قرآن منسوب به‌دست‌خط مبارک امام حسین(ع) در گنجینه رضوی

به گزارش شهرآرانیوز، سید رضا صداقت حسینی، کارشناس ارزشیابی و ثبت نسخ خطی مدیریت مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی دراین‌خصوص به خبرنگار ما اظهار کرد: این قرآن شریف که به شماره ۱۴ در گنجینه رضوی نگهداری می‌شود، به‌خط کوفی در ۴۱ برگ ۷ سطری از جنس پوست در ابعاد ۵/۷ در ۱۲ سانتی‌متری، کتابت شده است.

وی با تأکید بر اینکه قرآن‌های کوفی ۷ سطری بسیاری در سه قرن نخست هجری کتابت شده است، افزود: این قرآن شامل جزء ۱۶ و از آیه ۷۵ سوره کهف؛ «قال الم اقل انک لن تستطیع معی صبرا» تا آیه ۱۳۵ سوره طه؛ «من اصحاب الصراط السوی و من اهتدی»، می‌شود.

صداقت حسینی با اشاره به اینکه برخی از صفحات این قرآن خطی دارای تذهیب است، گفت: این اثر در کتابت دارای سادگی حروف است. همچنین کشیدن حروف تکرارشونده در یک آیه و ترسیم موازی آن در سطور یک صفحه، از دیگر ویژگی‌های کتابت این نسخه قرآنی محسوب می‌شود. فاصله میان حروف آن نیز تقریباً مساوی است.

وی ادامه داد: از دیگر موارد مورد توجه در این قرآن، اعراب و اعجام (نقطه‌ها) است، به‌ویژه بکار بردن رنگ‌های مخالف رنگ متن، موجب تسهیل در خواندن و زیبایی و جذابیت بیشتری اثر شده است.

در ادامه حتما بخوانید اعلام ویژه‌برنامه‌های سالروز میلاد امام‌حسین(ع) در حرم مطهر رضوی

این کارشناس مدیریت مخطوطات آستان قدس رضوی گفت: به‌طور معمول برای حروف آخر و حروفی که برای خواننده امکان لغزش در خواندن اثر ایجاد می‌کرده، اعراب گذاشته شده است چنان‌که نقطه‌های دایره‌شکل شنگرف بالای حروف این اثر نشان فتحه، ذیل حروف نشان کسره و مقابل حروف نشان ضمه است. بکارگیری دو نقطه شنگرف بالای یکدیگر نیز نشانه تنوین است.

وی بیان کرد: اعجام و نقطه‌گذاری حروف و واژگان در این قرآن نفیس نیز با استفاده از نقاط سیاهی ریز و کوچک‌تری انجام شده است. تعیین شماره آیات در این اثر نیز همچون برخی از قرآن‌های کوفی دیگر، در پایان هر پنج یا ۱۰ آیه صورت گرفته است.

صداقت حسینی افزود: در واقع، فواصل آیات اثر در هر ۱۰ آیه به‌صورت دوایر ده‌تایی به شنگرف و سیاهی و دایره درونی به زر و فواصل آیات آن در هر پنج آیه با دوایر زرین با برآمدگی قسمت بالایی آن و بکارگیری دو نقطه شنگرف بالای یکدیگر (تنوین)، انجام شده است.

وی ادامه داد: سرسوره‌ها و تعداد آیات این قرآن ارزشمند نیز به‌خط کوفی زرین و تحریر مشکی و در صفحه پایانی نسخه، رقم مبارک «کتبه حسین بن علی» مشاهده می‌شود. قطع نسخه نیز همانند عموم قرآن‌های کوفی پوستی، به‌صورت بیاضی است.

کارشناس ارزشیابی و ثبت نسخ خطی مدیریت مخطوطات آستان قدس رضوی درباره جلد این قرآن نفیس گفت: جلد درون اثر تیماج لاکی با جدول زرین و جلد برون آن ساغری با ترنج و دو سرترنج شمسه ضربی معرق با شرفه‌های زرین و زراندود، است.

مُهر‌ها و یادداشت‌های اثر

صداقت حسینی در ادامه، تصریح کرد: مُهری با سجع «در زمان تولیت جلالت‌مآب مؤتمن الملک میرزا سعید خان» و «خط شریف امام علیه السلام ‎۱۲۹۴» در این اثر نفیس به چشم می‌خورد.

وی گفت: در واقع، این قرآن دارای مُهر‌ها و یادداشت‌های متعددی در اوراق آغازین و اواسط و آخر نسخه است. به‌طور نمونه، در ظَهر برگ اول اثر، مهر مستطیلی شکل عرض دید در ۲۰ شوال ۱۳۴۲ و مهر تهیه میکروفیلم و در اوراق بدرقه، مهر مدور با رقم «در زمان تولیت حاجب العتبه العلیه سیف الدوله البهیه، خط شریف امام علیه السلام»، قابل بررسی است.

این کارشناس مخطوطات افزود: همچنین یادداشت‌های متعدد عرض دید در سال‌های ۱۲۷۶ و ۱۲۷۳، اثر مهر با رقم «وقف سرکار فیض آثار حضرت ثامن الائمه سلام الله علیه» در حاشیه برخی از اوراق نسخه، قابل مشاهده است. برگ آخر آن نیز دارای یادداشت‌های «زیارت شد» و «ملاحظه شد» در سال‌های ۱۲۸۷ و ۱۲۹۱ و مهر‌هایی با رقم «متولی باشی آستانه» و «سعید الانصاری»، است.

گفتنی است، گنجینه رضوی با دارابودن حدود ۲۲ هزار قرآن و جزوه قرآنی از دوران صدر اسلام تا کنون، یکی از ذخایر مهم قرآنی کشور محسوب می‌شود که در این میان، وجود قرآن‌های بسیار نفیس و کهن از جمله قرآن‌های منسوب به دست‌خط شریف ائمه اطهار (ع) در آن، موجب شده این کتابخانه به یکی از غنی‌ترین و بزرگترین کتابخانه‌های ایران و جهان اسلام و مکانی برای پژوهش و تحقیق اندیشمندان و قرآن‌پژوهان، تبدیل شود.

منبع: شبستان