نیمه‌بها شدن خدمات سفر برای معلولان؛ سنگ بزرگ بهزیستی که علامتِ نزدن است
با انعقاد تفاهم‌نامه چهارجانبه بین وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سازمان بهزیستی و بانک پارسیان، معلولان می‌توانند از خدمات نیمه‌بهای گردشگری بهره‌مند شوند. اتفاقی که با توجه به عملکرد بهزیستی، چندان شدنی نیست.
به گزارش شهرآرانیوز، گردشگری معلولان یا «پاراتوریسم»، یکی از موارد بسیار مهم در صنعت گردشگری جهان است و سالانه افراد بسیاری به رغم داشتن مسائل توانبخشی، شکستگی‌های کوتاه‌مدت دست یا پا و همچنین افزایش سن و کم تحرکی، نیازمند خدمات ویژه‌ای در سفر‌های کاری یا تفریحی خود هستند و این باعث شده تا مدیران صنعت گردشگری سراسر جهان به فکر دسترس‌پذیری و مناسب‌سازی محیط‌های مختلف برای استفاده حداکثری جامعه باشند.
در واقع این‌طور می‌توان گفت، مناسب‌سازی محیط‌های گردشگری و ایجاد تسهیلات مناسب برای رفاه در سفر، خود یکی از مزایای برتری مقصد گردشگری و عاملی برای شکوفایی آن است.
قوانین نگاشته شده، اقدامات انجام نشده
قوانین در سراسر جهان، پلی برای تسهیل خدمات به شهروندان و مهیا ساختن بستری برای قانونمندی هرچه بیشتر است و یکی از مواردی که قانون می‌تواند گره‌گشایی کند، حوزه‌های مرتبط با افراد معلول است.
ایران از کشور‌های پیشرو در تدوین قوانین مرتبط با حقوق شهروندان معلول است، اما در اجرای قوانین همواره مشکلات متعددی وجود دارد. قانون حمایت از حقوق معلولان با بازنگری جامعی که در آن اتفاق افتاد، سرانجام در سال ۱۳۹۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و از سال بعد از آن وارد فاز اجرایی شد. اما همواره مشکلات و موانع اجرای آن، سد راه محکمی برای احقاق حقوق معلولان بوده است و در این مطلب بنا داریم تا به جنبه‌های مرتبط با گردشگری و خدمات سفر بپردازیم.
بلیت‌های سفر نیمه‌بها شد
«افراد با معلولیت شدید و خیلی شدید می‌توانند از سامانه‌های حمل‌ونقل درون‌شهری دولتی و عمومی به‌صورت رایگان و سامانه‌های برون‌شهری ریلی، هوایی و دریایی دولتی و عمومی به‌صورت نیمه‌بها استفاده کنند و وزارت کار مکلف است اعتبارات لازم را در لوایح بودجه سالانه پیش‌بینی کند». این عنوان خبری است که هفته گذشته و در جریان انعقاد تفاهم‌نامه چهارجانبه میان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سازمان بهزیستی و بانک پارسیان مطرح شد و اکنون می‌بایست به آن نگریست.
تبصره ۲ از ماده ۵ قانون در ارتباط با تسهیل تردد و سفر‌های درون و برون شهری می‌گوید: «استفاده افراد دارای معلولیت شدید از سامانه‌های حمل و نقل ریلی و اتوبوسرانی درون شهری دولتی و عمومی رایگان و استفاده این افراد از سامانه‌های برون‌شهری ریلی، هوایی و دریایی دولتی و عمومی نیم بها است. وزارت مکلف است جهت اجرای این تبصره نسبت به پیش بینی اعتبارات لازم در لوایح بودجه سالانه اقدام و سازمان برنامه و بودجه در لایحه سالانه بودجه منظور نماید.»
همین قانون در ادامه و در تبصره ۳ خود ادامه می‌دهد: «متخلفان از رعایت این ماده حسب مورد به مجازات تعزیری جزای نقدی درجه پنج تا هشت موضوع ماده (۱۹) قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲/۲/۱، انفصال موقت یا دائم از خدمات عمومی، تنزل مقام یا محرومیت از انتصاب به پست‌های حساس و مدیریتی یا اخراج از نهاد یا سازمان متبوع محکوم می‌شوند.»
رئیس سازمان بهزیستی کشور هفته گذشته و براساس همین قانون که ۶ سال از تصویب آن می‌گذرد، بنا را برای انعقاد تفاهمی جدید با دستگاه‌های یاد شده گذاشته است و این ابهام پیش می‌آید که آیا بهزیستی این قانون را بازخوانی می‌کند یا صرفا به دنبال اجرای آن است؟
پیش از انعقاد این تفاهم‌نامه، تنها شرکت خدمات سفری که بلیت را به جامعه هدف بهزیستی با نرخ مصوب دولت یا همان نیمه‌بها ارائه می‌داد، هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) بود که حتی پیش از تصویب رسمی قانون نیز بلیت نیمه‌بها صادر می‌کرد. با این حال، سایر شرکت‌های هوایی، ریلی و زمینی هیچ‌گونه بلیت نیمه‌بهایی را ارائه نمی‌دادند و علیرغم تاکید نصرالله پژمانفر، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس مبنی بر رعایت قانون، هیچ‌گاه این امر محقق نشد.
شرکت‌های مسافرتی بخش خصوصی با توجه به تورم و سایر مشکلات داخلی‌ای که داشتند، همواره از اجرای قانون سرباز می‌زدند و از یک تا دو سال گذشته، علاوه بر عدم رعایت قانون، از ارائه خدمات فرودگاهی یا ریلی برای معلولان سرباز می‌زنند و مشکلات گسترده‌ای برای معلولان به وجود آورده‌اند. در یکی از مواردی که متأسفانه افراد معلول به حقوق خویش نرسیدند، شرکت هواپیمایی «سپهران» با استنکاف از سوار کردن ۲ بانوی معلول که ویلچری بودند، شرط سوار شدن را منوط به داشتن یک همراه که توانایی کمک به ایشان را داشته باشند، کرد؛ اتفاقی که واکنش فعالان حقوق معلولان را در پی داشت و این شرکت هواپیمایی نیز پاسخی به عملکرد خود نداد.
افزایش قیمت بلیت هواپیما و اختلاف‌نظر میان شرکت‌های هواپیمایی با دولت بر سر میزان افزایش، سبب شد تا در سال جاری ناوگان هوایی کشور با کمبود بی‌سابقه بلیت به مقاصد گوناگون مواجه و بسیاری از مسافران را دچار مشکل تهیه بلیت کند.
همین مسئله باعث افزایش تقاضا برای بلیت‌های اتوبوس و قطار و بالتبع، کمبود بلیت شود. شرایط معلولیت و شدت آن گاهی سبب می‌شود مسافر به جز هواپیما، امکان بهره‌مندی از سایر شبکه‌های حمل و نقلی را نداشته باشد و این یکی دیگر از دردسر‌های معلولان در تأمین نیاز خود است؛ بنابراین با شرایط کنونی بلیت‌های هواپیما که برای افراد عادی جامعه نیز کمیاب است، گمان نمی‌شود که شرکت‌های خصوصی زیر بار تفاهم مورد نظر سازمان بهزیستی کشور بروند و این بار هم مشکلی از معلولان حل نخواهد شد.
زیرساخت‌های گردشگری و مسافران معلول؛ باید و نباید‌ها
معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی به عنوان یکی از اعضای تفاهم چهارجانبه طی سخنانی عنوان کرده بود سیاست وزارتخانه گردشگری، زمینه‌سازی برای حضور معلولان در جامعه از طریق گردشگری است و اصلاح ضوابط تاسیسات گردشگری و منوط کردن واحد‌های جدیدالاحداث گردشگری به منظور استفاده معلولان و دسترس‌پذیر کردن شهر‌ها برای معلولان، از جمله مسائل مهمی است که در وزارت گردشگری دنبال می‌شود.
سخنان علی اصغر شالبافان در حالی مطرح شده است که تاسیسات گردشگری در ایران اگرچه دارای بسیاری از استاندارد‌های رایج در دسترس‌پذیری است، اما بازهم تا سطح مطلوب خدمات فاصله زیادی دارد و آن دسته از تاسیسات شامل هتل‌ها به‌خاطر نرخ‌های گران و عدم تمکن مالی بسیاری از معلولان، در سبد گردشگری این قشر جا نمی‌شود.
در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۲۰ درصد جامعه از نظر نیاز‌های خاص در اقلیت قرار دارند که شامل معلولان، سالمندان، زنان باردار، مصدومان موقت و بیماران خاص هستند. محدودیت این افراد در دسترسی به اماکن گردشگری موجب شده تا آن‌ها نتوانند از مزایای آن بهره‌مند شوند و خانواده‌های آن‌ها نیز به‌خاطر همراهی با این افراد از گردش محروم می‌شوند.
باید دانست مناسب‌سازی فقط محدود به رینگ‌گذاری آن هم در بخش‌های محدود اماکن و مقاصد گردشگری نیست بلکه اصلاح وضعیت سرویس‌های بهداشتی، میز و صندلی ها، محل خواب مسافران معلول از جمله مواردی است که باید مورد توجه ذی‌نفعان گردشگری قرار گیرد.
اگرچه آمار‌های خیلی دقیقی از وضعیت مناسب‌سازی شهر‌ها از نظر دسترسی معلولان و سالمندان به امکانات گردشگری نیست، اما مشاهدات نشان می‌دهد جزیره کیش یا اصفهان موفق‌تر از سایر شهر‌ها بوده‌اند و اخیراً نیز شهرداری یزد اقداماتی را در این راستا انجام داده است.
تور‌های ویژه معلولان آن‌طور که دبیرکل سازمان جهانی گردشگری اعلام کرده بود سهمی ۲۰ درصدی در بازار دارد؛ بنابراین اگر بخواهیم از فرصت‌های بالقوه این جامعه برای رونق اقتصاد گردشگری بهره‌مند شویم، محکوم به ایجاد بستر‌های مناسب، نه روی کاغذ که به شکل عملی آن هستیم.
بذل و بخشش ۲ میلیون تومانی برای تهیه بلیت
یکی از رئوس تفاهم‌نامه همکاری با سازمان بهزیستی در راستای رونق گردشگری معلولان، بانک پارسیان است که بنا دارد با همکاری دفتر پیشگیری از معلولیت‌ها و تلفیق اجتماعی سازمان بهزیستی، کارت‌هایی با اعتبار ۲۰ میلیون ریال برای تهیه بلیت هواپیما، اتوبوس و قطار به‌صورت نیمه‌بها صادر کند. این عدد بیشتر از آنکه تسهیل‌کننده باشد، سبب ضربه زدن به کرامت یک معلول خواهد شد.
قیمت بلیت مسافرت با نرخ‌های کنونی و فارغ از وسیله مورد استفاده آن، عدد کمی محسوب نمی‌شود و عدد اعلام شده نه تنها کم است، بلکه در شیوه پرداخت و شارژ کارت نیز ابهاماتی با خود دارد.
این روز‌ها کف قیمت بلیت هواپیما در مسیر پروازی مشهد به تهران و بالعکس، چیزی حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان با نرخ مصوب است که عمدتاً رعایت نمی‌شود و مسافران حتی تا ۲ میلیون و ۱۵۰ هزار تومان نیز بلیت خریداری کرده‌اند. از سوی دیگر، تعداد صندلی‌های ویژه که به صندلی‌های شهروندان معلول، سالمندان یا جانبازان تعلق می‌یابد، عدد ناچیزی است که اگر مشتری‌ای برای آن نباشد، شرکت هواپیمایی بلافاصله آن را با مسافر عادی پر می‌کند و تا الان هم فقط هواپیمایی هما صاحب این شکل از خدمات بوده است.
اگر فرض را بر این بگذاریم که یک فرد معلول بخواهد بلیت هواپیما با نرخ نیمه‌بها و در مسیر یاد شده تهیه کند، برای رفت و برگشت باید جمعاً یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بپردازد و موجود باقیمانده در کارت اعتباری‌اش، ۷۰۰ هزار تومان خواهد بود که با این عدد باز هم می‌تواند بلیت یک‌طرفه‌ای تهیه کند و فرصتی برای بلیت برگشت نخواهد داشت.
یکی دیگر از وسایل حمل و نقل، قطار و اتوبوس است که بیشتر معلولان شدید و خیلی شدید توان استفاده از آن را ندارند و مصوبات این تفاهم‌نامه چهارجانبه، بیشتر معطوف به این شدت از معلولیت است. در واقع، شرایط برای معلولان به شکلی است که یقینا استفاده از هر وسیله‌ای برای آنان سخت و طاقت فرساست و باید متناسب با وضعی که دارند، تامین و تجهیز شوند.
۲میلیون تومان اگرچه می‌تواند تا اندازه‌ای برای حمایت از معلولان راهگشا باشد، اما قطعاً تمام مشکل را حل نخواهد کرد و تا زمانی که وضعیت تأمین بلیت، تمکین شرکت‌های مسافرتی از ارائه بلیت نیمه‌بها، مناسب‌سازی تمامی واحد‌های اقامتی با هر خدمت و قیمتی و از آن مهم‌تر، مناسب‌سازی‌های اصولی شهر‌های هدف گردشگری در ایران تثبیت نشود، هیچ تفاهم‌نامه‌ای نمی‌تواند گره کور خدمت‌رسانی در عرصه گردشگری معلولان را باز کند و اینجا بازهم سازمان بهزیستی سنگی بزرگ را برای پرتاب برداشته است که بیشتر نشانه نزدن است تا زدن به هدفی مشخص و کارآمد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
