شانس فیلم «یک نبرد پس از دیگری» برای دریافت جایزه اسکار آغاز پخش قسمت اول رئالیتی‌شوی «شفرونی» از فردا (۷ مهر ۱۴۰۴) مرزهای پرسه‌زنی | نگاهی به نمایشگاه گروهی عکاسی «فلانور» معرفی فیلم‌های مستند چهل‌ودومین جشنواره فیلم کوتاه تهران + اسامی درگذشت «تونی هریسون» شاعر و نویسنده مطرح انگلیسی ضرورت شناخت جایگاه فقه در  حکمرانی موسیقی پرده خوانی؛ از قصه های شاهنامه تا روایت‌های جنگ تحمیلی | گزارشی از اجرای نمایش در فرهنگ‌سرای انقلاب اسلامی مشهد توجه به خلق معنا در فیلم سازی | گفت‌وگو با جمشید مجددی درباره آثار زنده یاد غلامحسین طوسی، فیلم ساز مشهدی فیلم سینمایی «حرکت آخر» شهاب حسینی در راه اکران + تیزر وقتی آینه حقیقت را پنهان می‌کند | نگاهی به نمایش «آن‌سوی آینه» در سالن پردیس تئاتر مستقل مشهد آموزش داستان نویسی | چشم های دکمه ای من (بخش دوم) اختتامیه چهارمین مهرواره قصه گویی «من کشورم را دوست دارم» برگزار شد | قصه، بهترین ابزار انتقال تجربه است میزبانی ۱۹ استان از جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان
سرخط خبرها

عاشورا و اسطوره

  • کد خبر: ۴۰۵۵۱
  • ۰۵ شهريور ۱۳۹۹ - ۱۲:۰۰
عاشورا و اسطوره
جویا جهانبخش - عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی
رخداد شگرف «عاشورا» و سرنوشت خون‌بار شهید نینوا-که درود و آفرین خدای بر او باد! - این قابلیت را داشته است که به جهان ناپیداکران اساطیر راه بگشاید.

هم «عاشورای حسینی» و سرگذشت شهیدان آن، اسطوره آفریده و در پاره‌ای از گزارش‌ها و نقل‌ها و تلقی‌ها با چهره‌ی اسطوره‌ای نمایان شده است، و هم «برخی از اساطیر» بر ذهن و ضمیر واگویه‌گران این رخداد شگرف اثر گذاشته‌اند و خود را در تصور عامه از واقعه کربلا دخیل کرده‌اند و به پاره‌ای از نقل‌های تاریخی رنگ و لعاب ویژه‌ای بخشیده‌اند که در روایات مردمانه رخداد طف و طومار‌های تعزیه و مانند آن، جلوه‌ها کرده است.

بدین‌سان رخداد عاشورا و شهادت سالار شهیدان ـ صلوات ا... و سلامه علیه‌ـ با عالم اساطیر پیوند خورده است؛ و این پیوند، محاسنی دارد و معایبی.


از محاسن این پیوند، تمهید حضور گسترده «عاشورا» ست در عرصه هنر‌ها و تسهیل نفوذ و رسوخ «عاشورا» ست در عواطف عامه و ذهن‌های خوگر به عوالم اساطیری.
از معایب این پیوند، تسهیل امکان تحریف حقایق تاریخی و نیز تمهید جلوس عواطف است بر اریکه عقل و ابتعاد ما از عقلانیت در تحلیل «عاشورا».

پیوندگرفتن رخدادی شگفت و سترگ، چون واقعه عاشورا با جهان اسطوره‌ها، امری است ناگزیر. هیچ رخداد تاریخی عظیم از این دست نیست که به‌ناگزیر و در وجدان جماعت، با اساطیر وارد بده‌بِستان نشود. چنین پیوند بَیوسان را گسلانیدن نتوان. لیک باید همواره هشیارانه چگونگی‌های این پیوند را تحت نظر داشت و حتی‌المقدور از آثار زیان‌بار آن جلوگیری کرد و با تقویت رویکرد‌های عقلانی و تحقیقی و تدقیقی از بسط بی‌اندازه خوانش‌های اساطیری ممانعت نمود.

در مقام «توضیح» و «تمثیل» می‌توانیم گفت: ما ناچاریم درباره رخداد‌های تاریخی ـ مثلا جنبش مختار ثقفی یا سفارت مسلم بن‌عقیل ـ به زبان سینما هم سخن بگوییم. زبان سینما، اقتضائات ویژه خویش را دارد؛ جلوه‌های مألوف سینمایی و روند داستان‌گویی تصویری و لزوم پرکردن حفره‌های روایت تاریخی، میان روایت سینمایی و روایت تاریخی جدایی می‌اندازد؛ و این جدایی، ناگزیر است.

اکنون دو راه پیش روی ماست: یا باید روایت سینمایی را موقوف کنیم و تاریخ اسلام را از حضور در دنیای تصویر محروم سازیم و به روایت خشک تاریخی که مخاطبش غالبا اهل تخصص‌اند و لا غیر، بسنده کنیم، که می‌دانم و می‌دانید، شدنی نیست؛ یا باید به روایت‌های سینمایی هم مجال ظهور و بروز دهیم و لیک نگذاریم روایت تاریخی به‌کلی تحت‌الشعاع روایت‌های سینمایی قرار گیرد و همواره بیننده و مخاطب را به تفاوت‌های سرشتین روایت‌های سینمایی و روایت‌های تاریخی (که مقوله‌ای است جهانی و اختصاصی هم به ما ندارد) توجه دهیم، تا همواره تفاوت داستان و تاریخ و اسطوره و واقع و مجاز و حقیقت، مدنظر باشد؛ درست همان‌طورکه مخاطبان مطلع آثار هنری و مثلا بینندگان تعزیه، میان شمر تعزیه و شمر تاریخ فرق می‌گذارند و هریک را به جای خویش می‌نشانند و فهم می‌کنند و هیچ‌گاه شمر تعزیه را به جرم مساهمت در فاجعه کربلا و شهادت، ولی خدا به محکمه نمی‌کشانند.
 
گفتگو با  علیرضا نظری خرم، نویسنده کتاب «داستان بریده بریده»
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->