راز عظمت ۲۵ ذی‌الحجه و نزول سوره «انسان» و آیه «هل اتی»

آمنه مستقیمی | شهرآرانیوز؛ مروری بر تاریخ زندگانی اهل‌بیت (ع) از همان آغاز اسلام، کتابی است قطور از فضایل، کرامات و مقاماتی که آنها بدون آنکه بخواهند و قصدی برای کسبشان داشته باشند، بر اثر رفتار از سر اخلاص و نیت خدایی به آنها نائل شدند؛ مقاماتی که حتی در شأن آنها سوره نازل شده است تا در گوش تاریخ بگوید خدا از ایثار، اخلاص و سیره معصومان (ع) به وجد می‌آید. پس اگر ما بی‌نصیب بمانیم، کم‌کاری خودمان است. ازجمله این فضایل نزول سوره مبارکه هل‌اتی است.

۳ روز روزه بی‌افطار

حضرت‌زهرا (س) در روز اول با آرد خریده‌شده برای هر نفر یک قرص نان درست کرد و همین که وقت افطار رسید، ناگاه مسکینی در خانه را زد و گفت: السلام‌علیکم یا اهل‌بیت محمد (ص)، من مسلمان مسکینی هستم. از آنچه می‌خورید به من بخورانید. خداوند از نعمت‌های بهشت به شما بدهد! همه اهل خانه هر پنج قرص نان را به مسکین دادند، شب را گرسنه خوابیدند و چیزی به‌جز آب نخوردند. فردای آن روز روزه گرفتند و هنگام افطار این‌بار یتیمی به در خانه آمد و باز همان اتفاق دیروز! نهایتا روزه روز سوم رسید و این‌بار وقت افطار هرچه را داشتند به اسیری دادند و خود گرسنه خوابیدند.

تشکر خدا از ایثار آل‌ا...

فردای آن روز پیامبر (ص) ضعف امام‌حسن (ع) و امام‌حسین (ع) و نیز حضرت‌زهرا (س) را در محراب عبادت دیدند و ناراحت شدند و همین هنگام بود که جبرئیل نازل شد و آیات آغازین سوره «هل‌اتی» را قرائت کرد تا رسید به آیه «إِنَّ هَذَا کَانَ لَکُمْ جَزَاء وَکَانَ سَعْیکُم مَّشْکُورًا؛ این پاداش شماست و از کوششتان سپاسگزاری شده است.» در روایتی از امام‌باقر (ع) آمده است جبرئیل در روز چهارم با ظرفی پر از گوشت فرود آمد. اهل‌بیت (ع) از آن خوردند تا سیر شدند، ولی چیزی از غذا کاسته نشد!

فضیلت تلاوت سوره انسان

سوره مبارکه انسان، «دهر» و «هل‌اتی» و «ابرار» هم نامیده می‌شود، اما در روایات مربوط به فضیلت تلاوت، از این سوره با عنوان «هل‌اتی» یاد شده است. در فضیلت تلاوت این سوره مبارکه از پیامبراکرم (ص) است که فرمودند: «کسی که سوره «هل‌اتی» را بخواند، پاداش او بر خدای سبحان بهشت و لباس‌های بهشتی است و کسی که به قرائت آن مداومت کند، نفس ضعیف او تقویت می‌شود. (نور الثقلین، ج‌۵، ص‌۴۶۷)» 

از امام‌باقر (ع) نیز روایت شده است که فرمودند: «کسی که سوره «هل‌اتی» را در هر صبح پنجشنبه تلاوت کند، علاوه بر اینکه خدای رحمان چندین حورالعین بر او تزویج می‌کند، در قیامت نیز با پیامبراکرم (ص) محشور خواهد شد. (مجمع‌البیان، طبرسی، ج‌۱۰، ص‌۶۰۸)»

سندی شش‌دانگ به‌نام اهل‌بیت (ع)

از حوادث مهمی که در آخرین روز‌های ماه ذی‌الحجه رخ داده و در قرآن کریم به آن تصریح شده است، نزول سوره مبارکه انسان (هل‌اتی) در شأن امیرمؤمنان علی (ع) و خانواده بافضیلت ایشان است؛ نزولی که در بیست‌وپنجم این ماه واقع شده است و به همین مناسبت، این روز در تقویم رسمی تاریخ جمهوری اسلامی ایران، «روز خانواده» نام گرفته است. درباره شأن نزول سوره انسان همان بس که شیعه و سنی اتفاق‌نظر دارند که هجده آیه نخست این سوره مبارکه در مقام اهل‌بیت (ع) نازل شده، اگرچه به عقیده شیعه و با استدلال به کلام ائمه (ع) تمام سوره انسان در شأن اهل‌بیت (ع) نازل شده است.

میان‌بر افزایش عمر و روزی

صدقه پیش و بیش از آنکه فقرا و نیازمندان را بهره‌مند کند، به دهنده خیر و برکت می‌رساند. به تصریح روایات، صدقه از پیشامدهاى ناگوار و بیمارى‌ها جلوگیرى مى‌کند و بر عمر و حسنات و روزی ما مى‌افزاید. پیامبر (ص) می‌فرمایند: «زیاد صدقه بدهید، تا روزى داده شوید. (اعلام‌الدین، ص۳۳۳)» صدقه علاوه بر آثار دنیوی آثار اخروی هم دارد. از رسول‌خدا (ص) است که فرمودند: «زمین قیامت یکپارچه آتش است، به‌جز سایه مؤمن، زیرا صدقه‌اش بر او سایه مى‌افکند. (اصول‌کافى، ج۴، ص۳)»

صدقه فقط پول نیست

نکته مهم آنکه صدقات ما فقط جنبه مادی و پولی ندارد؛ هر کار نیک و هر چه انسان براى زندگى و خانواده خود انجام دهد و آنچه را که انسان با آن آبروى خود را حفظ مى‌کند، صدقه محسوب می‌شود. از رسول خدا (ص) روایت شده است: بر هر مسلمانى است که هر روز صدقه بدهد. عرض شد چه کسى توان این کار را دارد؟ فرمودند: برداشتن چیزهاى آسیب‌رسان از سر راه، صدقه است، نشان‌دادن راه به دیگرى، صدقه است، عیادت از بیمار صدقه است، امربه‌معروف، صدقه است، نهى‌ازمنکر، صدقه است و جواب سلام دادن، صدقه است. (بحارالانوار، ج۷۵، ص۵۰)

انفاق، آموزه‌ای برای ما

این واقعه در کنار بیان فضیلتی دیگر از فضایل اهل‌بیت (ع)، وظیفه شیعیان و محبان آن حضرات را هم بیان می‌کند؛ یعنی وظیفه ایثار و گذشت و دست‌گیری از فقرا. در آموزه‌های دینی و روایات اهل‌بیت (ع) بر انفاق و صدقه تأکید بسیار است، چنان‌که صدقه در راه خدا از بهترین راه‌های صرف مال معرفی و برای آن برکات فراوان ذکر شده است.

پیامبر (ص) دراین‌باره می‌فرمایند: «بر شیطان چیزی سنگین‌تر از صدقه بر مؤمن نیست و صدقه قبل از آنکه به‌دست بنده برسد، به‌دست خدای متعال می‌رسد. (تحریرالوسیله، ج۲، ص۹۸)» امام‌سجاد (ع) هم می‌فرمایند: «صدقه در دست بنده قرار نمی‌گیرد، مگر اینکه قبلا در دست خدا قرار گرفته باشد.»

استناد امیر (ع) به سوره هل‌اتی

امیرالمؤمنین علی (ع) نیز در مواردی برای اثبات حقانیت خود به آیات سوره هل‌اتی اشاره و استناد کرده‌اند. در حدیث مفصلی از امام‌صادق (ع) چنین روایت شده که: پس از غصب خلافت، حضرت‌علی (ع) با خلیفه احتجاج (دلیل آوردن) و برای اثبات حقانیت خود، ۴۳مورد از فضایل خود را بیان کردند که خلیفه تصدیق کرد. 

در میان جملات، این فراز از فرمایشات امام‌علی (ع) به چشم می‌خورد که فرمودند: تو را به خدا سوگند می‌دهم که آیا صاحب آیه «یوفون بالنذر...» منم یا تو؟ خلیفه گفت: بلکه تویی. با وجود همه این ادله باز هم عده‌ای تلاش می‌کنند این سند زرین را غصب کنند و واقعیت را وارونه جلوه دهند!

در ادامه حتما بخوانید قرآن؛ چراغ روشن و رهنما در تاریکی دنیا