وقتی که سخن‌چینی به آفتی در روابط تبدیل می‌شود | تیر خلاص به دوستی‌ها
گاهی یک جمله کوتاه، یک اشاره پنهانی یا نقل‌قولی بی‌مقدمه، می‌تواند همچون جرقه‌ای در انبار کاه، شعله‌ای از بی‌اعتمادی، بدگمانی و تفرقه در دل یک جمع روشن کند.
سمیرا منشادی | شهرآرانیوز؛ گاهی یک جمله کوتاه، یک اشاره پنهانی یا نقل‌قولی بی‌مقدمه، می‌تواند همچون جرقه‌ای در انبار کاه، شعله‌ای از بی‌اعتمادی، بدگمانی و تفرقه در دل یک جمع روشن کند. سخن‌چینی، هرچند در ظاهر رفتاری ساده و گاه حتی بی‌اهمیت به نظر می‌رسد، اما در عمق خود، یکی از ناپیداترین و در عین حال ویرانگرترین عوامل فروپاشی روابط بین ما را شامل می‌شود. سخن‌چینی بیشتر با نقاب دل‌سوزی، نگرانی یا حتی صداقت، آرام و بی‌صدا وارد می‌شود، اما آنچه از خود به‌جا می‌گذارد چیزی نیست جز کدورت، دوگانگی و زخم‌هایی که شاید تا مدت‌ها به یادگار بماند.
دکتر حسین کدخدا، روان‌شناس و مشاور معتقد است در بسیاری از موارد، گوینده به دنبال تأثیر مستقیم یا منافع شخصی نیست؛ بلکه تنها برای جلب توجه، احساس قدرت یا تخلیه هیجانات، دست به بازگویی ناگفته‌ها می‌زند، اما همین کلمات به‌ظاهر بی‌خطر، وقتی در دل جمعی گفته می‌شوند، می‌توانند اعتماد‌ها را سست، دوستی‌ها را خدشه‌دار و فضا‌ها را مسموم کنند.
کدخدا در ادامه اشاره کرده است که سخن‌چینی از چه زمانی شروع می‌شود و هنگامی که فرد وارد اجتماع می‌شود، سخن‌چینی‌اش می‌تواند چه تأثیراتی روی اطرافیانش بگذارد. در ضمن اشاره کرده است که ما در برخورد با چنین افرادی چه واکنشی باید داشته باشیم.
سخن‌چینی در دوران کودکی
سخن‌چینی کردن را می‌توان معادل گزارش دادن منفی، خبرکشی و غیبت در بزرگ‌سالی دانست. به طور معمول این عادت از زمان کودکی شروع می‌شود. کودکان حدود سن پنج‌سالگی که محیط را می‌شناسند، گزارش‌هایی را درست یا غلط به فردی که تصور می‌کنند صاحب قدرت است می‌دهند این موضوع تا حدود سن ۱۰ سالگی طبیعی است. اگر تا این زمان برای رفع آن اقدام نشود در فرد ماندگار می‌شود.
خبرچینی به عبارتی گفتن اتفاق‌های منفی است و در مقابل گل‌چینی را داریم که به معنی گفتن اتفاق‌ها با هدف مثبت است. به عنوان مثال: «مامان، توی مهمونی سعیده به خواهرش فحش داد.»، «بابا، سهراب کارت‌های بازی دوستش رو آورده خونه.» این موارد با آنکه جنبه منفی دارند و تنها گزارش دادن محسوب می‌شوند.
والدین می‌توانند در چنین مواقعی که کودک گزارش‌دهی یا خبرچینی را انجام می‌دهد از گل‌چینی استفاده کنند. به عنوان مثال اتفاق خوبی که در طول روز برای خودشان افتاده را بیان کنند تا کودک به‌طور غیرمستقیم یاد بگیرد نکته‌های خوب را بازگو کند.
نقش والدین در رفتار‌های کودکان
اینکه سخن‌چینی در کودکان به عنوان یک خصیصه ناپسند باقی می‌ماند، علاوه بر اینکه دلایل گوناگونی دارد، باید آن را در رفتار‌های والدین جست‌و‌جو کنیم. والدینی که در مقابل سخن‌چینی فرزندشان واکنش مثبت دارند یا تشویق می‌کنند، سبب می‌شوند تا کودک رفتارش را تکرار کند. به عنوان مثال، والد از کودک می‌پرسد: «مامانت وقتی نبودم با کی تلفنی صحبت کرد؟»، «وقتی با بابا رفتید خونه مامان‌بزرگت چی به‌هم گفتن؟» و... این سؤال‌ها ناخودآگاه کودک را به سمت سخن‌چینی می‌کشاند. اما از مهم‌ترین دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس نگرانی
- تأیید گرفتن یا تشویق‌شدن (جلب توجه والدین)
- ابراز قدرت
- به دست گرفتن کنترل روابط در گروه همسالان
- انتقام گرفتن از دوستان یا اطرافیان
- مهارت نداشتن در رفع چالش‌ها در گروه همسالان
راهکار‌هایی برای مقابله
چند نکته خطاب به والدین برای اینکه چرخه سخن‌چینی را متوقف کنند:
- دلایل کار را شناسایی کنید.
- با زبان کودکانه از عواقب کار و اینکه رفتار بدی انجام داده است صحبت کنید.
- به فرزندتان توجه بیشتری داشته باشید.
- تشویق به سخن‌چینی نکنید.
هیجان شنیدن خبر درگوشی
کم ندیده‌ایم افرادی که در بزرگ‌سالی در جمع دوستان، همکاران و محیط خانواده سخن‌چینی می‌کنند. این گروه همان کودکان دیروز هستند که این رفتار در آنها نهادینه شده است. شنیدن خبر چه در محیط کار، دوستان یا خانواده که دیگران از آن اطلاعی ندارند، حس خوب و هیجانی به فرد می‌دهد. اما پیامد‌های این کار چه می‌تواند باشد؟
سخن‌چینی در محیط کار
سخن‌چینی یا خبرچینی در محیط کار می‌تواند به موارد زیر ختم شود:
- کاهش اعتماد و بدبینی میان همکاران
- ایجاد محیطی مسموم
- افزایش تنش و استرس
- پایین آمدن کیفیت کار
با این افراد چه برخوردی داشته باشیم
- در پاسخ فرد سخن‌چین، از ویژگی‌های مثبت غیبت شونده بگویید.
- روی کار خودتان تمرکز کنید و نگذارید حرف‌ها روی شما اثر کند.
- با سخن‌چینی جدی برخورد کنید.
- به او بگوید حقیقت را می‌دانید و نیاز به صحبت‌های او ندارید.
سخن‌چینی در محیط دوستانه و خانوادگی
افراد سخن‌چین در جمع خانوادگی و دوستان مانند سم هستند. چه بسا شاهد بوده‌اید با صحبت‌هایشان دوستی‌ها و روابط خانوادگی را به سمت کدورت و جدایی کشانده‌اند. در چنین جمع‌هایی که روابط نزدیک‌تری با این افراد داریم، باید چطور برخورد کنیم؟
- نگاه نقادانه به حرف‌هایی که می‌شنوید داشته باشید.
- هیجانی نشوید. به عبارتی خیلی زود واکنش احساسی نشان ندهید و خودتان را کنترل کنید.
- پایه صحبت‌هایشان نباشید و همراهشان نشوید.
- حریم روابط و صحبت‌هایتان را مشخص کنید.
- گوینده را از نظر سلامت روحی ارزیابی کنید. این افراد از مشکلات روحی و رفتاری‌ای رنج می‌برند که گاهی شما هم از آنها مطلع هستید، بنابراین صحبت‌هایشان را با شک گوش کنید.
- اگر صحبتی که سخن‌چین می‌کند دور از ذهن و بعید است، به او بدون رودربایستی بگویید.
- در نهایت اگر هیچ کدام از این راهکار‌ها مؤثر نبود، رفت‌وآمدتان را با این فرد محدود کنید.
همسری امن باشید
سخن‌چینی در بین همسران آفتی است که سبب می‌شود همسران از یکدیگر دور شوند و حتی شاهدیم که عاملی برای طلاق می‌شود. در ادامه به برخی از دلایلی سخن‌چینی زوج‌ها اشاره می‌کنیم:
- بی‌تجربگی در سال‌های اول ازدواج سبب می‌شود زوجین اتفاقات حریم دونفره‌شان را به بیرون منتقل کنند. به عبارتی نداشتن مهارت کافی برای حل مشکل، راه را برای ورود دیگران باز می‌کند.
- برخی از زوجین اعتماد به نفس کافی ندارند و نمی‌توانند به تنهایی برای کارهایشان تصمیم‌گیری کنند. این گروه اگر از اتفاق‌های کوچک و بزرگ روزمره‌شان برای خانواده‌شان نگویند، احساس بدی پیدا می‌کنند.
- همان‌طور که از دوران کودکی گفتیم، کودکان به دنبال منبع امنیت و فرد قدرتمند هستند، در زندگی مشترک هم چنین موردی صدق می‌کند. گاهی زوج احساس امنیت روحی و عاطفی کافی ندارد و به دنبال این حس سخن‌چینی می‌کند.
با همسر سخن‌چین چه کنیم؟
برای رفع این مشکل چند پیشنهاد داریم:
- در مورد حستان با همسرتان صحبت کنید که شنیدن اتفاق‌های منزلتان از زبان دیگران چه حس بدی را به شما منتقل می‌کند.
- رابطه عاطفی قوی با همسرتان داشته باشید.
- برای رفع مشکلات و چالش‌ها راه‌حل داشته باشید تا همسرتان به سراغ دیگران نرود.
- حد و مرز‌ها را مشخص کنید. گاهی موضوعی برای شما خصوصی محسوب می‌شود و برای همسرتان خصوصی نیست. اولویت‌ها و حساسیت‌های یکدیگر را بشناسید.
بپذیرید تا کمتر بجنگید
نکته پایانی اینکه با تمام توصیه‌هایی که از کودکی برای این‌گونه افراد وجود دارد، گاه مشکل برطرف نمی‌شود و به بزرگ‌سالی می‌رسد. به این‌گونه همسران توصیه می‌کنیم:
- بپذیرید همسرتان چنین مشکلی دارد؛ در این صورت کمتر با او چالش دارید.
- با خانواده‌اش روابط صمیمی‌تری داشته باشید.
- در گفت‌وگوهایتان مستقیم و غیرمستقیم به خانواده‌اش توهین نکنید.
- خودتان هم رفتار تلافی‌جویانه نداشته باشید و اتفاق‌های منزلتان را به خانواده‌تان انتقال ندهید.
- از مشاور کمک بگیرید.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
