوی کارشناسی دانشگاه خواجه نصیر اعلام شد+جزئیات چرا متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان حداقل‌بگیر، در قانون برنامه هفتم نادیده گرفته شد؟ یک نماینده مجلس: رئیس‌جمهور در رابطه با اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان دستور ویژه صادر کند دستور ویژه وزیر بهداشت برای بررسی فوری قتل پزشک متخصص قلب در یاسوج مبلغ همسان‌سازی حقوق بازنشستگان تأمین‌اجتماعی فردا واریز می‌شود (۲۳ آبان ۱۴۰۳) | متناسب‌سازی حقوق با بهترین فرمول اجرا می‌شود + فیلم
سرخط خبرها

مشروطیت و نخستین تجربه پارلمان در ایران

  • کد خبر: ۱۳۲۰۳
  • ۰۹ دی ۱۳۹۸ - ۰۸:۵۷
مشروطیت و نخستین تجربه پارلمان در ایران
علی‌اصغر داوودی عضو هیئت‌ علمی دانشگاه آزاد مشهد
جنبش مشروطه از مهم‌ترین رویداد‌های تاریخ معاصر ایران است که تأثیرات زیادی بر حوزه‌های مختلف از جمله بر حوزه اندیشه داشته است. بعد از آشنایی اندک ایرانیان با اندیشه و مبانی تجدد، دگرگونی‌هایی در حوزه اندیشه و عمل سیاسی ایشان پدید آمد. از یک سو مفاهیم مدرنی، چون «لائیسیته»، از سوی روشن‌فکران تجددمآب وارد ادبیات فکری ایرانیان شد و از سوی دیگر، روحانیون تجدد‌خواه با حمایت از مفاهیمی، چون پیشرفت، محدود شدن دولت به وسیله پارلمان و اندیشه‌های اصلاح‌طلبانه وارد صحنه شدند. پیش از مشروطه نیز جنبش‌هایی صورت گرفته بود، اما در هیچ‌کدام از آن‌ها خواست‌های تجددخواهانه با چنین وسعت نظر و به شکلی سیاسی مطرح نشده بود. در نتیجه این نهضت بود که تردید‌هایی در برابر نهاد «سلطنت» به عنوان نظریه غالب حکمرانی، ایجاد شد و نهاد‌های نوینی، چون «پارلمان» شکل گرفت. در این فرایند بود که نهاد سلطنت خویشتن را در انحطاط دید و با خواست مشارکت سیاسی مردم در قالب پارلمان موافقت نمود، هرچند این دستاورد به لحاظ سیاسی بعد‌ها با چالش‌های سهمگینی مواجه شد. البته، مفهوم پارلمانتاریسم که با عنوان «مشروطیت» و «حکومت پارلمانی» به ایران راه یافت، تنها مبانی و اصول اولیه دموکراسی همچون آزادی، برابری، تفکیک قوا، حاکمیت ملت، محدود ساختن قدرت حاکم و... را در بر می‌گرفت و هنوز فاصله زیادی تا دموکراسی‌های تکامل یافته امروزی داشت. با پیدایش پارلمان مفهوم قانون‌گذاری نیز وارد ایران شد و به‌تدریج زمینه پیدایش مفاهیمی، چون مشارکت سیاسی، پاسخ‌گویی مسئولان و تنظیم امور عمومی را فراهم نمود و از همه مهم‌تر، مفهوم «حق» را وارد ادبیات حقوقی ایران کرد، مفهومی که پیش‌تر برای ایرانیان ناآشنا بود. در این برهه زمانی بود که بحث «حکومت قانون» نَقل محافل گردید که به قول آدمیت، «دلالت داشت بر هیئت مجموع قواعد و ضوابطی که حاکم بر نظام اجتماع باشد. یعنی حاکم بر روابط افراد با یکدیگر، حاکم بر روابط افراد با دولت و حاکم بر خود دستگاه دولت، حقوق خصوصی و عمومی، حقوق شخصی و سیاسی و بالأخره حقوق اساسی جملگی مشمول آن مفهوم کلی است.» این مفهوم در این دوران به شکل نارس متولد شد، اما بعد‌ها کلیدواژه حقوق عمومی در ایران شد. در عین حال، پس از مشروطیت بود که حوزه عمومی گسترده‌تر شد و دغدغه‌های عمومی در مقابل دغدغه‌های شخصی، خانوادگی و قومی، مطرح گشت. در مجموع جنبش مشروطه ۳ دستاورد بزرگ به شرح ذیل داشت که سبب گذار از حقوق عمومی پیشامدرن به حقوق عمومی مدرن در ایران گردید.
۱- تفکیک میان اندیشه مالکانه و اندیشه حاکمانه سلطان: اگر چنین فرض کنیم که حاکمیت امری ذاتا سیاسی است، به ناچار باید به تفکیک امر سیاسی و امر مالکانه قائل شویم. در ایران همچون تاریخ غرب فئودالیسم (مصداق اندیشه سیاست به مثابه امر مالکانه) وجود نداشت، اما سلطان ایرانی مردم را، چون بردگانی می‌پنداشت که می‌توانست در امور آن‌ها تصرف مالکانه کند. در مشروطه چنین تصور و نگاهی دگرگون شد و «رعیت» تبدیل به «افراد ملت» شد، افرادی که صاحب حق‌اند و قدرت انتخاب دارند.
۲- تدوین قانون اساسی: قوانین اساسی از سویی مقررات مربوط به قدرت و اجرای آن را تعیین و از سوی دیگر حقوق ملت را تضمین می‌کنند. تجربه دستیابی به قانون اساسی مکتوب در روند جنبش مشروطه، سبب پیدایش مفهوم حقوق عمومی در معنای مدرن آن در ایران شد.
۳-پیدایش امر سیاسی و حوزه عمومی: مراد از حوزه عمومی و امر سیاسی، قلمرویی است که در آن، افراد خصوصی گرد هم می‌آیند و عموم را شکل می‌دهند. این افراد به‌تدریج می‌توانند حوزه عمومی تحت کنترل دولت را زیرسلطه خود درآورند و اقتدار دولت را به چالش بکشند. البته حوزه عمومی که ماهیتا جدا از دولت و ملت بود، در ایران به شکل ناقص پیاده شد.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->