حجامت از زیرمجموعه‌های پزشکی جایگزین است که برگرفته از روش قدیمی‌تر کوزه‌اندازی‌تر در طب سنتی چین است. این روش با انجام مکش یا گرم‌کردن و ایجاد نوعی خلأ با کمک وسیله‌ای که مانند کاسه است، روی نقاط خاصی از پوست بدن اعمال می‌شود. انجام این روش به‌صورت عمده در آسیا انجام می‌شود، بااین‌حال در بخش‌های شرقی اروپا، خاورمیانه و آمریکای لاتین نیز شیوع دارد. برخی پزشکان حجامت را به‌عنوان شبه‌علم می‌شناسند.

مروجان حجامت تلاش می‌کنند با استفاده از این روش برای مقاصد درمانی طیف وسیعی از وضعیت‌های پزشکی مانند تب، درد مزمن کمر، بی‌اشتهایی، سوءهاضمه، فشار خون بالا، آکنه، بیماری‌های مزمن پوستی مانند درماتیت آتوپیک، پسوریازیس، کم‌خونی، بازیابی توانایی پس از سکته مغزی، گرفتگی بینی، ناباروری و درد دوران قاعدگی را درمان کنند.
مروجان این روش تأکید می‌کنند که حجامت برای تعداد زیادی از بیماری‌های مزمن مفید است، بااین‌حال شواهد کافی برای وجود هرگونه اثربخشی وجود ندارد و این روش حتی ممکن است به خطراتی هم برای فرد منجر شود.

تاریخچه

استفاده از حیوانات برای ایجاد اثر مَکِشی روی پوست جزو اولین روش‌های ابداعی بشر در امر درمان است. ساده‌ترین کاربرد آن مکش چرک یا سم و نیش حیوانات بوده ‌است. شواهد این نوع کاپینگ در همه نقاط جهان یافت شده ‌است. اما قدیمی‌ترین شواهد مستند مبتنی بر استفاده از کاپینگ در پزشکی به مصر باستان (۱۵۰۰قبل میلاد) بازمی‌گردد.

پس از آن شواهد این روش درمانی در نوشته‌های چینی در هزار سال قبل از میلاد یافت شده‌ است. کاپینگ به‌عنوان بخشی از طب سنتی چین و در قلمرو طب سوزنی امروزه نیز کاربرد دارد. در قرن هفتم قبل از میلاد در لوحه‌های خط میخی یافت‌شده از امپراتوری آشور نیز از کاپینگ یاد شده‌ است و پس از آن بقراط در قرن پنجم قبل از میلاد از این روش درمانی نام برده ‌است.

تحقیقات علمی

مدافعان حجامت می‌گویند که حجامت درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌های مختلف است و حتی در پیشگیری از بیماری‌ها اثر دارد. این بیماری‌ها شامل چربی بالای خون، درد‌های عضلانی، کمردرد، سردرد‌های عصبی و میگرنی، بیماری‌های پوستی شامل آکنه، پسوریازیس، حساسیت‌های دارویی، غذایی، فصلی، اعتیاد به مواد مخدر، عوارض بیماری‌های انسدادی عروق کرونر، عوارض بعد از یائسگی، درد‌های قاعدگی در زنان (دیسمنوره) و برخی بیماری‌های عفونی، هورمونی و غدد است. درباره مفید بودن حجامت در بهبود این بیماری‌ها هیچ تحقیق مستقلی تاکنون ارائه نشده ‌است.

عوارض جانبی حجامت

خون‌ریزی و عوارض ناشی از آن (بیماری‌های قلبی‌عروقی در افراد مستعد و...) و ایجاد یا تشدید کم‌خونی در صورت ایجاد خراش‌های پوستی بیش از حد مجاز.
اسکار یا اثر زخم در روی بدن در صورت ایجاد شکاف‌های‌های خطی با تیغ (در حجامت سوزنی، ایجاد زخم با نوک تیغ حجامت، جای زخم کوچک است و پس از مدتی اثر آن ناپدید می‌شود).

افزایش ریسک بروز لخته‌های خونی (سکته مغزی در پی حجامت در گردن). به همین دلیل متخصصان حجامت توصیه می‌کنند بعد انجام حجامت شخص دراز نکشد و دست‌کم ۳۰دقیقه فعالیت بدنی همچون دویدن انجام دهد تا احتمال بروز لخته کاهش یابد. در منابع طب سنتی هم انجام حجامت در گودی پشت گردن به‌شدت منع شده و خطر دیوانگی برای آن ذکر شده ‌است.

هموفیلی اکتسابی

حجامت ممکن است با پاره‌کردن مویرگ‌ها در لایه زیرین پوست موجب بروز اختلال و نارسایی در انعقاد خون موسوم به پورپورا شود.

حجامت در ایران

در منابع طب سنتی ایران ۴روش برای خارج‌کردن خون از بدن فرد ذکر شده ‌است که عبارت‌اند از: حجامت، فصد، زالودرمانی و جاری‌کردن خون از بینی که ازاین‌میان، حجامت بیش از روش‌های دیگر استفاده می‌شود.

با فراگیرشدن پزشکی در برخی جوامع اسلامی، حجامت در این کشور‌ها نیز تقریبا مهجور شد. در ایران به‌دلیل خطرات بالقوه آن از قبیل انتقال عفونت، خطر خون‌ریزی و... با مصوبه معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ۲۳شهریور۱۳۷۷، انجام حجامت به‌وسیله پزشکان در مطب‌ها ممنوع شد که این بخشنامه به‌دلیل مغایرت با شرع براساس نظر فقهی شورای نگهبان با حکم دیوان عدالت اداری در ۱۷تیر۱۳۸۰ لغو شد. بااین‌حال بسیاری از پزشکان برای انجام حجامت هشدار داده‌اند.

سازمان انتقال خون ایران از دریافت خون افراد حجامت‌کننده تا یک سال پس از حجامت به‌علت احتمال انتقال بیماری‌های منتقله از خون خودداری می‌کند. به‌گفته مدیر سازمان انتقال خون، طبق مقررات سازمان که مقررات جهانی است، ما نمی‌توانیم از فرد حجامت‌کننده خون بگیریم، چون خون او برای مصرف سالم نیست و دست‌کم باید یک سال از انجام حجامت او گذشته باشد. سازمان انتقال خون ایران صددرصد با حجامت مخالف است و عقیده دارد که باید جلو آن گرفته شود. سازمان انتقال خون ایران باتوجه‌به این احتمال در صورت انجام حجامت تا یک سال فرد را از اهدای خون معاف ‌می‌کند.