سپرده‌های بانکی استان کجا خرج می‌شود؟

شهامت - تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی در مورد عملکرد نظام بانکی، حکایت از رتبه سوم خراسان رضوی در سپرده‌ها و رتبه بیست‌و‌ششم در نسبت مصارف به منابع دارد. این‌گزارش که به پایان پاییز امسال مربوط می‌شود و به تفکیک استان‌ها منتشر شده است، نشان می‌دهد مانده تسهیلات بانکی در استان ما پس از کسر سپرده قانونی به بیش از یک میلیون میلیارد ریال بالغ می‌شود که پس از تهران و اصفهان، در کشور بیشترین به شمار می‌رود. میزان تسهیلات جاری و غیر‌جاری اعطا‌شده از سوی بانک‌های استان نیز حدود ۵۳۷ هزار میلیارد ریال است که باز هم پس از استان‌های یادشده، رتبه سوم کشور را دارد. براساس داده‌های این‌گزارش، نسبت مصارف به منابع بانکی در خراسان رضوی در حالی ۵۲ درصد است که برخی استان‌ها بیش از ۱۰۰ درصد منابع خود تسهیلات داده‌اند. روند نسبت مصارف به منابع بانکی استان در مدت مشابه سال‌های ۹۲ تا ۹۸ را نیز در جدول مشاهده می‌کنید.
پیش از این، عملکرد بانک‌های استان مورد نقد استاندار خراسان رضوی نیز قرار گرفته بود. علیرضا رزم‌حسینی در جلسه شورای هماهنگی بانک‌های استان به داده‌های آبان که مشابه داده‌های آذر بود، انتقاد کرد و در مورد خروج منابع بانکی از استان گفت: ۸۰ درصد بانک‌ها به شرکت‌های زیرمجموعه خود تسهیلات داده‌اند که بی‌عدالتی است. وقتی خراسان رضوی زائرپذیر است، چرا باید اجازه دهیم سپرده‌ها از استان خارج شود؟
در همین ارتباط با حسن مونسان، دبیر کمیسیون هماهنگی بانک‌های استان، صحبت کردیم و از او خواستیم منطق این ارقام را توضیح دهد، آن هم در شرایطی که طرح مثلث توسعه در خراسان رضوی در حال اجراست و برای پیشبرد آن روی تسهیلات بانکی حساب باز شده است.

از آمار بانک مرکزی در مورد بانک‌های استان جا خوردیم. لطفا در مورد این‌عملکرد توضیح دهید.
من این‌آمار را قبول ندارم.

چرا؟
آماری که بانک مرکزی می‌دهد مربوط به کل شبکه بانکی است. ما بار‌ها گفته‌ایم و مکتوب هم اعلام کرده‌ایم که از ۳۴ بانک عضو کمیسیون هماهنگی بانک‌های استان، ما با حدود ۲۲ بانک تبادل اطلاعات داریم. به طور مثال من الان نمی‌دانم منابع و مصارف بانک سامان کجا می‌رود.
بانک‌هایی که همکاری نمی‌کنند به نسبت بانک‌های همکار مانند بانک ملی، خُرد هستند و نمی‌توانند تأثیر شایان توجهی در عملکرد داشته باشند.

آمار عملکرد بانک‌های همکار با کمیسیون تا پایان دی، ۷۰ درصد است که یک اتفاق بی‌نظیر در شبکه بانکی به شمار می‌رود.
اگر عملکرد ۲۲ بانکی که با شما همکاری می‌کنند ۷۰ درصد باشد، چطور ممکن است عملکرد احتمالی تعداد محدود بانک‌های غیرهمکار، باعث کاهش عملکرد کل نظام بانکی استان از ۷۰ به حدود ۵۰ درصد شود؟
ببینید ما ماهانه آمار می‌دهیم، آمارمان هم دقیق است. بار‌ها به بانک مرکزی گفته‌ایم آماری که در سامانه بارگذاری می‌کنید با چیزی که ما در استان داریم مغایر است. این در حالی است که خود بانک مرکزی هم از بانک‌ها آمار می‌گیرد. نباید این طور تصور شود که در مصرف منابع بانکی، انحرافی رخ داده است. اگر یک واحد تولیدی در استان پیدا کردید که بگوید شبکه بانکی به دلیل کمبود منابع به ما تسهیلات نداده است، به ما اطلاع دهید. خیلی از واحد‌ها به دلیل ضوابط پیچیده موجود نمی‌توانند شرایط قانونی استفاده از تسهیلات را مهیا کنند. بانک‌ها واقعا خدمت می‌کنند، حتی در این اوضاع نیمه‌تعطیل برخی ادارات. شبکه بانکی کشور ۲ درصد جمعیت کشور را دارد و ۶ درصد کشته داده است.

منکر تلاش‌های شما و شبکه بانکی نیستیم. صحبت ما این است که عدد مطلق تسهیلات داده‌شده در خراسان رضوی بالاست و مانند میزان سپرده‌ها رتبه سوم کشور را دارد. اما میزان تسهیلات داده شده به نسبت سپرده‌های استان پایین است. چرا؟
بگذارید این‌طور برایتان شفاف کنم که آمار بانک مرکزی در مورد مانده سپرده‌ها مربوط به یک سال اخیر نیست، بلکه حاصل انباشت چندسال است.

فقط برای استان ما این طور است؟
نه. همه استان‌ها همین هستند. قبلا عملکرد خراسان رضوی ۴۵ درصد بود. شما عملکرد امسال را در نظر بگیرید که چقدر منابع جذب و چقدر تسهیلات پرداخت کرده‌ایم.

فرمایش شما این است که امسال متفاوت و خوب عمل کرده‌اید؟
بله، عملکردمان بسیار عالی بوده است. امسال از میزان منابع ورودی به شبکه بانکی، شاید بالای ۹۵ درصد مصرف شده است. آمار را از ما بخواهید تا به شما بدهیم. مانده منابع از قبل که حاصل انباشت عملکرد سنوات گذشته است، نباید ملاک عمل قرار بگیرد. ما سال ۹۷ و ۹۸ هرآنچه از منابع جذب کردیم، به تمامی به تسهیلات اختصاص دادیم. برای تغییر مانده سنوات گذشته، سالیان سال زمان نیاز است. شما نمی‌توانید یک‌دفعه مانده تسهیلاتی را که ۴۴ درصد است به ۸۰ درصد برسانید.

چرا برخی استان‌ها عملکرد بالای ۱۰۰ درصد داشته‌اند؟
بگذارید مثال بزنم. اگر ۱۰۰ واحد جذب کنیم و ۲۰۰ واحد پرداخت، عملکردمان ۲۰۰ درصد می‌شود، اما اگر ۱۰۰۰ واحد جذب کنیم و ۵۰۰ واحد مصرف کنیم، عملکردمان ۵۰ درصد می‌شود. دلیل نخست عملکرد بالای برخی استان‌ها این است که میزان سپرده‌گذاری‌شان بسیار پایین است. مثلا ورودی منابعشان ۲ درصد و میزان تقاضا برای وام ۱۰ درصد است. این مسئله، میزان مصارفشان را بالا نشان می‌دهد. در خراسان رضوی ورودی منابع زیاد است. اگر ما از فردا به بانک‌های استان بگوییم جذب سپرده را تعطیل کنید و همچنان به دادن وام ادامه دهید، ظرف ۶ ماه عملکردمان به ۸۰ درصد می‌رسد.
برخی استان‌ها هم درگیر بلایای طبیعی مثل سیل و زلزله بوده‌اند. دولت تکالیف سنگینی به شبکه بانکی این‌استان‌ها داده است تا هرچه می‌توانند وام بدهند و بانک‌ها هم تزریق نقدینگی بالایی داشتند.

آیا می‌شود دلیل بالا بودن عملکرد در استان تهران را به اختیارات بالاتر این استان نسبت به دیگر استان‌ها نسبت داد؟
اختیارات بانک‌های تهران بیشتر از بقیه استان‌ها نیست بلکه دسترسی دریافت‌کنندگان تسهیلات (بنگاه‌های اقتصادی‌ای که در تهران دفتر دارند) به ستاد‌های مرکزی بیشتر است.

برای انتشار گزارش عملکرد بانک‌های استان در سال‌های ۹۷ و ۹۸ آمادگی داریم.
عدد دقیق را به شما می‌دهیم. ما از محل جذب منابع، اجازه اعطای ۸۰ درصد تسهیلات را داریم. اگر کمتر از این بود، نقد شما وارد است. اگر بیشتر بود، یعنی بانک‌های استان از منابع استان‌های دیگر در همان سال استفاده کرده‌اند.