روایتی از آرامستان «رضوان»، مدفن متوفیان کرونایی

سمیرا شاهیان/ شهرآرانیوز - «بهشت رضوان» سال ۹۶ هم زمان با بهره برداری، اگرچه از «بهشت رضا» چند هکتاری بزرگ‌تر بود، «آرامستان دوم مشهد» لقب گرفت و بنا شد برخی فوتی‌های شهر را در خاک خود جای دهد، اما این آرامستان ۱۸۸ هکتاری آن طور که باید با اقبال مشهدی‌ها روبه رو نشد. یکی از دلایل اصلی محبوبیت نیافتن رضوان به مسیرش برمی گشت که چندان هموار نبود. نه تنها هموار نبود که به سادگی هم نمی‌شد آن را پیدا کرد. اغلب کسانی که به دنبالش می‌گشتند، فقط می‌دانستند که در چند کیلومتری خروجی جاده کلات است و نزدیک به روستای گنبدواز، اما نبود تابلو‌های راهنما و مسیر پرپیچ خاکی، سردرگمشان می‌کرد. این حرف اغلبِ بستگان فوتی‌های کرونا بود که تغسیل عزیزشان در این آرامستان صورت می‌گرفت.
حالا، اما گویا بیشتر این مسیر آسفالت شده است و قرار است به زودی تابلو‌های راهنمای متعددی برای مسیریابی آن نصب شود. همین تغییرات سبب شد تا دوباره سری به رضوان بزنیم و از حال و روز این آرامستان گمنام و بزرگ برایتان بنویسیم.

بزرگ‌تر از بهشت رضا
از ابتدای بولوار بهمن، تابلو‌های سبزرنگ به سمت جاده کلات، مسیر بهشت رضوان را نشان می‌دهد. جاده فرعی کم عرضی که در گذشته بسیار خراب بود و به تازگی بهسازی شده، راهی بوده است که مورداستفاده اهالی روستا‌های گنبدواز، فراگرد، خرم آباد و لک لک قرار می‌گرفته و حالا به یکی از مسیر‌های دسترسی به آرامستان عمومی رضوان، بدل شده است.
حجت الاسلام حسین مهدوی دامغانی، مدیرعامل سازمان فردوس ها، می‌گوید: اقدامات سازمان فردوس‌ها در زمینه ساخت جاده انجام شده و عرض راه از ۵/۵ متر به ۱۳.۵ متر رسیده و تکمیل شده است؛ البته دوربرگردانِ پیش از رسیدن به آرامستان، به اصلاح هندسی نیاز دارد که پلیس راه باید در این زمینه اقدام کند و پس از آن، خط کشی و نصب علائم ترافیکی را شهرداری انجام می‌دهد.

سهل برای شمال‌شرقی‌ها
گرچه شهرداری مشهد با هدف کاهش مشکلات ترافیکی بهشت رضا و سرویس دهی بهتر به شهروندان، دست به ساخت آرامستان رضوان در شمال شرق مشهد زده و باوجود توضیحات مهدوی دامغانی که می‌گوید این آرامستان به ویژه برای انجام کار‌های اولیه کسانی که می‌خواهند در خواجه ربیع دفن شوند سهل الوصول است، هنوز مسئله دوری راه و نبود اتوبوس و تاکسی‌های  ناوگان حمل ونقل عمومی برای تردد مردم، باقی است و شاید شهروندان آن چنان که باید مجاب نشده اند که اموات خود را در این مکان دفن کنند؛ چون این طور می‌اندیشند که برای رسیدن به دومین آرامستان عمومی مشهد، باید تقریبا از یک جاده روستایی عبور کنند. گویا هنوز سرویس دهی ویژه‌ای برای بهشت رضوان درنظر گرفته نشده است.

قبرستان‌های پیش از آرامستان
همان طور که پیش‌تر گفته شد، برای رسیدن به بهشت رضوان بعد از روستای گنبدواز باید چند روستای دیگر را هم طی کنید. سر راه آرامستان، قبرستان‌های محلی آن روستا‌ها هم دیده می‌شود.
روستاییان اگر دوست داشته باشند، مرده هایشان را به رضوان می‌آورند تا دفن کنند. در غیر این صورت می‌توانند برای دفن آن‌ها در قبرستان‌های محلی اقدام کنند. سامان دهی قبرستان‌های محلی باید در کمیسیون بهداشت استان و شهرستان به تصویب برسد، سپس دستوری به شهرداری صادر شود که از تاریخ تعیین شده، دفن در آن غیرمجاز است، ولی هنوز چنین دستوری اعلام نشده است.
پیش از رسیدن به آرامستان رضوان، مرکز معاینه فنی خودرو‌های سنگین در مسیر دیده می‌شود. باتوجه به این جانمایی، وسایل نقلیه سنگین زیادی در این راه رفت وآمد می‌کنند. درنتیجه، تردد خودرو‌های سواری و مسیریابی شهروندان، با مشکلات و خطرات بیشتری روبه روست.

۶۰ دقیقه در سالن پذیرش
در بهشت رضوان هستیم. وارد سالن پذیرش می‌شویم. تقریبا شلوغ و پرهمهمه است. صدای گریه و شیون همه فضا را پر کرده و چشم‌ها گریان و چهره‌ها درهم رفته است. پروسه پذیرش و تغسیل میت در این آرامستان حدود یک ساعت طول می‌کشد. حالا کار یکی از متوفیان منتقل شده به اینجا به پایان رسیده است و خانواده مرحوم با صدایی بلندتر از قبل، مویه می‌کنند. یکی از کارکنان آرامستان توضیح می‌دهد: حدود ۱۰ دقیقه طول می‌کشد تا ثبت اطلاعات و نیازسنجی صورت بگیرد؛ اینکه وابستگان متوفی چه خواسته‌هایی دارند و می‌خواهند او را کجا دفن کنند. حدود ۴۰ تا ۵۰ دقیقه هم شست وشوی متوفی زمان می‌برد.
در آرامستان رضوان، شش غسال مرد و زن و دو دفان فعال هستند که پاسخ گوی نیاز این آرامستان است.

رسیدن به رضوان از آخر شاهنامه
به مقبره‌های خانوادگی می‌رسیم. تا امروز ۹ مقبره خانوادگی ساخته شده است و به مرور و با گذشت زمان و تقاضا از مشهد، قرار است بر تعداد آن‌ها افزوده شود.
قیمت قبور خانوادگی داخل مقابر حدود ۱۹۶ میلیون و قیمت قبور خانوادگی داخل رواق ۱۵۰ میلیون تومان است. مساحت هرکدام از مقابر خانوادگی، ۲۵ مترمربع است. هرکدام ۱۲ سرداب دارد که به صورت کامل و درقالب یک سند واگذار می‌شود. معمولا کسانی که قصد پیش خرید سرداب را دارند، از خدمات آرامستان در مقابر خانوادگی استفاده می‌کنند.
اما «رضوان» مزیت‌های دیگری هم دارد؛ این آرامستان در شمال مشهد قرار گرفته است و فاصله آن تا تا خواجه ربیع نسبتا کوتاه و سهل است. مسیر دیگرش بولوارشاهنامه است که شهروندان می‌توانند از شاهنامه ۶۷ و با پیمودن ۷ کیلومتر به بهشت رضوان برسند و نشان می‌دهد که ساکنان منطقه فردوسی هم به راحتی می‌توانند از خدمات آرامستان رضوان برخوردار شوند.

دفن رایگان در بخش عمومی
بهشت رضوان، یک آرامستان عمومی است و بر همین اساس دفن در آنجا رایگان است. تدفین در اینجا در قبرجا‌های یک طبقه انجام می‌شود و اگر تعیین محل دفن با خانواده متوفی نباشد، قبرجا در رضوان هیچ هزینه‌ای ندارد. به عبارت دیگر اگر خانواده متوفی، متقاضی تغییر مکان قبرجا نباشد، فقط هزینه خدماتی مثل تغسیل و تدفین و خودرو آمبولانس از آن‌ها گرفته می‌شود و دفن در بلوک‌های عمومی انجام می‌گیرد؛ سرجمع هزینه خدمات حدود یک میلیون و ۸۰۰ تا ۲ میلیون تومان می‌شود.
آن طور که مهدوی دامغانی می‌گوید، هزینه آرامستان‌ها طبق مصوبه شورای شهر یکسان است، ولی در اوایل به دلیل اینکه آرامستان رضوان تقریبا زمان کمی از افتتاحش می‌گذشت و قرار بود موردتوجه مراجعان و بستگان متوفی قرار بگیرد، ۴۰ درصد تخفیف برای خدمات عمومی اش کسر می‌شد؛ خدماتی مثل تشکیل پرونده و تغسیل و تدفین و خاک سپاری.

غیر تصادفی؛ ۱۰۰ میلیون
اما در آرامستان‌های عمومی هم امکان تعیین قبرجا برای فرد متوفی، وجود دارد. در دفن‌های روزانه، مکانی که سیستم برای متوفی انتخاب می‌کند، به صورت کاملا رایگان دراختیار قرار می‌گیرد، اما درصورتی که بستگان متوفی نخواهند از قبور تصادفی استفاده کنند و درخواست استفاده از قبور هم جوار را داشته باشند، دفن به روز هم انجام می‌شود.
حجت الاسلام مهدوی دامغانی می‌گوید: این مبلغ در بهشت رضوان با احتساب هزینه خدمات حدود ۱۰ میلیون تومان است. هزینه خدمات نیز باتوجه به خواسته همراهان متوفی، تغییر پذیر و کسرشدنی است؛ به عنوان مثال اگر خانواده‌ای نخواهند از همه خدمات برخوردار شوند و مثلا تمایل نداشته باشند که میت خود را به طواف حرم ببرند یا نخواهند میت را به منزل ببرند، همه این هزینه‌ها کسر می‌شود.

میزبان کرونایی‌ها
براساس رایزنی‌هایی که انجام شده، نماینده پزشکی قانونی در آرامستان‌های رضوان و بهشت رضا مستقر شده است. حجت الاسلام مهدوی دامغانی می‌گوید: در فاصله‌ای که فوتی را در زمان‌های لازم به اتاق پزشکی قانونی مستقر در آرامستان می‌برند، خانواده اش فرصت دارند کار‌های مربوط به پذیرش و تغسیل را انجام دهند و به این ترتیب، دیگر در شهر معطل نمی‌شوند.
از ابتدای راه اندازی آرامستان رضوان، بیش از هزار نفر در این آرامستان دفن شده اند. سالن غسالخانه این آرامستان عمومی بزرگ شهر از دی سال ۹۸ تقریبا به طوررسمی شروع به کار کرده است. شهروندان امواتشان را برای تغسیل به اینجا می‌آورند و آن‌هایی که می‌خواهند عزیزشان در آرامگاه خواجه ربیع یا حرم دفن شود، متوفی را به مکان مدنظر منتقل می‌کنند.
هم اکنون با توجه به شرایط موجود برای حفظ بهداشت، متوفیان کرونایی در بهشت رضوان تغسیل می‌شوند؛ البته از اوایل امسال این کار کاملا به رضوان سپرده شده است.

۱۸۸
مساحت آرامستان به هکتار، عددی بیش از ۱۸۸ است.
۶۰
پروسه پذیرش و تغسیل میت، حدود ۶۰ دقیقه زمان می‌برد.
۱۵۰ تا ۱۹۶
هزینه خرید مقبره‌های خانوادگی آرامستان، یکی از این دو عدد میلیون تومانی است.
۲
فعلا از دو مسیر امکان دسترسی به آرامستان موجود است؛ یکی شاهنامه ۶۷ و دیگری جاده کلات.
۱.۸ تا ۲
هزینه خدمات آرامستان مثل تغسیل، تدفین و خودرو آمبولانس بین این دو عدد متغیر است؛ البته با پسوند میلیون تومان.
۴۰ درصد
این مقدار تخفیفی است که آرامستان برای خدمات عمومی اش مثل تشکیل پرونده و تغسیل و تدفین و خاک سپاری درنظر گرفته است.
۰
در دفن‌های روزانه، اگر مکان دفن را سیستم برای متوفی انتخاب کند، هزینه قبر کاملا رایگان است.
۱۰
اگر مکان متوفی به انتخاب خود خانواده‌ها باشد، با احتساب هزینه خدمات، حدود ۱۰ میلیون تومان باید بپردازند.
۱۰ تا ۱۸
حدود نفراتی است که روزانه در رضوان غسل داده می‌شوند.
۱۰۰۰
بیش از هزار نفر تا امروز در این آرامستان دفن شده اند.
۹۸
دی ماه این سال، سالن غسالخانه این آرامستان عمومی کارش را شروع کرده است.
۳
حدود سه ماه است که تغسیل متوفیان کرونایی مشهد به طور کامل به بهشت رضوان سپرده شده است.
۲۵
مقابر خانوادگی، ۲۵ مترمربع است و هرکدام ۱۲ سرداب دارد.
۱
بهشت رضوان از تمام آرامستان‌های استان بزرگ‌تر است.