عزمی برای حل مشکلات خیابان عارف و کوچه‌های همجوارش نیست

الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ ۸۴ دقیقه گفتگو برای خیابانی با یک دهه چالش ترافیکی. نزدیک به یک دهه است که برای خیابان عارف و کوچه‌های هم جوارش نسخه‌هایی پیچیده می‌شود، اما سرنوشت این خیابان‌ها هنوز درگیر کلاف پیچیده حضور پرتعداد پزشکان و ترافیک این محدوده است. مسئولان شهرداری در همه این سال‌ها به قانون سال ۱۳۶۶ استناد می‌کنند؛ قانونی که دست پزشکان را برای راه اندازی مطب در واحد مسکونی باز گذاشته است و با همین قانون واحد‌های مسکونی درخیابان‌های عارف، محتشمی، پرستار و... مطب شدند. حالا مشکلات این خیابان‌هابه چنان بن بستی خورده که کمیته‌ای برای سامان دهی این مطب‌ها تشکیل شده است.

دراین راستا، تاکنون چند مصوبه شورای اسلامی شهر و سناریو برای برون رفت این محدوده از بن بست مطرح و مصوب شده است. درباره آخرین نسخه‌ای که برای عارف و احمدآباد قرار است پیچیده شود، با دکتر علیرضا صداقت، رئیس نظام پزشکی مشهد، گفتگو کردیم. او آذر۱۴۰۰ به عنوان رئیس جدید نظام پزشکی مشهد معرفی شد. در سابقه کاری او دبیر کمیته علمی ستاد کرونای استان خراسان رضوی، استادیار گروه بیهوشی و مراقبت‌های ویژه دانشگاه علوم پزشکی مشهد و رئیس ICU کرونای بیمارستان امام رضا (ع) دیده می‌شود.

تمرکزگرایی عجیب پزشکان در محدوده خیابان‌های عارف و احمدآباد. سال هاست این تمرکزگرایی مردم مشهد را با مشکلاتی روبه رو کرده است. بار‌ها دراین باره صحبت شده، اما آنچه عیان است، این است آش همان و کاسه همان.

بله. این موضوع سال هاست مطرح است و حتی کمیته‌ای برای این موضوع تشکیل شده است. نظام پزشکی مشهد نیز مشکلات ترافیکی و چالش‌های تمرکزگرایی پزشکان در محدوده عارف و پرستار را قبول دارد. البته این تمرکزگرایی پزشکان در محدوده عارف و پرستار آن چنان که گفته می‌شود، بد نیست.

چطور؟

با این تمرکزگرایی پزشکان و آزمایشگاه ها، در دوران کرونا به نوعی کمک حال سیستم درمانی مشهد شدند. آن زمان به ویژه در موج پنجم، مشهد با چالش بزرگ کرونا و بیماران فراوان روبه رو بود. با همین تمرکز پزشکان و مطب ها، جابه جایی بیماران به دیگر مناطق کمتر شد و بیماران زیادی در این محدوده رفت وآمد می‌کردند. اکنون نیز هر فردی که به این محدوده مراجعه کند، در همان مراجعه نخست می‌تواند آزمایش و سونوگرافی و رادیولوژی اش را انجام دهد.

بدی‌هایی هم دارد، مثل دوری برخی ساکنان شهر برای دسترسی به پزشک متخصص. کسی که ساکن الهیه است، زمان زیادی باید در راه باشد تا بتواند به پزشک متخصص برسد.

بله. ساکنان سایر مناطق مشهد برای رسیدن به محدوده عارف و احمدآباد ناگزیرند سفر‌های درون شهری انجام دهند. افزایش اجاره بها در این محدوده و نبود جای پارک خودرو نیز از دیگر چالش هاست. به همین دلیل، کمیته‌ای برای سامان دهی پزشکان و صنوف پزشکی محدوده احمدآباد تشکیل و سناریو‌هایی نیز مطرح شد.

شما به برگزاری کمیته سامان دهی پزشکان احمدآباد و عارف اشاره کردید و حتی گفتید سناریو‌هایی برای جابه جای مطرح است. تعداد این پزشکان و مراکز درمانی (ازجمله آزمایشگاه و سونوگرافی و...) بی شک باید قابل توجه باشد تا کمیته‌ای برای سامان دهی این پزشکان تشکیل شود. لطفا با آمار بگویید چند درصد پزشکان (متخصص ها، چون عمومی‌ها پراکندگی مناسبی دارند) در عارف و پرستار مطب دارند؟

آمار این چنینی نداریم.

نداشتن آمار ضعف بزرگی است.

نه، ضعف نیست. نظام پزشکی ابزاری برای برآورد و نظارت و پیگیری ندارد. صدور مجوز‌ها با ماست، اما اینکه چه تعداد پزشک در کجای مشهد مطب گرفته اند، در اختیار ما نیست. نظام پزشکی حتی ابزار نظارتی ندارد و مشکلات مردم برای مطب‌ها و گله مندی‌ها را معاونت درمان دانشگاه پیگیری می‌کند.

اگر آمار نیست، این سناریو‌ها بر چه مبنایی نوشته شده است؟

آمار داریم. پاسخ قبلی من برای آمار مربوط به وضعیت مطب‌های عارف و پرستار بود. اشاره کردم که ما هیچ ابزاری برای نظارت و پیگیری نداریم که بدانیم چه تعداد پزشک در احمدآباد مطب دارند. آمار ما حدودی و بر پایه طرح‌های اغنایی و گفتگو‌هایی است که با پزشکان این محدوده داشته ایم.

به صورت حدودی آمار پزشکان خیابان عارف و پرستار را بدهید.

حدود ششصد مطب و مرکز درمانی در محدوده احمدآباد و به طور مشخص در سه خیابان پرستار، عارف و محتشمی وجود دارند. از این تعداد ۱۳۰ مطب در خیابان پرستار، ۳۵۸ مطب در خیابان عارف و ۱۱۰ مطب نیز در خیابان محتشمی فعالیت می‌کنند.

همه متخصص هستند؟

تقریبا. بخش عمده‌ای از آن‌ها متخصص هستند.

همین موضوع سبب می‌شود قسمت‌هایی از شهر بدون متخصص باشند. گفته می‌شود شکل گیری مافیایی از متخصصان مطرح و ماهر مشهدی سبب شکل گیری این بافت متراکم در عارف شده است.

مافیا؟ چرا شما رسانه ای‌ها دنبال مافیا هستید و به همه عنوان مافیایی می‌دهید؟ عجیب‌تر آنکه هر نوع اتفاق حتی کوچک در حوزه پزشکی را بزرگ‌ می‌کنید. الان اگر چند پزشک کارت خوان نداشته باشند، رسانه‌ها تیتر بزرگ می‌زنند. سؤال من این است که چقدر سراغ دیگر صنوف رفته اید؟ خود من چندشب قبل رستورانی رفتم که چند کارت خوان جلو مشتری گذاشته بود و‌ می‌گفت مبلغ از چند کارت خوان  کشیده شود. من قبول نکردم و کل مبلغ را از یک کارت خوان کشیدم. جالب بود که روی رسید همان کارت خوان عنوان سوپر خورده بود. من مافیایی را که در ذهن رسانه‌ای هاست، قبول ندارم. اما وجود روابط شکل گرفته در محدوده خیابان عارف و نیز حوضچه‌های اقتصادی ناشی از آن را رد نمی‌کنم. این موارد در ذات اقتصاد است و برخی نیز ممکن است از آن سوءاستفاده کنند.

برگردیم سراغ آمار. با وضع روشن خیابان عارف و با همین عدد حدودی شما برای مطب‌های خیابان عارف می‌توان گفت آنجا خالی از سکنه شده است؟

در محدوده احمدآباد، عارف، محتشمی و عدالت تراکم حضور مطب‌ها و واحد‌های درمانی داریم، اما تعدادی سکونت نیز وجود دارد. برای خیابان عارف می‌توان این طور نتیجه گرفت که دیگر بافت سکونتی وجود ندارد.

ساکنان ناگزیر به رفتن شده اند؟

قبل از جواب دادن به این سؤال به یک آمار از میان آمار‌های باقی مانده اشاره کنم. ۳۸درصد مردم بدون آنکه پزشکی مشخص کرده باشند، به صورت گذری به این محدوده و خیابان عارف می‌آیند و با نگاه به تابلو‌ها سراغ یک پزشک می‌روند. دلیل مشخص این حرکت مردم این است که هر پزشکی که در این محدوده مطب دارد، پزشکی حاذق و برجسته است. چندی قبل و در راستای اغناسازی به یکی از پزشکان جوان که قصد داشت مطب بزند، پیشنهاد یکی از مناطق مشهد را دادم، اما پدر این پزشک اصرارش به خیابان عارف بود.

می‌گفت وقتی پول و شرایط راه اندازی مطب در این خیابان داریم، چرا پسرش جای دیگر برود. مردم فکر می‌کنند اگر متخصصی در خیابان عارف مطب نداشته باشد، کاربلد نیست. با همین تصور حتی اگر نزدیکشان پزشک متخصص باشد، بازهم سراغ پزشکان خیابان عارف می‌روند. خود این آمار جای کار رسانه‌ای و فرهنگ سازی بسیاری دارد. نکته بعد فراهم نبودن امکانات برای حضور یک پزشک متخصص در یک محدوده شهر است. همه این موارد در کنار هم پدیده خیابان عارف را ایجاد کرده است که مشکلاتش باید برطرف شود.

منظورتان از نبود امکانات چیست؟

فرض کنیم یک پزشک متخصص در الهیه مطب زده است. او برای بیمارش آزمایش و سونوگرافی و... می‌نویسد. وقتی آزمایشگاه و سونوگرافی در آن نزدیکی نباشد، بیمار مجبور می‌شود سفر درون شهری داشته باشد تا خودش را به آزمایشگاه و سونوگرافی برساند. با این وضع، ترجیح بیمار رفتن به عارف و احمدآباد است تا همزمان با مراجعه به دکتر،  سونوگرافی یا رادیولوژی را در همان محل انجام دهد. این همان دغدغه پزشکانی است که‌ می‌خواهند تازه مطب بزنند. در شهر اصفهان برنامه‌ای اجرا کردند و همه امکانات ازجمله آزمایشگاه، رادیولوژی، سونوگرافی و... در کنار مطب پزشکان متخصص در نظرگرفته شد. منظور ما نیز فراهم شدن چنین امکاناتی است که به نفع مردم و کادر درمان باشد.

محور قبلی صحبتمان درباره خالی شدن عارف از سکونت مردم بود. ساکنان محله درپی مشکلات ناشی از حضور تراکمی پزشکان مجبور به ترک بافت مسکونی شدند؟

این طور نیست. این رفتن مشهود است و من نیز رد نمی‌کنم، اما برای آنان آورده‌هایی داشته است که حاضر شدند ملکشان را اجاره بدهند یا بفروشند. به املاکی‌های محدوده سر بزنید و آمار اجاره ملک را بگیرید. الان اجاره ملک در این خیابان و به دلیل حضور پزشکان نسبت به خیابان‌های نزدیک محدوده بیشتر است.

آخرین جلسه کمیته سامان دهی مطب‌های خیابان عارف و پرستار چه زمانی برگزار شد؟ جزئیاتی از سناریو‌های این کمیته ارائه بدهید.

زمان زیادی از آخرین جلسه کمیته گذشته است. تا جایی که به خاطر دارم، آخرین جلسه اواسط سال گذشته بود. اعضای کمیته طرح‌هایی در قالب کوتاه مدت و بلندمدت ارائه کردند.

در طرح‌های کوتاه مدت موضوع ترافیک آن محدوده بررسی شد. مواردی مانند حذف ممنوعیت پارک حاشیه‌ای در این خیابان‌ها و یک طرفه کردن خیابان‌ها برای کاهش مقطعی ترافیک و نیز صادرنشدن مجوز ساختمان‌های بلندمرتبه در این محدوده مطرح شد. البته این نکته نیز در همان جلسه‌ها بیان شد و تعدادی مجوز برای ساختمان‌های بلندمرتبه آن محدوده صادر شده است. دوباره می‌گویم که این مشکل با فرمان یک طرفه جابه جایی به پزشکان بدون همراهی سایر مسئولان برطرف نمی‌شود. بنابراین، بهتر است درپی اجرای راه حل‌ها باشیم تا توپ مشکلات را به میدان دیگری بیندازیم.

موضوع انتقال بیمارستان قائم (عج) از موضوع‌های مطرح شده کمیته سامان دهی پزشکان محدوده احمدآباد است. اگر به خاطر داشته باشید، چند سال قبل، موضوع فروش بیمارستان قائم (عج) مشهد با جایگزینی دو بیمارستان در حاشیه شهر مشهد مطرح شد. بااین حال، این طرح به دلایل بسیاری در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... به سرانجام نرسید. اکنون نیز به عنوان سناریو بلندمدت با رویکرد کشوری مطرح است. ایجاد شهرک‌های سلامت در مناطق مختلف و نقاط کور سلامتی شهر یکی دیگر از طرح هاست.

محور سخت این سناریو‌ها این است که‌ نمی‌توانیم پزشکان را مجبور به جابه جایی کنیم. خود این اغناکردن هم مستلزم تلاش و همراهی همه متولیان امر است. پزشکی که مطبش را به دلیل موقعیت رقابتی محدوده با قیمت بسیار خریده است، چگونه می‌توان راضی کرد که ملکش را واگذار کند. اگر این اتفاق نیز رخ دهد، این مسئله مطرح است که آیا همه این مطب‌ها دوباره به همان حالت مسکونی برمی گردد یا نه. چه تضمینی وجود دارد که وقتی پزشکان از محدوده بروند، کاربری محدوده مسکونی شود و به صنف دیگری مثل جواهرفروش‌ها واگذار نشود؟!

اشاره کردید که در طرح بلندمدت، ایجاد شهرک‌های سلامت در مناطق مختلف شهری مدنظر است. مشهد تجربه خوبی از ایجاد شهرک سلامت در محدوده فکوری ندارد. برای شهرک سلامت این نقد مطرح است که مشابه گلبهار جانمایی موفقی نداشته است. بیمارستان اکبر در این شهرک احداث شد، اما همه بیماران برای پیداکردن متخصص اطفال در پیچ وخم خیابان عارف هستند. این درحالی است که معضل این خیابان‌ها تنها ترافیک نیست. این تجربه تلخ قرار است دوباره تکرار شود؟

حرف ما همین است. الان مطب چند پزشک متخصص اطفال در نزدیکی بیمارستان اکبر است؟ چقدر دسترسی مردم به این بیمارستان مناسب است؟ وقتی دسترسی خوبی نباشد، نمی‌توان از مردم توقع داشت آنجا بروند. جایی که مردم نمی‌روند، پزشک چگونه آنجا مطب بزند؟ با شهردار پیشین مشهد برای ایجاد این شهرک‌ها گفتگو‌هایی شد و حتی قول داده شد که با آزادسازی زمین‌های پادگان، قسمتی به ایجاد شهرک سلامت اختصاص یابد. البته این پیشنهاد با مکان فعلی پزشکان فاصله چندانی ندارد و دسترسی‌های آن نیز مطلوب نیست. بااین حال، این مسئله‌ها درحال بررسی است.

خود نظام پزشکی چه طرح و برنامه‌ای برای کاهش تمرکز پزشکان دارد؟

سال ۱۳۹۶ نظام پزشکی مشهد برای پراکندگی پزشکان موضوع امتیازبندی مناطق مشهد را مطرح کرد. آن سال با شکایتی که به دیوان عدالت اداری و شورای رقابت صورت گرفت، اجرای طرح امتیازبندی مناطق مشهد توسط نظام پزشکی به بن بست خورد و درنهایت با رأی دیوان و مخالفت شورای رقابت، طرح ملغا شد. در سناریو‌های کوتاه مدت، نظام پزشکی فرهنگ سازی و اغنای پزشکان برای ایجاد مطب در سایر مناطق مشهد را در دستورکار دارد. دراین راستا، با همکارانی که‌ می‌خواهند مطب اجاره کنند، ارتباط می‌گیریم و گفتگو‌هایی داریم. معتقدیم با وضع مطلوب فاصله داریم، اما به دلیل نداشتن اختیارات قانونی نمی‌توانیم پا را فراتر از قانون بگذاریم.