خون دادن بهتر است یا حجامت؟ | پاسخ به رایج‌ترین پرسش‌ها درباره حجامت

معصومه متین نژاد |شهرآرانیوز؛ حجامت از روش‌های درمان سنتی با قدمتی بیش از ۵٠٠٠ سال است که به جز ایران در کشور‌های دیگری مانند چین و مصر هم که از تمدن کهنی برخوردارند، رواج داشته است و دارد، روشی درمانی که رفتن و آمدن دوباره اش به کشورمان به دلیل کم وکاستی‌های طب نوین، با کلی سر و صدا و انتقاد روبه رو بود و مخالفان و موافقان زیادی داشت. هنوز هم حرف و حدیث درباره این روش درمانی بسیار زیاد است. برای نمونه، هنوز هم بر سر اینکه آیا حجامت برای نوزادان خطر دارد اختلاف نظر وجود دارد. برای همین، دراین مطلب می‌خواهیم به کمک دکتر هانا مهرابیان، از متخصصان طب شرقی، به برخی از این پرسش‌های رایج و شک برانگیز پاسخ بدهیم.

بر اساس متون طب سنتی انجام حجامت هم از قاعده و قانون خاصی پیروی می‌کند، مانند اینکه برخی روز‌های ماه قمری مناسب‌ترین زمان برای آن است. در غیر این صورت، در خارج کردن اخلاط غلیظ و فشرده مؤثر نخواهد بود و حتی می‌تواند بیماری‌های سوداوی و غلظت خون را تشدید هم بکند یا اینکه ابتدای صبح بهترین ساعت برای انجام حجامت است. این یعنی نمی‌توان برای انجام حجامت به هر کسی مراجعه کرد و حجام باید حداقل‌های این کار تخصصی را بداند.

گذشته از این، اگر حجامت جنبه پیشگیرانه داشته باشد و برای تقویت سیستم ایمنی بدن صورت بگیرد، فصل بهار بهترین زمان برای آن است که هم هوا معتدل است و هم خون در بدن به جوشش درآمده است. اگر هم حجامت جنبه درمانی داشته باشد، دیگر زمان برای آن مطرح نیست و باید طبق نظر پزشک، هر زمان و ساعتی آن را دنبال کرد.

حجامت یکی از روش‌های پاک سازی بدن است که جزئی از اصول پیشگیری و درمان در طب سنتی محسوب می‌شود و تقریبا در مراحل انتهایی کار قرار می‌گیرد. یعنی ابتدا فرد باید تغذیه، خواب، فعالیت بدنی و مشکلات روحی خود را بهبود ببخشد و سپس به استفاده از روش‌های پاک سازی بدن نظیر حجامت اقدام کند. به طور کلی، حجامت به جز پیشگیری، در درمان ١۵٠ نوع بیماری یا بهبود و کاهش آثار منفی آن مؤثر است، بیماری‌هایی نظیر اختلالات خونی مانند آنمی، بیماری‌های روماتیسمی مانند آرتریت و فیبرومیالژیا، ناباروری و بیماری‌های زنان، مشکلات پوستی مانند اگزما و آکنه، فشارخون بالا، میگرن، اضطراب و افسردگی، تراکم برونشینی ناشی از آلرژی و آسم و واریس که ابتدا باید بیمار حجامت عام و پس از آن با رعایت فاصله زمانی حجامت موضعی انجام بدهد.

حجامت معمولا به افرادی که دارای غلیان خود هستند یا خون گرمی دارند توصیه می‌شود. با وجود این، همه می‌توانند آن را زیر نظر پزشک انجام بدهند. البته این هم استثنا‌هایی دارد که پزشک با توجه به شرایط جسمانی فرد، قطعیت آن را مشخص می‌کند. برای نمونه، افرادی که کم خونی شدید دارند (مگر بیماری غالب شده باشد)، افرادی که صفراوی شدید هستند (قبل انجام حجامت حتما باید به اعتدال مزاج برسند)، دیابتی‌های نوع یک، کهن سالان، افرادی که مشکلات انعقاد خون دارند و خانم‌های باردار (مگر در موارد خاص) نباید حجامت کنند.

حجامت در صورتی که در مراکز درمانی معتبر و زیر نظر پزشک صورت بگیرد، درست مانند اهدای خون، باعث انتقال هیچ بیماری‌ای نخواهد شد. با وجود این و براساس توصیه مؤکد وزارت بهداشت، تا زمانی که احتمال ابتلا به ویروس کرونا وجود داشته باشد، همه باید از مراجعه غیرضرور به مراکز درمانی پرهیز کنند و با استفاده از دارو‌های ایمن که از داروخانه‌ها تهیه می‌کنند، مشکلات ساده و معمولی خود را مانند سرماخوردگی، سردرد و معده درد درمان کنند. انجام حجامت هم از این قاعده مستثنا نیست و در شرایط کنونی انجامش ضرورتی ندارد، مگر در صورتی که بیماری غالب شده باشد و پزشک طب سنتی توصیه کند.
‌

حجامت و اهدای خون ٢ مقوله متفاوت از هم هستند و نمی‌توان آن‌ها را جایگزین یکدیگر کرد. در اهدای خون حدود ۴۵٠ سی سی خون تازه با سوزن از ورید گرفته می‌شود، ولی در حجامت (عام) با ایجاد مکش بین ٢ کتف و خراش در آن محدوده، حدود ۵٠ سی سی خون از مویرگ‌های پشت خارج می‌شود. آزمایش‌ها نشان می‌دهد که ترکیبات خون وریدی با خون حجامت تفاوت بسیار زیادی دارد.

در حجامت، خون سیاه و غلیظ است که خارج می‌شود، خونی که دارای اوره، چربی و ترکیبات زاید بیشتری در مقایسه با خون تازه وریدی است. در ضمن، برخلاف حجامت که شما به دنبال پیشگیری یا درمان برخی بیماری‌ها در خودتان هستید، در اهدای خون، شما به فکر تأمین سلامتی دیگرانید، کمکی که هیچ جایگزینی هم ندارد.

دراین باره اختلاف نظر‌های زیادی وجود دارد. در بیشتر متون طب سنتی، حجامت برای افراد بالغ توصیه شده است. یعنی افراد بزرگ‌تر از ١٢-١٣ سال. با وجود این، حجامت را می‌توان برای همه انجام داد، اما در شرایط مخصوص. اول اینکه بحث غلبه بیماری در میان باشد و دوم حجام تخصص لازم را داشته باشد. نوزادان هم یکی از همین استثنا‌ها هستند که در شرایط عام دلیلی برای حجامت آن‌ها وجود ندارد، ولی در صورت بروز بیماری مانند زردی می‌توان حجامتی بسیار سبک برای آن‌ها انجام داد که به رفع مشکل کمک زیادی می‌کند. باز هم توصیه اکید می‌کنیم این کار نیاز به تخصص دارد.

همان طور که با خوردن قرص و کپسول یا استفاده از دستبند و گوشواره‌های مغناطیسی نمی‌توان لاغر شد، با انجام حجامت هم نمی‌توان وزن کم کرد. با وجود این، می‌توان از حجامت در برخی افراد و در طولانی مدت برای کمک به روش‌های دیگر لاغری استفاده کرد. برای نمونه، در افراد بلغمی مزاج که آب سهم زیادی در اضافه وزن آن‌ها دارد، می‌توان از بادکش گرم در کنار دیگر روش‌های لاغری برای کاهش وزن کمک گرفت که البته خیلی هم چشمگیر نیست و نباید زیادی به آن دل خوش کرد.

در یک طبقه بندی ساده، حجامت را باید به ٢ نوع‌تر و خشک تقسیم بندی کرد. حجامت خشک یا بادکش با فنجان صورت می‌گیرد و خودش به ٢ نوع سرد و گرم تقسیم می‌شود که در نوع گرم آن، از حرارت آتش کمک می‌گیرند. در حجامت‌تر هم افزون بر بادکش، مرحله خون گیری داریم که می‌تواند با بادکش سرد یا گرم همراه باشد. همان طور که شنیده یا دیده اید، حجامت بسیار سطحی و با خروج خون از مویرگ‌ها انجام می‌شود، ولی فصد عمقی است و با خروج خون از عروق اصلی اخلاط و سموم بدن را پاک می‌کند. از آنجایی که فصد از رگ اصلی صورت می‌گیرد، انجام کار بسیار حساس و گاهی مخاطره آمیز است. از این رو، نباید برای این کار پیش فرد مبتدی رفت.

حجامت هم مانند اهدای خون نیاز دارد که قبل و بعد از انجام آن نکاتی را رعایت کنید.
قبل و بعد حجامت، خوردن نوشیدنی‌هایی مانند آب انار که خون را رقیق می‌کند و شربت عسل و مایعات زیاد توصیه می‌شود.
تا ٢۴ ساعت بعد از حجامت باید از خوردن سردیجات مانند ماهی و لبنیات و غذا‌های شور و تند و تیز پرهیز کرد.
تا ٢۴ ساعت بعد از انجام حجامت نباید ورزش یا کار سنگین کرد.
دست کم تا ١٢ ساعت بعد حجامت برای جلوگیری از عفونت زخم باید از حمام کردن خودداری کرد.
با شکم گرسنه و سیر نباید حجامت کرد.