کسب و کار خلاقانه

نجمه موسوی‌زاده _ در این راستا برای حمایت از بانوان کارآفرین حوزوی بازارچه‌هایی برای فروش محصولات با هدف فراهم‌کردن زمینه خوداشتغالی، اتصال به بازار هدف و بنگاه‌های پیشرو و استفاده از ظرفیت مشاغل خانگی برای ایجاد اشتغال پایدار و مولد و همچنین ارائه محصولات سالم و ارگانیک با قیمت و کیفیت مناسب برپا شده است. سومین بازارچه خودکفایی و اشتغالزایی بانوان حوزوی در خیابان امام رضا (ع) برپا شد تا علاوه‌بر توانمندسازی بانوان فرمایشات مقام معظم رهبری در زمینه اقتصاد مقاومتی و تولید ملی را تحقق بخشد.

۴۰۰ تولیدکننده در بازارچه خوداشتغالی
مصطفی، ولی نژاد، مدیر بازارچه، در زمینه برپایی بازارچه کارآفرینی و خوداشتغالی بانوان این‌گونه توضیح می‌دهد: از سال گذشته فعالیت‌های حوزه اشتغال و کارآفرینی بانوان، هم از حیث مددکاری و هم از حیث کارآفرینی در حوزه علمیه خراسان مدنظر قرار گرفت و بازارچه‌ای که اکنون شاهد برپایی آن هستید سومین بازارچه خوداشتغالی بانوان حوزوی است.

وی با اشاره به اینکه اولین بازارچه در مدرسه اسلام‌شناسی با ۲۵ غرفه و دومین بازارچه در مدرسه حضرت رقیه (س) با ۸۰ غرفه برپا شد، بیان می‌کند: سومین بازار شکل دیگری دارد و با استقبال بیشتری روبه‌رو شده است به طوری که ۱۵۰ غرفه با ۴۰۰ تولیدکننده در بخش‌های مختلف مانند محصولات غذایی ارگانیک، صنایع دستی، زیورآلات، پوشاک و... حضور پیدا کرده‌اند.

او هدف از برپایی این بازارچه را لبیک به فرمایش مقام معظم رهبری در زمینه تولید داخلی و اقتصاد مقاومتی و همچنین حمایت از کارآفرینی و خوداشتغالی خانواده طلاب بیان می‌کند و می‌افزاید: یکی از برنامه‌های ما برای رسیدن به این هدف سامان‌دهی افراد کارآفرین با برگزاری دوره‌های بازاریابی و آشنایی با مشاغل خانگی است که در پایان این دوره‌ها گواهی کسب آموزش نیز به این بانوان تقدیم می‌شود.

وی یادآور می‌شود: دوره‌های آموزشی شامل ارائه مهارت‌هایی مانند فروش و بازاریابی، مراحل تولید و کسب و کار خانگی، بسته‌بندی و اخذ پروانه بهداشت و... است که این دوره‌ها را با همکاری مرکز نوآوری و شکوفایی حوزه علمیه خراسان برگزار می‌کنیم.

 

او در ارتباط با نوع آموزش این دوره‌های مهارتی بیان می‌کند: به‌عنوان مثال یکی از بانوان محصول خانگی را تولید می‌کرد، اما در زمینه عرضه و فروش آن آشنایی نداشت این دوره‌ها به آن‌ها یاد می‌دهد که چگونه محصول خود را روانه بازار کنند، ضمن اینکه برپایی بازارچه نیز کمک شایانی در جذب مشتری به آن‌ها می‌کند در همین راستاست که تقاضا‌های بسیاری برای برگزاری دوباره این دوره‌های آموزشی داریم.

 

وی با اشاره به اینکه هم‌زمان با دهه فجر طرح شناسایی استعداد‌های برتر و برگزاری غرفه تولیدات طلاب در مدرسه علمیه را نیز اجرا کردیم، می‌گوید: ایده‌های طلاب بسیار جالب بود و محصولات تولیدی آن‌ها با استقبال خوبی روبه‌رو شد، در حقیقت می‌خواهیم با برپایی این بازارچه‌ها و دوره‌های آموزشی یک نوع بازآفرینی فرهنگی داشته باشیم تا محصولاتی سالم و در شأن انسان‌های متدین با قیمت و کیفیت مناسب روانه بازار کنیم.

ولی نژاد با اشاره به اینکه معرفی مشاغل از طریق فضای مجازی، سایت حوزه علمیه و کانال رزق حلال انجام می‌شود، ادامه می‌دهد: این تازه آغاز راه است. با سامان‌دهی این مشاغل در نظر داریم تا با برپایی بازارچه ثابت حوزه علمیه خراسان در راستای خودکفایی و اشتغال بانوان گام‌های مؤثری برداریم. بازارچه فقط در راستای معرفی است تا بتوانیم الگویی برای دیگر متدینان باشیم و نیاز‌ها را پوشش دهیم.

 

تولید پوشاک اسلامی
حبیبه ندری یکی از تولیدکنندگان پوشاک است که یک سال و نیم می‌شود در این حوزه فعالیت می‌کند. او که تا همین چند ماه پیش مسئول پژوهش حوزه علمیه خواهران خراسان بوده است، صحبت‌ها و تأکیدات مقام معظم رهبری و همچنین دغدغه فرهنگی که برای تأمین پوشاک مناسب بانوان با قیمت و کیفیت مناسب را داشته عامل ورود خود به حوزه کارآفرینی و اشتغال بانوان می‌داند و می‌گوید: حدود یک سال و نیم پیش بود که با سرمایه اولیه و شخصی خود به مبلغ ۵ میلیون تومان تصمیم گرفتم تولیدی پوشاکی را راه‌اندازی کنم تا بانوان طلبه و سرپرست خانوار زیرپوشش این تولیدی برای خود درآمدی داشته باشند.

وی می‌افزاید: یکی از دغدغه‌های اصلی ما که در بین بانوان حوزوی و طلاب مطرح می‌شد، این بود که چرا در بازار پوشاک مناسب برای بانوان با قیمت و کیفیت مطلوب بسیار کم شده است به‌طوری که اگر یک خانم بخواهد مانتو اسلامی تهیه کند دچار مشکل می‌شود. همین دغدغه سبب شد تا به جای حرف‌زدن دست به عمل بزنیم و تعدادی از بانوان حوزوی که در خیاطی مهارت داشتند و همچنین بانوان دیگری را که سرپرست خانوار بودند و باید از این طریق امرارمعاش می‌کردند، دور هم برای تولید پوشاک زنانه جمع کنیم.

این بانوی کارآفرین ادامه می‌دهد: خیرانی که از این نیت ما آگاه شدند کارگاهی را در مجتمع خیریه حضرت زهرا (س) در اختیار ما قرار دادند که در آن وسایل چرخ خیاطی، میز و قیچی برش و... قرار داشت تا زنان سرپرست خانوار که کار دوخت و دوز انجام می‌دهند در این مکان مستقر شوند. همین مکان باعث شد تا از نظر اقتصادی هزینه کمتری صرف کنیم و دیگر نیاز به مبلغی برای اجاره مکان نباشد.

ندری با اشاره به اینکه خواهران حوزوی زیادی خالصانه با ما همکاری کردند، می‌گوید: فروش تولیدات پوشاک زنانه ابتدا از طریق معرفی دوستان و آشنایان بود. سپس از فروشگاه سفارش قبول کردیم همچنین در فضای مجازی تولیدات خود را معرفی کردیم که این باعث توسعه کار شد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر گروه آن‌ها از ۱۵ نفر تشکیل شده است، بیان می‌کند: بنا به تقاضای استادان و طلاب مقرر شده است تا یک تعاونی پوشاک دیگر نیز راه‌اندازی شود و من در این تعاونی به‌عنوان مشاور و سرمایه‌گذار مشارکت داشته باشم. او پوشاک تولیدی خود را شامل مانتو، روسری، دامن، ساق‌دست، مقنعه و... بیان می‌کند و می‌افزاید: تولیدات ما با بهترین کیفیت و دوختی بسیار تمیز روانه بازار می‌شود به طوری که زائران خارجی نیز از ما خرید می‌کنند، البته با تولید جنس تابستانه و زمستانه با انواع مختلف طرح‌ها در قالب رنگ‌های متنوع توانسته‌ایم در همین مدت یک‌سال مشتریان خاص خود را جذب کنیم.

ندری خاطرنشان می‌کند: در راستای کاهش هزینه‌ها در حال حاضر طراح لباس نداریم، اما گروه تصمیم‌گیری می‌کند تا چه طرحی با چه سبکی روانه بازار شود. فروشگاه نیز به ما مشاوره طرح می‌دهد که اکنون استقبال مشتری از چه طرح یا الگویی است.

 

او که ایده‌های بسیاری در سر دارد، می‌گوید: طرح‌های مختلفی پیشنهاد شده است که یکی از آن‌ها تولید عروسک برای کودکان بوده، اما لازمه این‌کار بررسی همه‌جانبه موضوع است. باید کاری اصولی انجام داد تا عروسک موردپسند کودک قرار گیرد به‌عنوان مثال گروه پژوهشگری می‌شناسیم که با فراخوان می‌توانیم برای تولیدات عروسک از آن‌ها کمک بگیریم. البته ایده برخی دوستان مبنی بر این بوده است که برای این عروسک‌ها اسامی انتخاب شود و در قالب کتاب داستان و شخصیت به کودک معرفی شوند و سپس به صورت‌های مختلف مانند مادر، دختر و... تولید و روانه بازار شود، به همین منظور نیز در نظر داریم تا در آینده نزدیک در این زمینه کار کنیم.

این استاد دانشگاه این ضرورت را احساس کرده است که لازمه کنونی جامعه در اشتغالزایی و خودکفایی بانوان به‌ویژه بانوان سرپرست خانوار است و چه خوب است تا در این زمینه بتواند گامی بردارد. او در همین رابطه بیان می‌کند: بانوان وظایف دیگری همچون همسرداری و فرزندپروری نیز دارند، اما در کنار همین وظایف با مهارت‌های خود می‌توانند به نوعی کمک‌خرج خانواده یا به عنوان سرپرست خانوار درآمدی داشته باشند و چه خوب است تا اگر کاری از دست ما برمی‌آید در راستای حمایت از آن‌ها انجام دهیم.

ضرورت توجه به طب سنتی
ملیحه یونسی یکی دیگر از بانوان طلبه است که غرفه فروش عطر و مواد آرایشی از مواد طبیعی را دارد. او که یکی از استادان حوزه است درباره ورود خود به این نوع از اشتغال می‌گوید: چند نفر از بانوان بودیم که با یکدیگر وارد حوزه شدیم. پس از اینکه درسمان تمام شد هر کدام از دوستان یک مسیر را انتخاب کردند، یکی استاد احکام و دیگری فقه و... شد من نیز به تدریس در حوزه و بسیج مشغول شدم، اما زمانی که درباره مواد طبیعی یا طب سنتی و همچنین ضرر مواد خوراکی که در بازار عرضه می‌شود برای شاگردانم صحبت می‌کردم برای آن‌هامقابل درک نبود.

وی ادامه می‌دهد: به نظر من هر چقدر درباره روایات، تفسیر و ... برای افراد صحبت کنیم تا زمانی که بدن یاری نکند نمی‌توانند اعمال خود را به جا آورند، بنابراین تصمیم گرفتم سبک زندگی اسلامی را به شاگردانم آموزش دهم پس به دنبال مطالعه و تحقیق در این زمینه رفتم و در دوره‌های مختلف مزاج‌شناسی، حجامت و تأثیر روغن‌های مختلف بر بدن شرکت کردم تا اطلاعات خود را افزایش دهم. کم کم یاد گرفتم تا از گیاهان طبیعی روغن بگیرم و همچنین عطر طبیعی و مواد آرایشی تهیه کنم، اما این‌کار نیاز داشت تا افرادی با من همکاری کنند.

او با ارتباطی که با چند نفر از دوستانش می‌گیرد می‌تواند کار درست‌کردن عطر و روغن گیاهان طبیعی را گسترش دهد، اما به‌تدریج با پیشنهاد چند نفر از بانوان حوزوی ارتباطی با دوستان دیگر در شهر‌هایی مانند تبریز، اصفهان، کرمان و... می‌گیرد و این‌گونه می‌شود که کارش گسترش می‌یابد: مواد حاصل دسترنج خود مانند گلاب، عطر، مواد آرایشی، عسل طبیعی، زیتون و... را روانه بازار می‌کنیم با این اطمینان که محصول ما کاملا ارگانیک است و هیچ‌گونه مواد شیمیایی در آن وجود ندارد به همین دلیل نیز توانسته‌ایم ظرف مدت کوتاهی مشتریان خاص خود را داشته باشیم به ویژه افرادی که با طب سنتی آشنا بودند بسیار از این موضوع استقبال کردند.

یونسی می‌گوید: یکی از حمایت‌هایی که باید از افراد کارآفرین شود این است که زمینه تبلیغ برای ارائه محصول فراهم شود، چون بسیاری از بانوان مهارت تولید در بخش‌های متفاوتی را دارند که می‌توانند هنر خود را عرضه و از این طریق کسب درآمدی داشته باشند، اما تا زمانی که تبلیغاتی نباشد کار آن‌ها دیده نمی‌شود. وی در کنار این اشتغال‌آفرینی، چون علاقه‌مند به کار تدریس و آگاهی‌دادن به دیگران است، آن را هم ادامه داده است: در جهان امروز که غذا‌های فست‌فودی یا مواد شیمیایی زیاد شده است باید طب سنتی و استفاده از مواد طبیعی در زندگی روزمره را زنده نگه داریم تا بیماری‌های کنونی که امروز افزایش چشمگیری داشته است کاهش یابد.

 

خانواده کارآفرین
صدیقه شرفی، مادر الیاس شرفی، است که پسرش درس حوزوی می‌خواند و در کنار درس همراه با یکی از دوستانش به تولید عسل می‌پردازد. وی می‌گوید: کندو در اطراف بردسکن داریم که صد درصد طبیعی است و زنبور‌ها با تغذیه از گیاهان کوهی مثل آویشن، کلپوره و... عسل تولید می‌کنند.

او می‌گوید: شاید بسیاری از عسل‌های بازار در قالب طبیعی به مردم عرضه می‌شود، اما بیشتر آن‌ها از شکر و نیشکر تشکیل شده است و میزان ساکارز زیادی دارند، ولی عسلی که تولید می‌کنیم توسط آزمایشگاه نیز مورد تأیید بوده که کاملا طبیعی است به‌طوری که وقتی مشتری خرید می‌کند بعد از گذشت مدت زمانی اگر عسل در منزل او بماند لایه‌ای می‌بندد که نشان از طبیعی بودن آن دارد.

غرفه آن‌ها فقط به‌منظور فروش عسل نبوده است بلکه شیرینی‌های خشک خانگی در طعم‌های مختلف و با اشکال گوناگون به چشم می‌خورد به طوری که کمتر کسی ممکن است از مقابل غرفه آن‌ها عبور کند، اما قیمت شیرینی‌ها را سؤال نکند. وقتی از او درباره پخت شیرینی‌ها سؤال می‌کنیم، بیان می‌کند: از کودکی شیرینی خانگی پخت می‌کردم و دخترم از همان کودکی علاقه زیادی به این کار داشت به‌طوری که همیشه زمان پخت کنار من می‌نشست و با دقت نگاه می‌کرد تا اینکه بزرگ‌تر شد و یاد گرفت. وی ادامه می‌دهد: بعد از گذشت مدتی دخترم بنا به علاقه‌ای که داشت از کتاب شیرینی‌پزی و همچنین فضای مجازی برای درست‌کردن شیرینی‌های جدید استفاده کرد و این‌گونه شد که امروز با پخت شیرینی برای دوست و آشنا برای خودش درآمدی دارد.

شرفی تصریح می‌کند: دخترم تاکنون در چندین نمایشگاه و بازارچه شرکت کرده و فروش خوبی داشته است حضور او در این بازارچه نیز به پیشنهاد یکی از دوستان حوزوی بود، البته این حضور در نمایشگاه‌ها و بازارچه‌های مختلف باعث شده تا کسب و کار او رونق بیشتری بگیرد و انگیزه برای ادامه کار داشته باشد. او خاطرنشان می‌کند: برای بسیاری از بانوان کارکردن در خارج از منزل به‌دلیل وظایف خانه‌داری سخت است، خداراشکر این امکان فراهم شده است تا دخترم بنا به هنری که در شیرینی‌پزی دارد با وجود داشتن فرزند خردسال بتواند با کسب درآمد به‌نوعی همراه همسرش در تأمین مخارج زندگی باشد.

او ادامه می‌دهد: رزق حلال اصلی‌ترین حرف را در این نوع از کارآفرینی‌های خانگی می‌زند، اینکه می‌دانیم حاصل چند ساعت کارکردن ما چه در کندو‌های عسل و چه در کنار اجاق گاز و آشپزخانه رضایت مشتریان را به دنبال دارد طعم شیرین دیگری برای ما دارد.

بانوی کارآفرین هنر‌های دستی
غرفه دیگری که در این بازارچه نظر بینندگان را جلب می‌کند غرفه کار‌های دستی است. روی میز ظروف سفره هفت سین با طراحی بسیار زیبایی چیده شده است. همچنین مجسمه‌های پلی‌استری وجود دارد که بسیار چشم‌نواز است. چند کودک دور غرفه ایستاده‌اند و به خانم جوانی نگاه می‌کنند که با دقت مشغول رنگ‌آمیزی یک مجسمه است کار دست او برای آن‌ها بسیار جذاب است.

مونا کندی از چهارده‌سالگی به‌دلیل علاقه‌ای که به کار‌های هنری داشته است به صورت تجربی گل‌سازی، مجسمه‌سازی و... را تجربه می‌کند و به قول خودش کم کم با خراب کردن و درست‌کردن کار به‌تدریج یاد می‌گیرد که چگونه باید هنر دستان خود را به تصویر بکشد.

 

او می‌گوید: در هیچ کلاسی شرکت نکرده‌ام، اما تمام هنر‌های دستی روز، کلاسیک و سنتی را مثل جواهردوزی، کهنه‌کاری، پتینه، رنگ‌آمیزی و قالب‌گیری پلی‌استر، مجسمه‌سازی و... را کامل یاد دارم. وی ادامه می‌دهد: به‌تدریج که کار را یاد گرفتم و این هنر را آموختم توانستم برای خودم مغازه کوچکی برپا کنم و در همان مغازه دخترخانم‌هایی که علاقه‌مند بودند تا این هنر‌های دستی را فرا بگیرند، آموزرش می‌دادم شاگردانی که بعد از مدتی همکار من شدند و در همین مغازه وقتی سفارش قبول می‌کردم همراه من بودند.

او که به مدت ۶ سال به‌دلیل ازدواج و فرزند کوچکی که داشته است تا حدودی از کار خود دور شده بود، ۶ ماهی است که دوباره کار خود را آغاز کرده است. این کارآفرین ۲۹ ساله و جوان برایمان از سختی‌های کارش این‌گونه می‌گوید: شاید سن چندانی نداشتم که مشغول به کار شدم، اما علاقه زیادی که در من وجود داشت باعث شد تا به‌سرعت در این‌کار رشد کنم به طوری که زمانی که مجسمه‌سازی را شروع کردم ابتدا در قالب‌گیری دچار مشکل می‌شدم و نمی‌توانستم کار را آن‌طور که باید عرضه کنم، اما هیچ‌گاه احساس نکردم که باید کار خود را کنار بگذارم، بلکه با هر بار شکست دوباره مصمم می‌شدم تا راه آن را یاد بگیرم.

کندی می‌افزاید:، چون در هیچ کلاس آموزشی‌ای شرکت نکرده بودم و تجربی مهارت کسب می‌کردم کمی سخت‌تر بود، اما در همین قالب‌گیری مجسمه یا کار پلی‌استر به افرادی که کار آن‌ها این بود و کارگاهی داشتند مراجعه می‌کردم و از آن‌ها درباره چند و، چون کار سؤال می‌کردم بسیاری از آن‌ها با روی باز به سؤالاتم پاسخ می‌دادند و این باعث شد تا امروز نتیجه تلاش خود را این‌گونه ببینم. وی بیان می‌کند: سرمایه زیادی ندارم شاید اگر قدری حمایت از من می‌شد می‌توانستم برای امسال ظروف سفره هفت سین را عرضه کنم، به نظر من اگر سرمایه و مدیر یا مشاوری وجود داشته باشد که بتواند سامان‌دهی کار‌های بانوان کارآفرین را انجام دهد در پیشرفت و همچنین درآمدزایی و خودکفایی آن‌ها تأثیر بسزایی دارد.

کندی بیان می‌کند: هر کاری زمان مختلفی می‌برد و اغلب کار‌ها به‌روز هستند و مشتریان زیادی دارند، اما نیاز است تا فردی برای عرضه آن‌ها در بازار حمایت کند، چون حضور در بازارچه‌ها به‌تن‌هایی کافی نیست. او یکی دیگر از مشکلات خود را نداشتن مدرک می‌داند و می‌گوید: برای حضور در برخی نمایشگاه‌ها یا گرفتن جواز برای برپایی مغازه نیاز به مدرک است و، چون این هنر‌ها را تجربی یاد گرفته‌ام در این زمینه مشکل دارم، البته در نظر دارم تا با حضور در کلاس‌های فنی و حرفه‌ای مدرک دریافت کنم تا این مشکل برطرف شود.

 

فراورده‌های غذایی سالم
ملیحه جوان یک سال است که فراورده‌های غذایی مانند سوسیس، کالباس، همبرگر و ترشیجات را خانگی تولید می‌کند. او در ارتباط با کار خود می‌گوید: سوسیس و کالباس از مرغ و گوشت با مواد باکیفیت و سالم تهیه می‌شود و کاملا بهداشتی بوده که با قیمت مناسب عرضه می‌شود.

او نیز که یکی از بانوان حوزوی است، پی حرفش را این‌گونه می‌گیرد: بسیاری از جوانان و کودکان به فراورده‌های غذایی مانند فست‌فود علاقه زیادی دارند، اما بیشتر فست‌فود‌های داخل بازار و کارخانه‌ای سالم نیست و مواد نگهدارنده بسیاری دارند که این موضوع باعث بروز بیماری و آسیب به بدن می‌شود به همین منظور تصمیم گرفتم سوسیس، کالباس و همبرگر خانگی تولید کنم.

جوان بیان می‌کند: مدتی از تولید این محصولات نمی‌گذشت که خانم‌های حوزه و دوستان و آشنایانی که از من خرید می‌کردند به دوستان دیگر نیز این محصولات را معرفی کردند و همین باعث شد تا کارم رونق بیشتری بگیرد.

وی با بیان اینکه همین که محصول من سر سفره مردم می‌رود و آن‌ها راضی هستند برایم برکت دارد، می‌گوید: دو بانوی دیگر نیز در تهیه این فراورده‌های غذایی به من کمک می‌کنند، چون برخی اوقات سفارش‌ها بسیار زیاد است و نمی‌توانم به‌تن‌هایی از پس کار بربیایم، ضمن اینکه گاهی سفارش پیراشکی برای مهمانی‌ها و دورهمی‌های خانگی نیز قبول می‌کنم و نیاز دارم کسی کمک من باشد.

 

جوان خاطرنشان می‌کند: دوستانی بودند که از ترشیجات خانگی من استفاده می‌کردند و راضی بودند به همین دلیل پیشنهاد دادند تا این ترشیجات را نیز برای بیرون عرضه کنم، ضمن اینکه رب خانگی با گوجه فرنگی بدون کود شیمیایی تولید می‌کنم به طوری که اگر مدت زمان زیادی هم داخل یخچال بماند مانند رب‌های کارخانه‌ای کپک نمی‌زند و هیچ گونه ماده نگهدارنده یا رنگ به آن اضافه نشده است بنابراین مشتری می‌تواند با خیال راحت و اطمینان صد درصد از آن‌ها استفاده کند.