ایران و نشست گروه ۷

در میانه نشست سران گروه 7 کشور صنعتی جهان، روز یکشنبه وزیر امور خارجه کشورمان به دعوت مقامات فرانسوی و به‌صورت غیرمنتظره‌ به بیاریتز، محل برگزاری این نشست سفر کرد. بسیاری از تحلیلگران این اقدام را حرکت متهورانه مکرون برای پیشبرد طرح دیپلماتیک خود جهت نجات برجام ارزیابی کرده‌اند. درعین‌حال، او با آوردن ظریف به محل اجلاس تلاش کرد تا روابط خود با تهران را به رخ دیگران بکشد. گفته می‌شود تنها کمی قبل از رسیدن آقای ظریف، دیگر رهبران اجلاس در جریان سفر او قرار گرفتند. بر اساس توئیتی که آقای ظریف منتشر کرد، وی در حاشیه این نشست با مکرون و وزیر امور خارجه‌اش، لودرین و نیز هیئت‌های دیپلماتیک آلمان و انگلستان مذاکره نمود. به نظر می‌رسد هدف فرانسه از این اقدام دیپلماتیک در ابتدا ارزیابی فضای گفت‌وگو میان ایران و دیگر کشورها به‌صورت کلی، و ایالات‌متحده آمریکا به‌صورت خاص بوده است. درعین‌حال، فقط چند روز به اجرای گام دوم ایران در قبال بدعهدی اروپایی‌ها باقی مانده است و مکرون سعی می‌کند با راضی کردن آمریکایی‌ها به دادن امتیازاتی محدود به ایران، جلو عملی شدن تهدید ایران را بگیرد. ترامپ در ابتدا از حضور آقای ظریف در محل اجلاس اظهار بی‌اطلاعی کرد و حتی برخی اعضای هیئت نمایندگی آمریکا عصبانیت خود از این موضوع را ابراز نمودند، اما وی در مصاحبه‌های بعدی درباره سفر آقای ظریف و گفت‌وگوهایش با مقامات اروپایی موضع نرم‌تری گرفت و اعلام کرد با مذاکره مکرون با وزیر امور خارجه ایران موافق بوده است و درعین‌حال بار دیگر تأکید نمود که به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست، بلکه خواهان ایرانی «قدرتمند» است. آقای ربیعی، سخن‌گوی دولت، نیز گفته است که سفر آقای ظریف به درخواست فرانسه صورت گرفته است و آمریکایی‌ها نیز مطلع بوده‌اند، اما هیچ دیدار رسمی و غیررسمی با مقامات آمریکایی‌ برنامه‌ریزی نشده بود. به گفته وی، فرانسه به ابتکار خود گفت‌وگوهایی را با آمریکا انجام داده است و ما از این حسن نیت استقبال می‌کنیم، اما نقشی در این گفت‌وگوها نداریم. آنچه از این اظهار نظرات به دست می‌آید، موضع نرم دوطرف در قبال یکدیگر است؛ به‌خصوص اگر اظهارات اخیر آقای روحانی را نیز در نظر بگیریم که اعلام نمود «اگر بدانم که به جلسه‌ای بروم و با کسی ملاقات کنم که در نتیجه، کشور آباد شده و مشکلات مردم حل می‌شود، دریغ نمی‌کنم»، موضوع وضوح بیشتری پیدا خواهد نمود. این اقدام دیپلماتیک متهورانه ایران و فرانسه که از حواشی پررنگ نشست امسال گروه7 محسوب می‌شود، ازاین‌جهت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که تنش‌ها در منطقه خاورمیانه رو به افزایش نهاده و اسرائیل در روزهای اخیر به مواضع نیروهای همسو با ایران در عراق، سوریه و لبنان حمله کرد و سیدحسن نصرا...، دبیرکل حزب‌ا... لبنان، حمله اخیر ارتش اسرائیل به حومه دمشق و منطقه ضاحیه در جنوب بیروت را «بسیار بسیار خطرناک» توصیف کرده و صراحتا اسرائیل را به انجام عملیات تلافی‌جویانه در کوتاه‌ترین زمان ممکن تهدید کرده است. پرسشی که قابل‌طرح است، اینکه آیا حمله مقابله‌جویانه حزب‌ا... به اسرائیل آغازگر جنگی گسترده و تمام‌عیار در خاورمیانه نمی‌شود؟ در صورت آغاز جنگ بین اسرائیل و حزب‌ا...، آیا ایران این‌بار خود را درگیر آن می‌کند یا اینکه مانند چند جنگ گذشته، خود را از امواج مستقیم آن دور نگه می‌دارد؟ درهرصورت با توجه به مخاطراتی که منطقه با آن روبه‌رو است و نیز تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها علیه ایران که پیامدهای نامطلوب آن بر کسی پوشیده نیست، در پیش گرفتن دیپلماسی فعال و تلاش برای کاستن از تنش‌ها می‌تواند روزنه امیدی برای خروج از بن‌بست موجود فراروی سیاست خارجی کشورمان قرار دهد و راه را برای عادی‌سازی مناسبات با دیگر کشورها فراهم سازد.