نگاهی به وضعیت سینمای ایران در سالی که چرخه اکران تقریبا متوقف شد

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ ویترین سینمای ایران هر سال بعد از برگزاری جشنواره فیلم فجر نونوار می‌شود. فیلم‌هایی که در این رویداد اکران شدند به همراه آن‌هایی که متقاضی حضور در جشنواره بودند و به هردلیلی پذیرفته نشدند همگی به صف اکران اضافه می‌شوند تا دست سینماداران از نمایش فیلم‌های مختلف در طول سال خالی نباشد، اما سال گذشته شرایط متفاوتی برای سینمای ایران رقم خورد و تنها چند روز بعد از پایان سی‌و‌هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر، سینما‌های کشور به دلیل شیوع کرونا تعطیل شدند و فیلم‌های آماده اکران همگی پشت در سالن‌ها ماندند. تا اینکه سرانجام بعد از ۴ ماه تعطیلی از ابتدای تیر دوباره سینما‌ها آغاز به کار کردند. البته این بازگشایی برای برخی از شهر‌ها از جمله مشهد چندان تداوم نداشت و طولی نکشید که باردیگر سینما‌های این شهر‌ها به دلیل وضعیت قرمز تعطیل شدند. سایر شهر‌ها نیز با آنکه به کارشان ادامه دادند، اما نتوانستند مخاطبان بسیاری را با خود همراه کنند. در این شرایط جدول فروش سینما‌ها هم طبیعتا حکایت از آمار و ارقام ناامید کننده‌ای دارند.

 

 

 

با پایان مرداد «شنای پروانه» که در روز‌های پایانی تیر از اکران انصرف داد با دو میلیارد و سیصد میلیون تومان و «خوب بد جلف ۲» که هم‌زمان در سامانه‌های آنلاین به نمایش درآمده است با یک میلیارد و چهارصد میلیون تومان رتبه‌های اول و دوم پرفروش‌ترین آثار سال ۹۹ را در اختیار دارند. بعد از آن‌ها فیلم «زن‌ها فرشته‌اند ۲» قرار گرفته است. این اثر در طول ۵ هفته نمایش خود فروشش تنها ۵۰۰ میلیون تومان بوده است. این سه فیلم از امید‌های اکران بودند و انتظار می‌رفت مخاطبان بسیاری را بتوانند با خود همراه کنند، اما شکست آن‌ها در گیشه عملا باقی سینماگران را از اکران آثارشان منصرف کرد. به طوری که در هفته‌های اخیر تنها آثاری، چون «قتل عمد» و «تا ابد» که شاید در شرایط عادی هم نمی‌توانستند مخاطبان چندانی را با خود همراه کنند متقاضی نمایش در سینما‌ها شدند.

 

 

 

جمع فروش این دو فیلم تا روز ۳۱ مرداد حدود ۵۲ میلیون تومان بوده است. در این بین اکران آنلاین به عنوان گزینه مکملی برای نمایش آثار مطرح شد. چند فیلم نیز برای اکران در این مدیوم پیش‌قدم شدند، اما عموم سینماگران بنا به دلایلی، چون نبود قانون کپی‌رایت، چندان علاقه‌ای به اکران آنلاین فیلم‌هایشان ندارند. به این ترتیب سینمای ایران با صفی طولانی از آثار اکران نشده روبه‌روست که هر روز با صدور مجوز پروانه ساخت و تولید فیلم‌های جدید به آن اضافه می‌شود. آن طور که در نشست خبری رئیس سازمان سینمایی هم مشخص شد، این سازمان نیز برنامه خاصی برای سروسامان دادن به وضعیت اکران ندارد و تنها سیاستش متوقف نشدن تولید است.

 

آمار بلند بالای منتشر شده از فیلم‌های متقاضی پروانه نمایش و آثار متقاضی پروانه ساخت گواهی بر این سیاست است. گویا مسئولان تنها به فکر این هستند تا در پایان دوره مدیریت خود آمار تعداد مجوز‌هایی که صادر کرده‌اند را ارائه کنند. اینکه چه اتفاقی در ادامه برای این مجوز‌ها رخ می‌دهد برای آن‌ها چندان اهمیتی ندارد. درحالی که تنها با تنظیم برنامه‌های حمایتی از اکران فیلم‌ها در سینما‌ها و وضع قوانینی شدید برای آن‌هایی که آثار را به صورت غیر‌قانونی دانلود می‌کنند می‌توان باری از وضعیت نمایش فیلم‌ها کم کرد. در این نوشتار نگاهی داریم به برخی آثاری که متقاضی پروانه ساخت یا نمایش هستند یا با گذراندن این مراحل در صف اکران قرار گرفته‌اند.

 

شورای پروانه ساخت همچون پیش از دوران کرونا هر هفته جلسه برگزار می‌کند و برای آثار مجوز ساخت صادر می‌کند، اما همچنان با اسامی زیادی روبه‌روست که متقاضی پروانه ساخت هستند. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «می‌خواهم سالم زندگی کنم» به کارگردانی فریدون جیرانی اشاره کرد. هنوز جزئیاتی از فیلم جدید این کارگردان خراسانی که آخرین بار با «آشفتگی» به سینما‌ها آمده بود، اعلام نشده است. قربان محمدپور نیز برای ساخت «سلام بمبئی ۲» درخواست پروانه ساخت داده است. در قسمت اول این فیلم بازیگرانی، چون رضا گلزار و بنیامین بهادری به ایفای نقش پرداخته‌اند، اما براساس شنیده‌ها سازندگان این اثر هنوز با هیچ بازیگر ایرانی برای حضور در قسمت دوم «سلام بمبئی» به توافق نرسیده‌اند.

 

 

 

«تفریق» ساخته مانی حقیقی نیز که پیش‌تولیدش مدتی قبل با قطعی شدن حضور نوید محمدزاده و پریناز ایزدیار در آن آغاز شده بود در فهرست متقاضیان پروانه ساخت قرار دارد. «مجور خروج» به کارگردانی کیارش اسدی‌زاده با حضور بازیگرانی، چون رضا کیانیان، پژمان جمشیدی، کاظم سیاحی، نازنین بیاتی و سروش صحت، «فرار مغزها» اثر امیرحسین ترابی، «اسکورت» به کارگردانی یوسف حاتمی‌کیا، «یک لقمه خواب» اثر مونا زندی حقیقی، «مستوفی» به کارگردانی سیاوش اسعدی و «دختر، بهتر» اثر محمدمهدی عسگرپور از دیگر فیلم‌های درخواست کننده مجوز ساخت هستند. این نکته را نیز باید یادآوری کرد که برگزاری جشنواره فیلم فجر امسال عملا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و در صورت لغو آن عملا این فیلم‌ها مهم‌ترین بستر ارائه خود در داخل ایران را از دست خواهند داد.

آثار زیادی نیر در فهرست درخواست‌کنندگان پروانه نمایش قرار دارند. فیلم‌هایی که معلوم نیست با گرفتن این پروانه چه زمانی می‌توانند روی پرده بروند. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «عنکبوت» ساخته ابراهیم ایرج‌زاد سینماگر مشهدی و «مجبوریم» به کارگردانی رضا درمیشیان اشاره کرد. هر دو این آثار متقاضی حضور در سی‌و‌هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر بودند و هردو نیز در بخش رقابت پذیرفته نشدند، همان زمان عده‌ای علت کنار گذاشتن هر دو اثر را غیر سینمایی می‌دانستند. «عنکبوت» در بهمن ۹۸ و «مجبوریم» در تیر ۹۹ مدارکشان را برای دریافت پروانه نمایش کامل کردند، ولی هنوز مجوزی برای آن‌ها صادر نشده است. این اتفاق نگرانی‌هایی برای وضعیت اکران این دو فیلم ایجاد کرده است.

 

 

 

 

 

 

«یونس» ساخته امیراطهر سهیلی و «گورکن» به کارگردانی کاظم ملایی که هر دو از سینماگران خراسانی هستند نیز برای کسب پروانه نمایش درخواست داده‌اند.

 

 

 

از دیگر آثار مهمی که در این فهرست جای گرفته‌اند می‌توان به فیلم «سه کام حبس» ساخته سامان سالور، «سبز سفید قرمز» اثر محمدحسین لطیفی، «خون شد» به کارگردانی مسعود کیمیایی، «دینامیت» اثر سیدمسعود اطیابی، «مسابقه» ساخته منیژه حکمت و «طلاقم بده به خاطر گربه‌ها» به کارگردانی محمدعلی سجادی اشاره کرد.

در این بین آثار مهم دیگری هستند که یا پروانه نمایش و ساختشان صادر شده یا هنوز متقاضی برای هیچ‌کدام از مجوز‌ها نشده‌اند. «روز صفر» ساخته سعید ملکان با حضور ساعد سهیلی بازیگر مشهدی سینما در نقش عبدالمالک ریگی، «خط فرضی» به تهیه‌کنندگی علی مصفا وکارگردانی فرنوش صمدی، «زنبور کارگر» ساخته افشین صادقی، «آبادان یازده ۶۰» به کارگردانی مهرداد خوشبخت و «دوزیست» اثر برزو نیک‌نژاد از جمله فیلم‌هایی هستند که پروانه نمایش خود را دریافت کرده‌اند. در میان آن‌ها تنها «آبادان یازده ۶۰» با بازی حسن معجونی و علیرضا کمالی زمان اکرانش مشخص شده و قرار است بعد از دهه اول محرم در سینما‌ها اکران شود. باقی فیلم‌ها همچنان وضعیت نمایششان مشخص نیست اینکه عواملشان در این شرایط اکران درسینما‌ها را ترجیح می‌دهند یا حاضر به اکران آنلاین می‌شوند؟

 

 

 

اگر بخواهیم نگاهی بیندازیم به فیلم‌هایی که مراحل تولید و پیش‌تولیدشان را این روز‌ها پشت سر می‌گذارند می‌توانیم به «شب، داخلی، دیوار» به نویسندگی و کارگردانی وحید جلیلوند و با بازی متفاوت نوید محمدزاده در نقش یک نابینا اشاره کنیم. این فیلم هم اکنون در مرحله دورخوانی فیلم‌نامه قرار دارد.

 

 

 

 

فیلم تازه نرگس آبیار با نام «ابلق» نیز فیلم‌برداری‌اش به پایان رسیده است، این فیلم درامی خانوادگی است و در آن بازیگرانی، چون بهرام رادان، الناز شاکردوست، هوتن شکیبا و گلاره عباسی به ایفای نقش می‌پردازند. شاکردوست و هوتن شکیبا در فیلم دیگری به نام «تی تی» ساخته آیدا پناهنده نیز حضور دارند. این اثر در مراحل پایانی فنی و پس تولید قرار دارد و پارسا پیروزفر دیگر بازیگر آن است. پروژه بزرگ «مست عشق» به کارگردانی حسن فتحی با روایت داستان زندگی شمس و مولانا از جمله آثاری است که با شیوع کرونا وضعیت اکرانش در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت. در این فیلم جمعی از بازیگران مطرح ترکیه درکنار پارسا پیروزفر و شهاب حسینی به ایفای نقش پرداخته‌اند.

 

 

 

«چپ راست» با بازی رامبد جوان، پیمان قاسم‌خانی و ویشکا آسایش، «درخت گردو» ساخته محمدحسین مهدویان با بازی پیمان معادی و مهران مدیری، «روز بلوا» آخرین اثر بهروز شعیبی سینماگر مشهدی، «خورشید» به کارگردانی مجید مجیدی که بهترین فیلم جشنواره فجر سی‌و‌هشتم شد، «عامه پسند» ساخته سهیل بیرقی، «روشن» با بازی رضا عطاران و فیلم «لامینور» به کارگردانی داریوش مهرجویی که پیش از شیوع کرونا قرار بود در نوزوز ۹۹ روی پرده برود از جمله مهم‌ترین آثاری هستند که وضعیت اکرانشان همچنان مشخص نیست. باید دید در صورت ادامه داشتن شرایط کنونی آیا این فیلم‌سازان حاضر می‌شوند آثارشان را به صورت آنلاین یا روی پرده سینما‌ها اکران کنند. یا ترجیح می‌دهند همچنان برای بهبود وضعیت با اتخاذ تصمیمات مؤثر از سوی سازمان سینمایی صبر کنند؟