نگاهی به تاریخچه رویداد «هرتزلیا» که هر سال در سرزمین‌های اشغالی برگزار می‌شود

به گزارش شهرآرانیوز، کنفرانس هرتزلیا در سال۲۰۰۰ به ابتکار عوزی آراد، مشاور امنیت ملی سابق و رئیس پیشین موساد، با همکاری مرکز بین‌رشته‌ای هرتزلیا (IDC)، دانشکده دولتی لودر و مؤسسه سیاست و استراتژی (IPS) تأسیس شد. وی استراتژیست اسرائیلی و یکی از چهره‌های شاخص در عرصه سیاست خارجی و امنیتی رژیم‌اسرائیل است. آراد به مدت ۲۵سال از مسئولان بلندپایه سازمان اطلاعات و وظایف ویژه و رئیس بخش «جمع‌آوری اطلاعات» موساد و همچنین کارشناس‌ارشد «کمیته سیاست خارجی و دفاعی» کنست بوده است.

نام این کنفرانس از تئودور هرتزل، بنیان‌گذار صهیونیسم، گرفته شده است. این کنفرانس یکی از رویداد‌های امنیتی و راهبردی مهم رژیم صهیونیستی به شمار می‌رود و با هدف شناسایی تهدیدات امنیتی پیرامون اسرائیل و چگونگی رویارویی با آنها در سطوح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی برگزار می‌شود.

این کنفرانس در منطقه اشغالی هرتزلیا برگزار می‌شود و از کنفرانس‌های برجسته‌ای است که اسرائیل برگزار می‌کند. تمرکز اصلی آن بر مسائل جمعیتی، هویت، آموزش، استراتژی نظامی و امنیتی، پژوهش‌های علمی و اقتصاد است. هدف این مطالعه، بررسی تصمیمات کنفرانس‌های هرتزلیا از زمان برگزاری اولین کنفرانس در سال۲۰۰۰ تا بیست‌ویکمین کنفرانس در سال۲۰۲۱ است. 

مسئله اصلی این مطالعه در پرسش کلیدی زیر خلاصه می‌شود: نقش کنفرانس‌های هرتزلیا در تدوین استراتژی اسرائیل در همه زمینه‌ها چیست؟ علاقه‌مندی اسرائیل به این کنفرانس نشان‌دهنده توجه ویژه این رژیم به پژوهش‌های علمی و مراکز آکادمیکی است که در زمینه تدوین مطالعات آینده‌پژوهی در همه حوزه‌ها در اسرائیل فعالیت می‌کنند. رژیم اسرائیل بخش شایان‌توجهی از بودجه‌اش را به تحقیقات علمی اختصاص می‌دهد. 

می‌توان گفت کنفرانس‌های هرتزلیا منبعی برای تدوین سیاست‌های راهبردی امنیتی رژیم اشغالگر اسرائیل به شمار می‌روند. این کنفرانس سالانه به‌عنوان نقشه راهی برای تصمیم‌سازان در ساختار حاکمیتی اسرائیل عمل می‌کند؛ کنفرانسی که به همه جزئیات وضعیت امنیتی و سیاسی غرب آسیا توجه دارد و در آن، کارشناسان حوزه امنیت، سیاست و راهبردها، پروژه‌ها، دیدگاه‌ها و تصورات خود را درباره آینده منطقه و اقداماتی که رژیم اشغالگر باید در آینده نزدیک و دور انجام دهد، ارائه می‌کنند.

درنهایت، این کنفرانس را می‌توان موتور محرک واقعی اقدامات اسرائیل در قبال منطقه به‌طور کلی و فلسطینیان به‌طور خاص دانست. سند کنفرانس هرتزلیا و موضوعات مطرح‌شده در آن، رابطه‌ای ارگانیک با امنیت ملی اسرائیل دارد.

رویداد نخستین کنگره

کنفرانس هرتزلیا نخستین‌بار در سال ۲۰۰۰ میلادی و به میزبانی مرکز میان‌رشته‌ای هرتزلیا برگزار شد. این کنفرانس که در ابتدا با هدف تجمیع سران رژیم صهیونیستی و آگاه‌ساختن آنها از یافته‌های مراکز تحقیقاتی مختلف در طول یک‌سال گذشته به‌منظور استفاده از آنها در برنامه‌ریزی‌های آینده در عرصه سیاست‌گذاری این رژیم گام نهاد، به‌تدریج به تریبون پرمخاطبی برای معرفی سیاست‌های ملی و راهبردی رهبران سیاسی این رژیم تبدیل شد.

به‌عنوان نمونه، آریل شارون، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، در چهارمین کنفرانس هرتزلیا حمایت همه‌جانبه خود را از نقشه راه آمریکا اعلام و در پنجمین کنفرانس هرتزلیا نخستین‌بار طرح خود را برای عقب‌نشینی یک‌جانبه از نوار غزه علنی کرد.

ایهود اولمرت، نخست وزیر بعدی این رژیم، نیز در سال ۲۰۰۶، زمانی که پس از سکته مغزی شارون به موجب قانون به‌عنوان نخست‌وزیر موقت انتخاب شد، ششمین کنفرانس سالانه هرتزلیا را برای اعلان حمایت از تشکیل دولت فلسطینی مستقل و طرح عقب‌نشینی یک‌جانبه از کرانه باختری انتخاب کرد.

کنفرانس هرتزلیا از سال ۲۰۰۰ میلادی تا سال ۲۰۰۸ هرسال به‌استثنای سال ۲۰۰۵ به‌طور مرتب در نیمه دوم دسامبر با حضور رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، رئیس ستاد کل ارتش، وزیران و نمایندگان کنست، شخصیت‌های برجسته سیاسی، نظامی، اقتصادی، امنیتی و اطلاعاتی و همچنین ده‌ها محقق و کارشناس اسرائیلی و غیراسرائیلی تشکیل شده است.

درون‌مایه اصلی این کنفرانس را طرح مباحث مربوط به امنیت ملی اسرائیل تشکیل می‌دهد که از آن جمله می‌توان به رفع تهدیدات منطقه‌ای از اسرائیل، طرح مسائل کلان اقتصادی، تقویت رابطه اسرائیل با آمریکا و یهودیان دیاسپورا و همچنین تلاش برای حفظ هویت یهودی اسرائیل اشاره کرد.

کنفرانس هرتزلیا که هرسال در دهه پایانی ماه دسامبر برگزار می‌شود، به دلایل نامعلوم، ششمین دوره‌اش که می‌بایست در دسامبر ۲۰۰۵ برگزار می‌شد، به ژانویه ۲۰۰۶ موکول شد، اما مسئولان برگزاری کنفرانس یک نشست مقدماتی در دسامبر ۲۰۰۵ برگزار و موضوعات گوناگونی را برای بحث و بررسی مطرح کردند که از میان آنها تعدادی را برای طرح در جلسات اصلی کنفرانس هرتزلیا برگزیدند.

پشتیبانان راهبردی کنگره

این کنفرانس سالانه همچنان به‌عنوان بستری ضروری برای بحث و گفت‌و‌گو در اسرائیل درباره موضوعاتی مانند سیاست‌های هویت ملی، روابط تجاری با اروپا و توسعه بخش انرژی ملی عمل می‌کند.

کنفرانس هرتزلیا به‌طور گسترده در رسانه‌های اسرائیلی و بین‌المللی پوشش داده شده است و اغلب میزبان رهبران غربی مانند هنری کیسینجر، وزیر امورخارجه پیشین آمریکا (۲۰۱۶)، بان کی‌مون، دبیرکل سابق سازمان ملل (۲۰۱۲)، تونی بلر، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا (۲۰۱۷)، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل (۲۰۰۹)، و همچنین دیپلمات‌هایی مانند بیلاهاری کاوسیکان (۲۰۱۱)، رابرت هاچینگز، مدیر سابق شورای اطلاعات ملی آمریکا (۲۰۱۵)، و کارشناسان امنیتی جهانی مانند نیکولا دو سانتیس، رئیس بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در ناتو (۲۰۱۷) و آموس هوخشتاین، فرستاده ویژه سابق امور انرژی بین‌المللی وزارت خارجه آمریکا (۲۰۱۷) بوده است. این کنفرانس به مکانی برای سخنرانی‌های راهبردی مهم اسرائیل و نقطه کانونی برای تأثیرگذاری صدا‌های برجسته بر افکار عمومی اسرائیل تبدیل شده است.

در سطح داخلی، کنفرانس هرتزلیا میزبان سخنرانی‌های مهم سیاست خارجی آریل شارون، نخست‌وزیر پیشین، در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ بوده است. شارون از این کنفرانس برای اعلام عمومی حمایتش از «نقشه راه صلح» و خروج نهایی از غزه استفاده کرد.

 اظهارات درخورتوجه ایهود اولمرت، نخست‌وزیر اسرائیل در سال۲۰۰۶، که از ایجاد دولت فلسطینی حمایت کرد، نیز در این کنفرانس مطرح شد. حضور سالانه نمایندگان اپوزیسیون پارلمانی اسرائیل مانند یائیر لاپید و اسحاق هرتزوگ در سال۲۰۱۷، و همچنین رهبران نظامی برجسته مانند ژنرال گادی آیزنکوت و ژنرال موشه یعلون (۲۰۱۷) در این کنفرانس امری رایج است.

اهداف کنگره

اهداف برجسته کنفرانس هرتزلیا در بررسی سیاست‌های امنیتی و دفاعی رژیم صهیونیستی از طریق ارائه ارزیابی‌های سالانه از نظریه امنیت اسرائیل، رویارویی با چالش‌های پیش‌روی این رژیم و تمرکز بر جنبه‌های سیاسی خلاصه می‌شود. این کنفرانس با ارائه توصیه‌های بسیار مهم، بازنگری سیاست‌های امنیتی و راهبردی اسرائیل در سال گذشته، بررسی سیاست‌های امنیتی، دفاعی و روابط خارجی این رژیم و شناسایی راه‌ها و ابزار‌های موفق برای مقابله با فهرستی از چالش‌های خطرناک و سرنوشت‌ساز که به ادعای آنها آینده و سرنوشت دولت عبری را تهدید می‌کند، برگزار می‌شود.

علاوه بر این، کنفرانس با هدف تدوین برنامه راهبردی رژیم صهیونیستی، رصد نخبگان اسرائیلی در دولت و ارتش، و پیگیری ظهور جنبش‌های اسلام سیاسی در منطقه غرب آسیا، به‌ویژه جنبش حماس پس از پیروزی در انتخابات پارلمانی سال۲۰۰۶، پیروزی اخوان‌المسلمین در پارلمان مصر در سال۲۰۱۱ و سپس پیروزی محمد مرسی، رئیس‌جمهور پیشین مصر در سال۲۰۱۲، برگزار می‌شد.

 این کنفرانس همچنین به تمرکز بر نقاط راهبردی ایران، تعیین اولویت‌های توسعه منطقه‌ای اسرائیل، توجه به نقش ایالات متحده، اروپا و ناتو در منطقه، و تمایل اسرائیل به افزایش تولید گاز از طریق اکتشافات برای دستیابی به خودکفایی در حوزه انرژی و فعال‌سازی بازار‌های جهانی گاز خود معطوف است. درنهایت، این کنفرانس با طرح پرسشی ثابت در همه نشست‌ها، به بررسی مسائل جامعه اسرائیل می‌پردازد: «جامعه اسرائیل به کدام سو می‌رود؟»

در ادامه حتما بخوانید گفتگو با دکتر محمدکاظم رحمتی درباره فعالیت‌های اسلام‌شناسانه یهودیان | عبری‌زبانان شیعه‌پژوه چه می‌کنند؟

موضوعات سالانه کنگره از ابتدای تأسیس

مؤسسه مطالعات استراتژیک رژیم صهیونیستی از سال ۲۰۰۰تا۲۰۱۸ هجده کنفرانس برگزار کرده که هدف اصلی آنها بررسی چیزی است که آن را «مصونیت اسرائیل» می‌نامند. نگرانی دموگرافیک عرب‌ها در اولویت این کنفرانس‌ها قرار داشت و توصیه‌هایی برای محدودکردن آنچه اسرائیل «تهدیدات آینده علیه هویت یهودی خود» می‌داند، ارائه شد.

 درنتیجه، قوانین متعددی تصویب شد که ازدواج بین اعراب فلسطینی ساکن اراضی اشغالی با ساکنان کرانه باختری و غزه را ممنوع می‌کند. نهاد‌های اسرائیلی تلاش کردند مفهوم «یهودی‌بودن دولت» را تثبیت کنند که این گرایش در نظرسنجی‌های سال‌های اخیر در جامعه اسرائیل تقویت شده است و درصد شایان‌توجهی از پاسخ‌دهندگان موافق اخراج اقلیت عرب هستند.

اکثریت این کنفرانس‌ها به نقاط قوت و ضعف ارتش اشغالگر پرداختند و نتایج و توصیه‌هایی برای پرکردن شکاف‌ها و مدرنیزه‌کردن دائمی ارتش که مهم‌ترین ابزار حفظ امنیت اسرائیل محسوب می‌شود، ثبت شد. این رویکرد بر اساس گفته موشه دایان، رئیس ستاد و سپس وزیر جنگ رژیم صهیونیستی، است که معتقد بود «اسرائیل سیاست خارجی ندارد، فقط سیاست دفاعی دارد»؛ یعنی اسرائیل سیاست خارجی خود را تابع استراتژی جامع یا مفهوم امنیتی خود قرار می‌دهد.

توصیه‌های کنفرانس‌های هرتزلیا از سال ۲۰۰۰تا۲۰۱۸ در پی تثبیت مفهوم یهودی‌بودن دولت بود. این ایده یکی از ارکان اصلی تفکر صهیونیستی است و به‌رغم اختلاف‌نظر جریان‌های مختلف صهیونیسم بر سر میزان و محتوای این یهودیت، این فشار شدید که درنهایت به تصویب «قانون ملیت» انجامید، خود عاملی برای جذب یهودیان جهان به‌ویژه پس از کاهش آمار مهاجرت به فلسطین اشغالی در سال۲۰۱۸ بود.

کنفرانس‌های هرتزلیا همچنین به بررسی وضعیت اقتصاد اسرائیل و بحران‌های اصلی آن مانند بیکاری، بدهی و تورم پرداختند و مکانیسم‌ها و سیاست‌های خاصی برای خروج از این بحران‌ها یا کاهش تأثیرات آنها بر جامعه اسرائیل توصیه کردند. هدف دستیابی به سطوح بالای رفاه اجتماعی و اقتصادی متناسب با رشد جمعیت اسرائیل از یک سو و جذب بیشتر یهودیان جهان به اراضی اشغالی درحالی‌که بسیاری از منابع مهاجرت یهودیان در آمریکا، اتحادیه اروپا و کانادا خشک شده‌اند، از سوی دیگر بود.

تصمیمات برجسته کنفرانس‌های هرتزلیا از ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۱

۲۰۰۰: فرایند صلح دهه۱۹۹۰ را تمام‌شده دانست و خواستار طراحی جدیدی برای مذاکرات با هماهنگی آمریکا و اروپا شد. بر تهدید دموگرافیک تأکید و به یهودی‌سازی الجلیل و نقب و انتقال اعراب به دولت فلسطینی آینده توصیه کرد.

۲۰۰۱: پس از یازدهم سپتامبر، بر جنگ با تروریسم، تغییر موازنه منطقه‌ای و تقویت مشارکت استراتژیک با آمریکا تأکید کرد. پیشنهاد تبادل جمعیت و زمین در مذاکرات با فلسطینی‌ها را مطرح کرد.

۲۰۰۲: پیشنهاد تأسیس دولت فلسطینی در سینا توسط ایوی اتام، وزیر سابق زیرساخت.

۲۰۰۳: طرح مبادله ششصد کیلومترمربع از کرانه باختری و شمال سینا با بخش‌هایی از نقب و جنوب دریای مرده.

۲۰۰۴: بحث درباره تبادل اراضی در چارچوب راه‌حل نهایی و الحاق ششصد کیلومترمربع از سینا به غزه.

۲۰۰۵: بررسی طرح تخلیه یک‌جانبه غزه به‌عنوان مقدمه‌ای برای پیوند آن با سینا و تمرکز بر شهرک‌سازی در قدس.

۲۰۰۶: امکان‌نداشتن صلح با فلسطینی‌ها و بررسی تشکیل دولت فلسطینی در کرانه باختری بدون محله‌های عربی قدس.

۲۰۰۷: تمرکز بر برنامه هسته‌ای ایران، فشار بین‌المللی علیه ایران و سرنگونی دولت حماس در غزه.

۲۰۰۸: بحث درباره انتقال بخشی از سینا به فلسطینی‌ها و طرح مجدد ایده‌های قبلی.

۲۰۰۹: تقویت روابط با چین، ارزیابی جنگ غزه و تأکید بر ایران به‌عنوان تهدید اصلی.

۲۰۱۰: تحلیل تهدیدات داخلی و خارجی و بررسی وضعیت پنج‌ساله اسرائیل.

۲۰۱۱: برنامه‌ریزی برای کاهش وابستگی جهان به نفت عرب و مقابله با بیداری اسلامی.

۲۰۱۲: بررسی تأثیر بهار عربی و نگرانی از قدرت‌گیری اسلام‌گرایان در مصر.

۲۰۱۳: هشدار درباره کاهش نفوذ آمریکا در منطقه و ظهور قدرت‌های ضداسرائیلی.

۲۰۱۴: فشار بر آمریکا پیش از توافق هسته‌ای با ایران و برنامه‌ریزی برای سناریو‌های پس از توافق.

۲۰۱۵: رصد تحولات جهان عرب به‌ویژه در سوریه و عراق و تأثیرات گروه‌های جهادی.

۲۰۱۶: حضور سیاست‌مداران عرب و تأکید بر تهدیدات حزب‌ا... و حماس.

۲۰۱۷: تلاش برای بهبود روابط با کشور‌های عربی سنی به‌ویژه عربستان.

۲۰۱۸: طرح ایده‌های افراطی مانند انتقال اجباری فلسطینی‌ها و آمادگی برای جنگ با ایران.

۲۰۱۹: تمرکز بر تهدید هسته‌ای ایران و چالش‌های داخلی نتانیاهو.

۲۰۲۰: بررسی تأثیرات کرونا بر اقتصاد و امنیت اسرائیل و تهدیدات ایران.

۲۰۲۱: تثبیت روابط دیپلماتیک با کشور‌های عربی و مدیریت بحران غزه.