زبان فارسی، زبان علم

روزگاری در جهان اسلام، زبان عربی زبان علم بود و بر این اساس بسیاری از دانشمندان ـ حتی دانشمندان ایرانی ـ آثار خود را به عربی نوشته اند. در جهان کنونی زبان انگلیسی زبان علم است و در آماری که چندی پیش می‌خواندم، بسیاری از ترجمه‌ها از زبان انگلیسی به عنوان زبان میانجی انجام شده است؛ یعنی اگر کتابی مثلا به فرانسه نوشته شده است، ابتدا به انگلیسی برگردانده شده و ترجمه آن به دیگر زبان‌ها از ترجمه انگلیسی انجام شده است.

یکی از دغدغه‌های جدی رهبر معظم انقلاب در حوزه زبان فارسی به همین موضوع برمی گردد و همواره از اهالی دانش خواسته اند، کاری کنند که زبان فارسی به زبان علم تبدیل شود. از دید ایشان زبان فارسی بهترین حامل و رسانه براى معارف، افکار، نوآورى و تمدن عمیق اسلامى و نیز به سبب ظرفیت والای زبانی، نقش مهمی در تمدن نوین اسلامی دارد؛ با این حال باید بستر و زمینه‌های لازم برای نقش آفرینی زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی فراهم شود و یکی از زمینه‌های لازم آن درنوردیدن مرز‌های علمی جهان و تولید علوم روز جهان به زبان فارسی است.

در خرداد ۱۳۹۵ و در دیدار جمعی از استادان دانشگاه‌ها به همین نکته اشاره می‌کنند و می‌گویند:
«ما از لحاظ علمی [باید]به جایی برسیم که دیگری اگر بخواهد آن دانش را و آن رتبه بالا را یاد بگیرد، مجبور باشد بیاید زبان فارسی یاد بگیرد. همچنان که شما امروز در بخشی از علوم اگر بخواهید به تازه‌های علمی دست پیدا کنید، مجبورید زبان انگلیسی یا زبان فرانسه را مثلا یاد بگیرید. حرف من این است؛ ما باید کشور را به اینجا برسانیم. بله، ما انرژی داریم، توان داریم، ظرفیت داریم، عقب هستیم، اما خودمان را به جلو می‌رسانیم؛ کمااینکه خیلی عقب‌تر بودیم، خودمان را به اینجا رساندیم که امروز هستیم. حرف من این است.»

در مرداد ۱۳۹۲ نیز در جمع استادان دانشگاه از ضرورت گسترش زبان فارسی در حوزه علم و دانش گفتند و فرمودند:
«از پیشرفت علمی در کشور برای گسترش و نفوذ زبان فارسی استفاده شود. زبان خیلی مهم است برادران و خواهران عزیز! اهمیت زبان ملی یک کشور برای خیلی‌ها هنوز دانسته و شناخته شده نیست. زبان فارسی باید گسترش پیدا کند. باید نفوذ فرهنگى زبان فارسی در سطح جهان روزبه روز بیشتر شود. فارسی بنویسید، فارسی واژه سازی کنید و اصطلاح ایجاد کنید. کاری کنیم که در آینده، آن کسانی که از پیشرفت‌های علمی کشور ما استفاده می‌کنند، ناچار شوند بروند زبان فارسی یاد بگیرند.»

نشان دادن و برجسته کردن قوت‌های زبان فارسی و ظرفیت‌های آن، دلیل روشن این آرزوست که در کلام ایشان به آن‌ها اشاره می‌شود و آن را پشتوانه محکمی برای این هدف می‌دانند. در همین دیدار به «پرظرفیتی» زبان فارسی اشاره می‌کنند و می‌گویند: «این افتخاری نیست که ما بگوییم حتما زبان علمی کشور ما فلان زبان خارجی است.

زبان فارسی این قدر ظرفیت و گنجایش دارد که دقیق‌ترین و ظریف‌ترین علوم و دانش‌ها می‌توانند با این زبان بیان شوند. ما زبان پرظرفیتی داریم. کما اینکه بعضی از کشور‌های اروپایی هم نگذاشتند زبان انگلیسی تبدیل شود به زبان علمی آن‌ها ـ مثل فرانسه، مثل آلمان ـ این‌ها زبان خودشان را به عنوان زبان علمی در دانشگاه هایشان حفظ کردند. مسئله زبان، مسئله بسیار مهمی است؛ واقعا احتیاج دارد به اینکه حمیت به خرج دهید.»