تازه اول راه هستیم (بخش اول)

قضیه کرونا هر ابعادی داشته باشد، بازی سیاست را در جهان و ایران به‌تناسبی تغییر خواهد داد؛ همچنان‌که بازی‌های اقتصاد و فرهنگ و جامعه را نیز تحت‌شعاع خود قرار می‌دهد. علت این ادعا تا حدودی روشن است. جهان و همه کشور‌ها اولین بار با دشمنی ناپیدا و به‌تعبیری ناشناخته مواجه شده‌اند؛ دشمنی که ناتوانی بشر را به‌رخ آن می‌کشد. بشر عادت داشته است که همیشه خود را از روی دشمنانش بازتعریف کند و حتی اگر دشمن واقعی هم نداشته است، دشمن فرضی را بتراشد تا بلکه بتواند سیاست‌های نادرست خود را توجیه کند. این واقعیت تاریخی ماست. ولی اکنون دشمنی در برابر بشر قرار گرفته است که امکان سوء‌استفاده از وجود آن، مشابه دیگر دشمنان سنتی نیست. ضمن آنکه این دشمن همچنان نامرئی است و کل جامعه بشری را دچار سرگیجه کرده است. به‌علاوه دشمنی است که جوامع توسعه‌یافته را بیشتر در معرض خطر قرار می‌دهد. این امر ناشی از ساختار نسبی جمعیت آنان و نیز حساسیت‌های خبری و رسانه‌ای آن‌ها در برابر مرگ‌ومیر شهروندانشان است که به‌همین دلیل و در فضای عمومی ارزش خبری بیشتری یافته است.
حتی اگر واکسن این بیماری نیز ساخته و بشر از شر آن خلاص شود، باز هم مشکل حل نخواهد شد؛ ضمن آنکه اصولا معلوم نیست این واکسن در چه زمانی از آینده ساخته شود. واکسن هم مشکل را حل نمی‌کند، زیرا بشریت وارد دوره‌ای از ترس نسبت به وجود یک دشمن جدی و خطرناک شده است؛ دشمنی که در برابر آن ضعیف و ضربه‌پذیر است و به‌قول قرآن «من حیث لایحتسب» است، از جایی که حساب نمی‌کنیم وارد خواهد شد. در اهمیت این دشمن خطرناک همین بس که نظام‌های لیبرال غربی اولین بار است که تا این حد تصمیم به مداخله در همه امور گرفته‌اند تا بلکه از شر این دشمن خلاص شوند! و کسی هم معترض جدی نبوده است. بپذیریم که این ویروس همه را درگیر می‌کند و همه وجوه زندگی را دچار اختلال خواهد کرد و در نتیجه باید خود را برای این وضعیت آماده کنیم.
کرونا ابتدا در سبک زندگی بشر تغییرات جدی ایجاد می‌کند. ابعاد این تغییرات هنوز روشن نیست؛ هرچند در وجودش تردیدی نیست. از روابط عادی افراد شامل دست‌دادن و روبوسی گرفته تا حساسیت‌ها نسبت به هر اقدامی مثل سرفه‌کردن و رعایت‌نکردن ضوابط بهداشتی و...؛ این تغییر سبک زندگی در رفتن به مهمانی‌ها، جشن‌های عروسی و جلسات عزا و کنفرانس‌ها و نیز حضور یک حس ناگفته از ترس نسبت به وجود ویروس در هر چیز نمود خواهد داشت. این تغییرات کمابیش سبک زندگی روزانه از قبیل رفتن به ورزشگاه‌ها، سینما و تئاتر و اماکن مذهبی یا رستوران‌ها و از همه مهم‌تر سفر را نیز شامل خواهد شد. این تغییرات به‌نوبه خود تبعات دیگری خواهد داشت و عوارض چنین تغییراتی موضوع بحث‌های دیگری خواهد بود.