AR و VR و MR چیست و چه تفاوتی با هم دارند؟

اینجا واقعیت‌ها را با نگاهی دقیق به واقعیت افزوده (AR)، واقعیت مجازی (VR) و واقعیت ترکیبی (MR) و سایر فناوری‌ها تعریف می‌کنیم تا معنی آن‌ها را بهتر درک کنیم.

خبرنگار کاظم کلانتری

شهرآرانیوز - تقریباً ۱۹ سال از مرگ «گوگل گلس» (Google Glass) می‌گذرد _ اگرچه آن پروژه AR در سال ۲۰۲۳ به طور رسمی بسته شد _ و حالا اپل با ویژن پرو در بازار هدست‌های پیشرفته انقلابی به پا کرده است. در همین حال، مایکروسافت هولولنز (HoloLens) را دارد و Vive و Oculus هم هستند. البته عینک‌هایی هم برای کودکان وجود دارد که می‌توان یک گوشی اندرویدی با کیفیت بالا را به آن متصل کرد و یک تجربه نزدیک به واقعیت مجازی داشت.

کلمات اختصاری زیادی در حوزه واقعیت مجازی وجود دارد که گیج‌کننده هستند؛ اصطلاحاتی مانند AR، VR، XR. در ادامه می‌خواهیم هرکدام از آن‌ها را بررسی کنیم.

(AR (Augmented reality: واقعیت افزوده

AR و VR و XR چیست و چه تفاوتی با هم دارند؟

واقعیت افزوده به نمایشگر‌هایی اطلاق می‌شود که به شما امکان می‌دهند دنیای واقعی را با اطلاعات اضافی ببینید. ما ممکن است هر روز از ساده‌ترین انواع AR استفاده کنیم. برای مثال، اسکن یک کد QR با دوربین گوشی نوعی AR است که به شما امکان می‌دهد با دنیای واقعی به‌صورت دیجیتالی تعامل داشته باشید. بسیاری از دیگر فناوری‌های واقعیت افزوده نیز بر روی گوشی‌های هوشمند متمرکز شده‌اند.

در سطحی پیشرفته‌تر عینک‌های AR هستند که کار‌های بسیار بیشتری می‌توان با آن‌ها انجام داد. HoloLens یا Vision Pro از این دسته‌اند. آن‌ها برای تجزیه و تحلیل محیط، شناسایی اشیاء و ارائه اطلاعات مختلف ساخته شده‌اند. فناوری AR را می‌توان به‌عنوان یک ابزار آموزشی برای کارگران کارخانه، متخصصان پزشکی و سربازان استفاده کرد. می‌توان با آن افراد تازه وارد را در مراحل پیچیده آموزش داد و قسمت‌ها یا مکان‌های کلیدی را شناسایی کرد.

AR در حوزه سرگرمی هم استفاده می‌شود؛ البته نه سرگرمی‌ای از جنس Pokémon Go که بچه‌ها و بزرگسالان را به محله‌ و خیابان می‌کشاند تا دنبال پوکمون بگردند. از گجت‌های واقعیت افزوده می‌توان برای کنسرت‌ها، موزه‌ها و رویداد‌های دیگر استفاده کرد.

همچنین می‌توان از AR برای شناسایی مواد غذایی فروشگاه‌ها از روی ظاهر یا بسته‌بندی و دریافت اطلاعات بیشتر استفاده کرد. برخی برند‌ها هم برای ارائه محصولاتشان و کمک به انتخاب مشتریانشان از AR استفاده می‌کنند. عجیب نیست که صنعت AR را یکی از مشتری‌پسندترین فناوری‌های دنیای واقعیت افزوده می‌دانند.

(VR (Virtual reality: واقعیت مجازی

AR و VR و XR چیست و چه تفاوتی با هم دارند؟

VR محیط واقعی را از بین می‌برد و کاربران را در دنیایی صد در صد دیجیتالی محصور می‌کند. تشخیص بیشتر هدست‌های واقعیت مجازی آسان است، زیرا آن‌ها معمولاً دستگاه‌های بزرگی هستند مانند هدست‌های Vive و Oculus یا PlayStation VR سونی. معمولاً هدست‌ها دارای یک جفت کنترل برای تعامل با دنیای دیجیتالی فراگیر و همچنین یک هدست برای دریافت صدا هستند.

VR یک فناوری خاص است و به تجهیزات گران‌قیمت، قدرت پردازش زیاد و فضای کافی برای حرکت ایمن نیاز دارند. به همین دلیل است که همه افراد یک هدست واقعیت مجازی در قفسه خود ندارند. VR از جهات دیگری نیز محدودیت‌هایی دارد. برخی از کاربران هنگام استفاده از آن دچار حالت تهوع می‌شوند، در حالی که برخی دیگر استفاده از کنترل‌ها را دشوار می‌دانند.

با وجود این چالش‌ها، VR یک رسانه بازی‌محور و مبتنی بر اکتشاف‌، است که در ارائه بازی‌ها مستقل و تجربه‌های غوطه‌ورشدن کامل در مکان‌های خاص، کاربرد دارد. برخی از کاربردهای حرفه‌ای VR شامل کمک به انواع خاصی از جلسات توان‌بخشی می‌شود. در طول همه‌گیری کرونا، VR برای متصل‌کردن افراد در فضا‌های دیجیتال و صحبت درباره پروژه‌ها یا تماشای فیلم استفاده می‌شد. اما تلاش‌هایی مانند متاورس همچنان با شکست مواجه می‌شوند یا تنها بخشی از بازار را جذب می‌کنند.

یکی از هدست‌های واقعیت مجازی وجود دارد که یک گوشی را در آن قرار می‌دهید و یک برنامه از پیش تعیین شده را اجرا می‌کنید تا تجربه‌ای فراگیر داشته باشید. این هدست‌ها با انواع گوشی‌ها کار می‌کنند. با این حال، این تجربه واقعیت مجازی واقعی نیست و با مشکلات بینایی (مانند سردرد) همراه است؛ به همین دلیل است که بیشتر روی بچه‌ها تمرکز دارد.

(Mixed reality) MR: واقعیت مختلط یا ترکیبی

AR و VR و XR چیست و چه تفاوتی با هم دارند؟

واقعیت ترکیبی درمقایسه با موارد دیگر، مفهوم مبهم‌تری است که بر تعامل با اشیای دیجیتال در یک محیط واقعی تمرکز دارد. درواقع می‌توان آن را AR با عمق در نظر گرفت. MR بر توانایی استفاده از خلاقیت‌های دیجیتالی سه‌بعدی در دنیای فیزیکی تمرکز می‌کند، حتی به کاربران این امکان را می‌دهد که اشیای مجازی را بردارند و آن‌ها را جابه‌جا کنند.

برای استفاده از MR همیشه به کنترلر یا هدست نیاز ندارید. بسیاری از برنامه‌ها بر روی کاربرپسند بودن تمرکز می‌کنند و به افراد اجازه می‌دهند با ابزاری مانند هولوگرام تعامل داشته باشند. MR همچنین بر تلاش‌ها برای نقشه‌برداری از محیط فیزیکی تمرکز می‌کند تا نرم‌افزارش بتواند دنیای واقعی را به اندازه‌ای که AR نمی‌تواند، درک کند.

چون MR تخصصی است، به‌ندرت برای مصرف‌کنندگان AR ارائه می‌شود. به احتمال زیاد در یک کیوسک، یک نمایشگر ویژه در یک گالری یا مکانی که برخی از فناوری‌های جدید را به نمایش می‌گذارد، با آن برخورد کنید. با این حال، نمایشگرهای سه‌بعدی دیجیتالی به کاربران اجازه می‌دهند با محتوای خود، مانند عکس‌ها، به روش‌هایی که قبلاً نمی‌توانستند تعامل داشته باشند. این یکی از دلایلی است که اپل، ویژن پرو را با نمایشگرهای شناور در فضا به نمایش می‌گذارد.

(Extended reality) XR: واقعیت توسعه‌یافته

AR و VR و XR چیست و چه تفاوتی با هم دارند؟

در XR حرف X به هر کلمه‌ای که در بالا ذکر شد و هر فناوری‌ای که مبتنی بر «واقعیت» است، اشاره دارد. این بیشتر به عنوان یک اصطلاح صنعتی به کار می‌رود تا بتوانیم تمام عبارت‌های مرتبط با آن را در یک کشوی بزرگ جمع‌آوری کنیم و به قابلیت‌ها، گزینه‌های سرمایه‌گذاری و روند آن‌ها بپردازیم. پس XR قابلیت‌ خاصی نیست به هیچ هدست یا برنامه‌ای اشاره نمی‌کند.