به گزارش شهرآرانیوز؛ در دنیای پرتلاطم امروز، جایی که تصمیمهای سرنوشتساز میتوانند آیندهای روشن یا تاریک بسازند، مشورت بهعنوان کلیدی طلایی برجسته میشود. در گفتوگو با حجتالاسلاموالمسلمین ایزدخواه، عضو نخبگان تبلیغ حوزه علمیه خراسان وکارشناس دینی، وی به بررسی عمیق فواید مشورت در زندگی روزمره میپردازد. او تأکید میکند که مشورت نهتنها حسادت را خنثی میکند و دیگران را شریک تصمیمات میسازد، بلکه یاری الهی را نیز جلب میکند.
ایزدخواه با استناد به احادیث و تجربیات شخصی، خصوصیات مشاور شایسته را چنین توصیف میکند: عاقل، دیندار، رازدار و موفق و بدون هوای نفس. این سخنران هشدار میدهد که مشورت نکردن در امور مهمی مانند ازدواج، شغل یا مسئولیتهای اجتماعی، میتواند به نابودی آبرو و پشیمانی ابدی منجر شود.
زمان مناسب مشورت، وقتی است که آگاهی کافی نداریم یا پای حقوق دیگران درمیان است. این فرایند، با احترام به دیگران و تأمل کافی، انسان را پخته میکند و به رشد مادی و معنوی میرساند. ایزدخواه با مثالهای واقعی، مشورت را چراغ راه آینده معرفی میکند که مانع خودرأیی و استبداد میشود.
مشورت نهتنها مانع حسادت دیگران میشود، بلکه آنها را در سرنوشت تصمیمات شریک میکند. برای مثال، در امر ازدواج، وقتی از خواهر، برادر یا والدین نظر میخواهید، آنها خود را بخشی از این تصمیم میدانند. اگر ازدواج موفق باشد، احساس میکنند در آن نقش داشتهاند و میگویند: «ما کمک کردیم.»، اما اگر مشکلی پیش آید، چون نظرشان را گرفتهاید، خود را سهیم میدانند و سکوت میکنند، بدون اینکه آتش اختلاف را شعلهور سازند. علاوهبر این، یاری خداوند شامل حال اهل مشورت میشود؛ چنانکه گفته شده است: «یدا... معالجماعه.»
خداوند مشورت را دوست دارد. مشورت به ما کمک میکند تا تصمیماتمان را نهتنها شخصی، بلکه جمعی ببینیم. ازدواج مانند انتخاب ساعت یا کفش و لباس نیست که اگر خراب شد، تعویض شود؛ باید آبروی خانواده و شأن خانوادگی را درنظر گرفت. شریک زندگی وارد جمع خانوادگی میشود و این انتخاب، دائمی و ابدی است، نه موقتی.
مشورت، انسان را پخته میکند و با احترام گذاشتن به دیگران، احترام متقابل به دست میآید؛ مثلا اگر باجناقی بنگاهدار دارید و میخواهید زمین بخرید، با او مشورت کنید یا اگر یکی از دوستانتان نمایشگاه اتومبیل دارد، برای خرید ماشین نظرش را بپرسید. این کار احترام میگذارد و از ابتدا گارد نمیگیرد، لجاجت ایجاد نمیکند. مشورت ضرری ندارد و احترام به دیگران را افزایش میدهد.
مشورت باید از افراد واجد شرایط گرفته شود. مشاور باید سواد و اجازه رسمی داشته باشد، خصوصیات روحی و روانی مشاور هم مهم است؛ نباید ترسو، مضطرب یا طمعکار باشد. پیامبر اکرم (ص) فرمودهاند: «از عاقل مشورت بگیرید.» امامصادق (ع) نیز میفرمایند: مشورت کنید با کسی که عاقل باشد، آزاد از هوای نفس و عقدههای حقارت، دیندار، یاور شما و رازدار.
تجربه شخصی من این است: زوجی اختلاف داشتند و پنج نفر، ازجمله دو معمم، به مرد گفته بودند طلاق بگیر، اما من بهعنوان نفر ششم گفتم ازدواج را حفظ کن و زندگی را ازهم نپاش. اکنون آنها خوشبخت زندگی میکنند. چرا بدون اطلاعات کامل از گذشته، خصوصیات روانی و احاطه علمی حکم صادر میکنید؟
طلاق منفورترین حلال است؛ نباید عجولانه تجویز شود، مگر با یقین کامل، مشاور باید در زندگی خود موفق، خوشنام و بدون نفع شخصی باشد؛ مثلا فرزندم میخواست از تحصیل انصراف دهد، اما پس از مشورت با استاد معماریان، تصمیمش را تغییر داد و موفق شد.
مشورت تبادلنظر برای باز کردن میدان دید انسان است؛ استفاده از تجربیات دیگران و کمک گرفتن برای تصمیمگیری که بزرگترین مسئله زندگی است. تصمیمها سرنوشت را میسازند و ما با اختیاری که خداوند به ما داده است و مقام خلیفهاللهی، باید درست استفاده کنیم تا به رشد مادی و معنوی برسیم. زمان مشورت گرفتن هم خیلی مهم است: وقتی آگاهی کافی نداریم، پای حقوق دیگران درمیان است (مانند اختلافهای خانوادگی) یا پای آبروی خودمان مطرح است. بسیاری از زندگیها بهدلیل مشورت نکردن پیش از ازدواج نابود میشوند.
خداوند میفرماید: «خذوا ما آتیناکم بقوه»؛ یعنی باقدرت تصمیم بگیرید و برای حفظ نعمتهایی که دارید، تلاش کنید. آبرو و شخصیت انسان، ارزش الهی دارد و باید پاسداری شود؛ زیرا عمر و آبرو دکمه برگشت ندارند. قبل از تصمیم عجولانه، مطالعه کرده، با افراد ذیصلاح مشورت کنید. همچنین، وقتی مسئولیت اجتماعی مهمی را قبول میکنید، مشورت ضروری است.
در نماز میگوییم: «السلامعلینا و علی عبادا... الصالحین»، یعنی خودبین و مستبد نباشید؛ تصمیمها باید آبروی امت اسلام و جامعه انسانی را حفظ کند. قرآن میگوید: «أنتم الأعلون إن کنتم مؤمنین»، یعنی دید جمعی داشته باشید. ما با جهانیسازی استعماری مخالفیم، نه جهانیشدن؛ دید جهانی داریم؛ چنانکه در نماز میگوییم: «إیاک نعبد و إیاک نستعین».
مشورت زمانی لازم است که برای زندگی، شغل، آینده فرزندان یا سرنوشت مملکت، تصمیمی بزرگ میگیریم؛ جایی که پای آبرو درمیان است و راه برگشتی وجود ندارد. پل پشتسر را خراب نکنید. باید به ضررهای مشورت نگرفتن توجه داشته باشیم. عجله در تصمیمگیری و اکتفا به دانش خود، گاهی خیلی زود دیر میشود؛ مانند ازدواج، تعیین رشته یا قبول مسئولیت. مشورت نکردن در این زمینهها ممکن است به قیمت از دست دادن آبرو تمام شود و آدم را انگشتنما کند و بهجای الگو، عبرت دیگران شود.
مشورت نهتنها سفارش اخلاقی، بلکه واجب است؛ وظیفهای برای تدبر و دیدن پشت ظواهر است. مشورت مثبت، احتمال خطا را کم میکند، استعداد الهی را شکوفا میسازد و مانع خودرأیی و استبداد میشود.
یک مشاور شایسته، فردی عاقل و خردمند است که دارای ایمان عمیق، آزاد از هوای نفس، رازدار و موفق در زندگی خویش باشد. او باید با انصاف کامل، دانش جامع و یقین قاطع، راهنمایی کند تا مشورتگیرنده را بهسوی بهترین تصمیم هدایت کند. ازسوی دیگر، مشورتگیرنده موظف است مشاوران را بادقت انتخاب کند و به نظرات آنان احترام بگذارد، نه اینکه آنها را نادیده انگارد.
آداب مشورت ایجاب میکند که در امور مهم و سرنوشتساز، تنها با افراد ذیصلاح و متخصص مشورت شود، بدون شتابزدگی و با تأمل کافی. این فرایند، کلیدی برای موفقیت و جلوگیری از پشیمانی است؛ زیرا مشورت درست، چراغ راه آینده میشود.
- تشکر میکنم که این فرصت را برای گفتوگو فراهم کردید.