امام‌شناسی؛ راه خداشناسی

توجه به ضرورت و لزوم یک موضوع باعث تقویت انگیزه و نشاط برای پیگیری آن موضوع می‌شود تا از همه امکانات برای رسیدن به آن استفاده کنیم. ما اعتقاد داریم امامت و مهدویت، هویت و اساس دینداری ماست و در رأس توصیه‌های پیامبر (ص) ما قرار دارد لذا از جهات مختلفی لازم است که این مسئله را بررسی کنیم نخستین بعد، اعتقادی است، امام حسین (ع) فرمودند: اساس زندگی دنیا اعتقاد و جهاد در راه آن اعتقاد است.

در اسلام اعتقاد به خدا و پیامبر (ص) و جانشینان پیامبر (ص) توصیه شده و در روایات و دستورات نبوی، معرفت امام، مسئله‌ای مهم است و در واقع سعادت و خیر دنیا و آخرت در این است که انسان امام زمان (عج) خود را بشناسد. خداوند در آیه‌۷۱ سوره مبارکه اسراء می‌فرماید: «یَوْمَ نَدْعُو کُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِم» یعنی روز قیامت هر گروهی را با اسم امام و پیشوایانشان دعوت می‌کنیم مثلا امت عیسی (ع)، امت موسی (ع) امت حضرت مهدی (عج).

در روایتی که بیش از‌هفتاد نفر از علمای اهل سنت بیان کرده‌اند و شیخ صدوق (ره) هم در کتاب «کافی» آورده است، رسول خدا (ص) فرموده‌اند: «اگر کسی بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است.»

از امام حسین (ع) سؤال شد: یابن‌رسول‌ا... (ص)! راه معرفت خدا چیست؟ فرمودند: «راهش این است که مردم در هر زمانه‌ای که زندگی می‌کنند، امام آن زمان را بشناسند، امامی که اطاعتش واجب است.»‌
یعنی این شناخت شاهراه معرفت‌ا... است. بدون حرکت در مسیر مهدویت و امامت امکان معرفت ا... و عارف بالله شدن فراهم نمی‌شود.

معنای «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ»

اینکه در نماز می‌خوانیم: «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ» یعنی ما را به راه امامت و ولایت هدایت کن لازمه بندگی خدا و اطاعت از او، شناخت امام است؛ امام باقر (ع) می‌فرمایند: هیچ انسانی مؤمن نخواهد شد مگر اینکه خدا و رسول ا... (ع) و امامان (ع) و امام زمانش را بشناسد و همه امور را به او بازگرداند و تسلیم امر او باشد؛ لذا ائمه (ع) توصیه کرده‌اند: این معرفت را از خدا بخواهیم این معرفت عنایت شدنی و دادنی است: «.. اَللّهُمَّ عَرِّفْنی حُجَّتَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینی». این یعنی هر مسیری که به شناخت امام زمان (عج) منتهی نشود، مسیر گمراهی و ضلالت است. راه گم کرده‌اند آنها که می‌خواهند به مسلمانی بدون امام برسند.

راه معرفت به امام

معرفت به امام، مثل ایمان و مسلمانی، مراتبی دارد. شناخت اسم امام (ع)، اینکه پدر و مادر ایشان چه کسی است در کجا و چه زمانی به دنیا آمده‌اند یا چند سال از عمرشان گذشته، دانستن اینها اگرچه خوب است، اما کافی نیست. اینها شناخت شناسنامه‌ای و کمترین حد از معرفت است. آنچه ما را در حداقل‌ها از مرگ جاهلی نجات می‌دهد آن است که بدانیم امام (ع)، منصوب خدا و اطاعت از او در همه امور واجب است.

اگر بخواهیم درباره معرفت امام سخن بگوییم درجات بالاتری هم دارد. یکی از خادمان منزل امام حسن عسکری (ع) که بعد از ولادت امام مهدی (عج) هم خادم حضرت حجت (ع) بود، می‌گوید: امام زمان (عج) در همان سنین کودکی به من فرمودند: آیا من را می‌شناسی؟ عرض کردم: بله، شما آقای من هستید و پدرتان آقای من بوده‌اند. حضرت فرمودند: آیا جایگاه من را می‌دانی؟ عرضه داشت: جز آنچه شما بگویید نمی‌دانم. حضرت بقیه ا... الاعظم (عج) فرمودند: من آخرین جانشین پیامبر (ص) هستم و سپس ادامه دادند: و خدای متعال بلایا و مصائب را به‌واسطه من از اهل بیت و شیعیان من دور می‌کند.

در ادامه حتما بخوانید شرط اول و آخر خداشناسی

امام (عج)، واسطه فیض و مجرای لطف خداست هر نعمتی که خدا به انسان‌ها می‌دهد اعم از رزق‌های مادی و معنوی به‌واسطه امام است: «بِیُمنِهِ رُزِقَ الوَری». در دعای عدیله که توصیه شده بخوانید تا بی‌ایمان از دنیا نروید خطاب به خدا عرض می‌کنیم: «تمام مخلوقات عالم رزق و روزی را به برکت امام زمان (عج) می‌گیرند و عالم به برکت ایشان باقی است اگر آسمان روی زمین خراب نمی‌شود به برکت امام زمان (عج) است.»‌

در دعای ندبه می‌خوانیم: «أَیْنَ السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَیْنَ الْأَرْضِ وَالسَّماءِ» یعنی کجاست کسی که اتصال دهنده آسمان و زمین است. یعنی واسطه فیض بین خدا و بندگان. در زیارت امام زمان (عج) در روز جمعه نیز می‌خوانیم: سلام بر شما که چشم بینا و گوش شنوای خدا و باب رحمت الهی هستید. در دعای ندبه آخرین ذخیره خدا را طلب می‌کنیم: «أَیْنَ بَقِیَّةُ ا... الَّتِی لا تَخْلُو مِنَ الْعِتْرَةِ الْهَادِیَةِ». اعتقادات ما، آیات قرآن و روایات اهل بیت (ع) به ما می‌گویند باید امام زمان (عج) را بشناسیم تا خدا را بشناسیم.