رونمایی از نخستین چاپ‌برگردان روزنامه ادب

به گزارش شهرآرانیوز، جمشید کیان‌فر (مورخ، روزنامه‌نگار و پژوهشگر برجسته کشور) در این خصوص عنوان کرد: پیش از آنکه بخواهیم به تاریخچه مطبوعات در مشهد بپردازیم، باید تاریخچه این صنعت را در کل کشور بررسی کنیم. سابقه روزنامه‌نگاری در ایران طولانی است، اما روش آن در گذشته متفاوت بوده است؛ چنانچه در گذشته، یادداشت‌ها یا خاطرات شخصیت‌ها و دولت‌‌مردان "روزنامه" خوانده می‌شد، نه آنچه امروزه به‌عنوان روزنامه‌ می‌شناسیم .

وی افزود: روزنامه "کاغذ اخبار" توسط میرزاصالح شیرازی ابتدا در تبریز و بعد در تهران نگاشته می‌شود و حدود ۱۰ سال پس از آن، صدراعظم ایران، امیرکبیر، در تهران تصمیم به دایرکردن روزنامه می‌گیرد و به دنبال آن، روزنامه "وقایع‌الاتفاقیه" آغاز به کار می‌کند.

کیان‌فر ادامه داد: از ابتدا سنگ‌‌بنای روزنامه در کشور، بد گذاشته شده و روزنامه به ابزاری برای دولت‌مردان بدل می‌شود. چنانچه در شماره۵۲ روزنامه‌ای که توسط امیرکبیر شروع به کار می‌کند، خبر مرگش را آن‌هم به‌صورت جعلی چاپ می‌کنند.

در ادامه حتما بخوانید «نخودک»؛ مشهور ناشناخته! | مروری بر سرگذشت ناگفته محله‌ای قدیمی و معروف در مشهد که امروز دیگر رد و نشانی از آن نیست

وی افزود: پس از چاپ ۴۷۲ شماره، روزنامه دیگری با نام "دولت علیه ایران" که نخستین روزنامه مصور ایران است، آغاز به کار می‌کند و پس از آن از سال ۱۲۷۷ تا ۱۲۸۳ه.ق نیز ناصرالدین‌شاه تصمیم به افزایش تعداد روزنامه‌ها می‌گیرد و روزنامه "دولت علیه ایران" تعطیل می‌شود.

این مورخ اضافه کرد: تا سال۱۳۲۴ه.ق، شرایط به همین شکل پیش می‌رود تا آنکه مباحث اجتماعی تغییر می‌کند و انجمن‌ها و مجلس تشکیل می‌شود. در این شرایط، سانسور کم می‌شود و نهایتاً بعد از عزل محمدعلی‌شاه در سال ۱۲۷۸، تا ۱۳۰۴ شاهد دوران طلایی مطبوعات هستیم. در این دوران، دو نشریه مهم یکی در تبریز و دیگری در بوشهر چاپ می‌شود.

این پژوهشگر عنوان کرد: روزنامه‌ها کم‌کم غیردولتی می‌شوند و در مشهد شاهد چاپ نشریه "بشارت" به صورت قاچاق، روزنامه "خورشید"، روزنامه "بلدالامین"، روزنامه "عصر جدید" و روزنامه "نوبهار" هستیم. پس از این موارد، روزنامه "خراسان" با چاپ مستمر حدود ۸۰ سال، از مطبوعات دارای اهمیت خراسان است. هرچند در این بین، نباید از اهمیت ادیب‌الممالک فراهانی و تاثیرش بر مطبوعات خراسان غافل ماند.

لزوم حفظ مطبوعات تاریخی ازطریق چاپ‌برگردان

ابراهیم حافظی، رئیس اداره مطبوعات سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی، با تاکید بر اهمیت حفظ و نگهداری آثار کمیاب و ارزشمند در حوزه مطبوعات گفت: متاسفانه تنها نسخه چاپ‌برگردان مشهد، روزنامه خورشید است که توسط دانشگاه تهران صورت گرفته و این درحالی‌ است که بیش از ۳۰ نشریه در خراسان چاپ می‌شده است.

وی افزود: نهایتاً با توجه به اهمیت روزنامه "ادب" و به‌همت سازمان کتابخانه‌ها تصمیم بر حفظ و نگهداری شمارگان روزنامه ادب به عنوان نخستین روزنامه شهری مشهد گرفته شد و امیدواریم این روند در خصوص سایر روزنامه‌ها ادامه یابد.

حافظی با طرح این سوال که چرا روزنامه ادب در اولویت چاپ‌برگردان قرار داده شده است، بیان کرد: نخستین روزنامه‌ای که به صورت رسمی در خراسان و  مشهد به چاپ رسیده، روزنامه ادب است. این روزنامه توسط ادیب‌الممالک فراهانی و به مدت سه سال در مشهد منتشر می‌شد.

وی ادامه داد: این روزنامه‌، خبری، تحلیلی و ادبی بود و نخستین کاریکاتور کشور نیز در آن به چاپ رسید. چاپ روزنامه سنگی بود و به خارج از کشور نیز صادر می‌شد. اهمیت روزنامه ادب همچنین در این بود که ساختار و سرلوحه مشخصی داشت و افراد را به روزنامه‌خوانی تشویق می‌کرد. این روزنامه همچنین تاثیرات بسیاری بر فرهنگ مشهد داشته است.