اولین تجربه «هیئت عزاداری خودرویی» در مشهد

حسین برادران فر | شهرآرانیوز؛ امسال نیز لحظه‌های انتظار به پایان رسید و هلال ماه غم و اندوه محرم در آسمان جلوه‌گر شد. اما محرم امسال با سال‌های گذشته تفاوت بسیاری دارد. امسال به دلیل شیوع بیماری مرگبار کرونا اغلب رسم و رسوم تغییر کرده است. دیگر خبری از آن ایستگاه‌های شلوغ صلواتی پخش‌کننده چای زعفرانی و دارچینی و شربت نیست. امسال دیگر از آن خیمه‌های حسینی که بر و بچه‌های جوان هر محله‌ای با کلی ذوق و شوق و جمع‌آوری پول‌های توجیبی و قلک‌های شکسته برپا می‌کردند و اوج ارادت خود را به خاندان عصمت و طهارت عرض می‌داشتند، اثری دیده نمی‌شود. دیگر از آن دسته‌های منظم عزاداری که زنجیرزنان و سینه‌زنان، مسیر حرم امام مهربانی‌ها را پیش گرفته تا عزای اباعبدا... حسین (ع) را محضر آقا علی بن موسی الرضا (ع) عرض تسلیت نمایند، وجود ندارند. دهه اول محرم رو به پایان است و از نذری قیمه و شله مشهدی خبری نیست. عاشقان و عزادارانی که یک سال تمام منتظر آمدن ماه محرم بودند، حالا باید در خانه بنشینند و برگزاری مراسم عزای سرور شهیدان عالم را از تلویزیون به نظاره بنشینند.

 

محرم امسال عزاداری‌ها با محدودیت‌ها و بر اساس دستورالعمل‌های بهداشتی و اجتماعی و به‌طور بسیار محدود انجام می‌شود. دلیلش هم واضح است، حفظ جان عزاداران حسینی در اولویت است.

 

با وجود تمام محدودیت‌ها، جوانان هیئت الشهدای مشهدمقدس که پیش‌تر در قالب نیرو‌های جهادی برای کمک به کادر درمان از جان و دل مایه گذاشتند و با تهیه ماسک، دستکش، بسته‌های معیشتی، بسته‌های بهداشتی، ضدعفونی و گندزدایی معابر، محلات و مجتمع‌های مسکونی پرفت و آمد، تأثیر بسزایی در کنترل بیماری کرونا از خود برجای گذاشتند، دست به ابتکاری تازه زدند و با همکاری شهرداری منطقه ۱۲، مراسم دهه اول محرم را با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی در بازار خودرو مجیدیه برپا کردند.

 

جوانان این هیئت قدیمی که پایگاه آن در مسجد آفرینش محله مجیدیه قرار دارد، امکانی را ایجاد کرده‌اند که طی آن عزادارانی که با خودرو‌های خود به بازار خودرو مجیدیه می‌آیند به همراه خانواده و با حفظ فاصله اجتماعی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی به اقامه عزای حسینی بپردازند. در شب هفتم ماه محرم به محل برگزاری مراسم عزاداری، یعنی بازار خودرو مجیدیه رفتیم و گفت‌وگویی با دست‌اندرکاران و عزاداران حاضر در این مراسم انجام داده‌ایم.

 

 

امین شعبانی، مسئول هیئت‌الشهدا مشهدمقدس، با اشاره به محدودیت‌های به وجود آمده در زمان بیماری کرونا گفت: با توجه به شیوع همه‌گیر بیماری کرونا که از اسفندماه سال ۹۸ به کشورمان وارد شد و سبب خسارات مالی وجانی فراوانی شد و از طرف دیگر به‌منظور ضرورت پیشگیری از ابتلا به این ویروس از طریق جلوگیری از تجمعات و رعایت فاصله اجتماعی، برای برگزاری مراسم دهه اول محرم سال ۱۴۲۲ هجری قمری با محدودیت‌هایی روبه‌رو شدیم.

 

 

وی افزود: با توجه به تجربه موفق برگزاری مراسم عزاداری در لیالی قدر ماه رمضان امسال، در گفتگو و نشستی که با شهردار منطقه، دکتر علی زینت‌بخش و سید وحید هاشمی، سرپرست اداره فرهنگی و اجتماعی منطقه داشتیم، به این نتیجه رسیدیم برای اینکه بتوانیم مراسم عزاداری امسال ماه محرم را با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی برگزار کنیم و فضای کافی برای حضور خیل عظیم عزاداران و مشتاقان حسینی داشته باشیم، باید از فضای بازار خودرو مجیدیه استفاده کنیم.

 

شعبانی در ادامه گفت:، چون ما تجربه موفق شب‌های قدر را در محل بازار خودروی مجیدیه داشتیم، شهردار منطقه با این پیشنهاد موافقت کرد و هماهنگی‌های لازم را با بخش‌های مختلف (فرهنگی و حراست) شهرداری مشهد انجام داد. با کمک بچه‌های هیئت الشهدا، بیرق‌ها و پرچم‌های عزا در محل نصب و سیستم‌های صوتی و ویدئو وال (ال سی دی) برای پخش تصویری مراسم در تمام محدوده بازار خودرو ایجاد شد.

 

مسئول هیئت‌الشهدای مشهد با بیان اینکه در روز‌های ابتدایی فقط از ۲۰ درصد ظرفیت بازار خودرو مجیدیه برای برگزاری مراسم عزای حسینی استفاده شد، افزود: در صورت افزایش عزاداران در شب‌های تاسوعا و عاشورای حسینی از ظرفیت‌های باقی‌مانده پارکینگ‌های بازار خودرو نیز استفاده خواهد شد و به‌تبع آن افزایش سیستم‌های صوتی و تصویری را نیز خواهیم داشت.

 

 

شعبانی تصریح کرد: در ورودی بازار خودرو، مأموران سیستم ضدعفونی قرار دارند و بعد از ضدعفونی کامل خودرو و تحویل ماسک به عزاداران، خودرو‌ها را به داخل محوطه پارکینگ راهنمایی می‌کنند. خودرو‌ها در ادامه به مسیر و معبر فرهنگی راه یافته که به تجهیزات صوتی مجهز شده و مداحی‌ها و سخنرانی‌های کارشناسان مذهبی را متناسب با روز و شب عزاداری پخش می‌کند. در این ایستگاه بروشور‌های مذهبی و اطلاعاتی درباره شخصیت‌ها و مسائل مربوط به واقعه عاشورا پخش می‌شود. همچنین توسط عده‌ای از نوجوانان هیئت، نصب تصاویر و اشعار مذهبی با شابلون انجام می‌شود که در صورت رضایت عزاداران این تصاویر رایگان بر روی خودروشان طراحی و نصب خواهد شد.

 

 

وی در ادامه افزود: سخنران مراسم مذهبی، حجت‌الاسلام موسوی فخر هستند که مباحث مربوط به عاشورا و مهدویت را درطول شب‌های دهه اول محرم بیان می‌کنند. حاج سعید عارف، مداحی مراسم عزاداری و سینه‌زنی را به عهده دارند. بیش از ۱۰۰ نفر از کارکنان اجرایی در بحث اجرا و هماهنگی این مراسم حضور دارند، حوزه مقاومت بسیج سپاه یاسر نیز تأمین امنیت و انتظامات مراسم را برعهده دارد. همچنین از طریق هماهنگی‌های انجام شده، واحد‌هایی از اداره بهداشت، اورژانس، آتش‌نشانی، نیروی انتظامی و حراست شهرداری برای رسیدگی به موارد اضطراری در محل حضور دارند.

 

شعبانی همچنین گفت: دو نفر از اعضای هیئت الشهدای مشهد با شرکت در کلاس‌های آموزشی اداره بهداشت با عنوان «طرح سلامت‌یاران حسینی»، موارد مختلف بهداشتی، پزشکی و پیشگیرانه را آموزش دیده و در طول ساعات اجرای مراسم با حضور در جمع عزاداران توصیه‌های لازم همانند گذاشتن ماسک و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی را گوشزد می‌کنند. امسال به دلیل وجود بیماری کرونا، پذیرایی نخواهیم داشت و خانواده‌ها می‌توانند از مواد غذایی و آشامیدنی که برای خود آورده‌اند استفاده کنند. وجوه و نذری‌هایی که هر ساله برای این منظور خرج می‌شد، امسال صرف تهیه غذا و بسته‌های غذایی برای نیازمندان خواهد شد.

 

 

هیئت‌الشهدای مشهد مقدس که از برگزارکنندگان اصلی این مراسم عزاداری در بازار خودرو است و از ۳ سال قبل در مسجد آفرینش محله مجیدیه مستقر شده، قدمتی بالغ بر صد سال دارد.
جواد شعبانی از دست‌اندرکاران و حامیان اصلی هیئت با اشاره به قدمت صد ساله آن گفت: پدرم، حاج عبدالصمد شعبانی که بیش از ۹۲ سال دارد و از بازاریان قدیمی خیابان امام رضا (ع) هستند از کودکی در این هیئت خدمت کرده‌اند. پدر وی (شعبانعلی شعبانی) که در واقع پدربزرگ بنده است، سنگ بنای این هیئت را با نام «هیئت متحده حسینی» بیش از صدسال قبل در خیابان امام رضا (ع) گذارده‌اند. هیئتی که مراسم عزاداری و پذیرایی‌های آن از مجاوران و زائران بارگاه رضوی در ماه محرم معروف و مشهور بوده است. مسئولیت این هیئت بعد از فوت پدربزرگم به پدرم حاج عبدالصمد رسید و در طول بیش از ۵ دهه، تعزیه ماه محرم و پذیرایی از عاشقان و عزاداران حسینی را برعهده داشت.

 

وی افزود: از همان سال‌های کودکی من همراه هیئت شدم. در دوران جنگ و بعد از شهادت یکی از اقوام به نام «شهید عباس رحیمی»، که از طلافروشان بنام مشهد بود و نقش بسیار مؤثری در حمایت از هیئت داشت، اسم هیئت به احترام وی و تمام شهدای دفاع مقدس به نام «هیئت‌الشهدا مشهد مقدس» تغییر کرد.

 

 

حاج جواد شعبانی در ادامه با بیان اینکه هیئت‌الشهدا مشهد اولین موکب استقبال از زائران پیاده حرم رضوی را راه‌اندازی کرد، ادامه داد: این هیئت برای اولین بار ۲۶ سال قبل، موکب استقبال از زائران پیاده رضوی را در ایام دهه آخر ماه صفر و شهادت امام رضا (ع) در مسیر ورودی شمالی مشهد (جاده مشهد-چناران) برپا کرد. در آن سال ما به اندازه دو اتاق ۳ در ۴ فضای استراحتگاهی و خدماتی برای زائران پیاده فراهم کردیم، زائران پیاده دسته‌دسته می‌آمدند و ما به دلیل نداشتن جای کافی مجبور به پذیرایی آن‌ها در فضای باز و در هوای سرد زمستان بودیم. در سال‌های بعد با کمک خیران و دوستان فضای موکب و خدمات آن گسترش یافت تا جایی که در سال گذشته موکب‌الشهدا در فضایی با بیش از دو هزار مترمربع استقرار یافت و هر شب به بیش از هزار زائر پیاده رضوی خدمات پذیرایی و اسکان ارائه می‌کرد.

 

وی در پایان ضمن تشکر از شهرداری مشهد و شخص شهردار منطقه ۱۲، ابراز کرد: خدا را هزار مرتبه شکر که امسال با تلاش شبانه‌ر‌وزی بچه‌های دست‌اندرکار، شرایطی مهیا شد که همچون سال‌های گذشته در خدمت عزاداران حسینی باشیم، اما این‌بار در فضایی جدید و با رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی.

 

سیدمصطفی رضوی یکی از خادمان قدیمی و پیش‌کسوت هیئت‌الشهدا مشهد مقدس که در برپایی اولین موکب زائران رضوی حضور داشته است، گفت: من و جواد شعبانی از دوستان قدیمی هستیم و دلیل آشنایی‌مان نیز حضور در هیئت‌الشهدا و عزاداری برای امام حسین (ع) بوده است. در این ۳۰ سال هرکاری که از دستم بر آمده برای هیئت انجام دادم و عنایات زیادی نیز از این نوکری دیده‌ام. سال اولی که قرار شد موکب استقبال از زائران را در مسیر جاده قوچان (بزرگراه آزادی) راه‌اندازی کنیم، به همراه جواد شعبانی برای برپایی خیمه راهی جاده جدید قوچان شدیم، البته تا پیش از آن نه من و نه حاج جواد سابقه برپایی خیمه را نداشتیم. هوا هم بسیار سرد بود و باد شدیدی می‌وزید، خیمه را با هر بدبختی بود برپا کردیم و برای آنکه خیمه را باد نبرد، قطعه سنگ بزرگی را بالای خیمه و درست زیر بخاری نفتی که در داخل خیمه روشن کرده بودیم گذاشتیم، من همان‌طوری‌که دور بخاری نفتی ایستاده بودم، ناگهان بر اثر شدت وزش باد، قطعه سنگ بالای خیمه به پایین افتاد و بخاری نفتی دو تکه شد. درست یک دقیقه قبل از آن، من سرم را روی بخاری گرفته بودم تا کمی گرم شوم. خدا را شکر کردیم که در آن لحظه هیچ زائری در خیمه نبود. اگر این حادثه برای زائران پیاده اتفاق می‌ا فتاد، پشیمانی و ندامت آن پایانی نداشت.

 

 

 

محمد بهرامی‌فر، متولد سال ۱۳۷۱ از دست‌اندرکاران جوان هیئت‌الشهدا مشهد مقدس روحانی است. معمم‌شدن او داستان جالبی دارد که خودش درباره آن گفت: از دوران راهنمایی و دبیرستان با دعوت و همکاری امام جماعت مدرسه به کار‌های فرهنگی و مذهبی وارد شدم، البته از قبل نیز سابقه خانوادگی چنین گرایشی را داشتم. بعد از گرفتن دیپلم در رشته مهندسی نفت دانشگاه آزاد قوچان مشغول به تحصیل شدم. با توجه به سابقه فعالیت فرهنگی خیلی زود با فعالان فرهنگی دانشگاه ارتباط برقرار کردم. در بین آ‌ن‌ها روحانیانی بودند که ارتباط خوبی با دانشجویان داشتند و حتی گاهی اوقات به خوابگاه دانشجو‌ها می‌آمدند. گفتگو‌های زیادی با هم داشتیم، این ارتباط مداوم باعث علاقه من به تحصیل در حوزه علمیه و پوشیدن لباس روحانیت شد. به همین دلیل بعد از فارغ‌التحصلی از دانشگاه سال ۱۳۹۴ با مدرک کارشناسی صنعت نفت به حوزه علمیه امام سجاد (ع) واقع در خیابان سیدی مشهد وارد شدم و تحصیلات حوزوی خود را آغاز کردم.

 

 

وی ادامه داد: ۳ سال قبل به همراه امین شعبانی، مسئول هیئت الشهدا، قرارگاه جهادی و فرهنگی شهدا را در مسجد آفرینش محله مجیدیه تأسیس‌کردیم. از همان زمان نیز با تمرکز فعالیت‌هایم درحوزه فرهنگی و اجتماعی، آموزش به نسل نوجوان و جوان محله را برعهده داشتم و توانستم نوجوانان بسیاری را جذب قرارگاه فرهنگی و جهادی شهدا کنم. از زمان شیوع کرونا نیز همه تمرکز و فعالیتم بر روی مبارزه با ویروس کرونا در محله مجیدیه و منطقه الهیه بوده و تاکنون همراه بچه‌های گروه جهادی و فرهنگی شهدا چندین مرتبه تمام محله و منطقه را ضدعفونی کردیم. بیش از ۹۰ میلیون تومان را به صورت چهره به چهره و در فضای مجازی از بین شهروندان و خیران جمع‌آوری و به وسیله آن بسته‌های غذایی تهیه و در بین نیازمندان و مستمندان حاشیه شهر و منطقه ۱۲ توزیع کردیم. در مراسم هیئت خودرویی که از شب‌های قدر کلید آن خورد، به عنوان هماهنگ‌کننده امور اجرایی هیئت، آیتم‌های مختلفی همچون مداح، سخنران و نحوه عزاداری را برعهده دارم.
طلبه جوان محله الهیه در ادامه خاطرنشان کرد: در حوزه تخصصی خودم به عنوان یک طلبه و فعال فرهنگی و مذهبی با عزاداران گفتگو‌های کارشناسانه می‌کنم و در کنار آن از میزان علاقه‌مندی، کمبود‌ها و مشکلات برنامه‌های عزاداری نظرسنجی می‌کنم تا بعد‌ها نظرات شهروندان بررسی شده و در برنامه‌های بعدی هیئت در نظر گرفته شود.

 

حمید خیاط متولد سال ۱۳۶۹ آشپز هیئت الشهدا ست در حال حاضر با حفظ سمت، به عنوان همیار سلامت، بر رعایت و حفظ پروتکل‌های اجتماعی مراسم عزاداری نظارت می‌کند.
وی با اشاره به این موضوع گفت: فعالیت فرهنگی و مذهبی خود را ۱۵ سال قبل با برپایی ایستگاه صلواتی در قاسم‌آباد شروع کردم. بعد از آن موکب زائران پیاده را در مسیر جاده آزادی و در محله باغون‌آباد راه انداختیم، در سال‌های بعد از طریق آشنایی با هیئت‌الشهدا به این محفل فرهنگی و مذهبی پیوستیم تا در کنار همدیگر خدمات به زائران حسینی و رضوی را انجام دهیم. چون قبلا آشپزخانه داشتم و در طبخ وپخت غذا‌ها از جمله شله، حلیم، آبگوشت و چلومرغ و کباب مهارت دارم به عنوان آشپز هیئت، مسئولیت طبخ غذا را برعهده گرفتم. در سال‌های گذشته با شروع ماه محرم، هر شب غذایی را برای عزاداران حسینی تهیه و از آن‌ها پذیرایی می‌کردیم، اما امسال با توجه به شیوع بیماری کرونا و خطرات طبخ غذا، به عنوان یکی از دو همیار سلامت هیئت، بر نحوه نظافت و ضدعفونی مکان و عزادارانی که به همراه خانواده در مراسم عزاداری حاضر می‌شوند، نظارت دارم و در صورت مشاهده موارد پرخطر نظیر نزدن ماسک، نبود فاصله اجتماعی به خانواده‌ها تذکر می‌دهیم. خوشبختانه تا امشب موارد بسیار نادری از رعایت نکردن پروتکل‌های بهداشتی را داشتیم و همه شهروندان با اهمیت دادن به سلامتی خود و دیگران قوانین و پروتکل‌های بهداشتی و اجتماعی را رعایت کرده‌اند.

 

 

محمد جواد معینی، ساکن بولوار الهیه، ۶۰ ساله به همراه خانواده و حتی نوه‌های کوچکش در این مراسم عزاداری شرکت کرده است.

 

معینی گفت: با وجود همه‌گیرشدن کرونا و اعلام خبر فوت روزانه هم‌وطنان مبتلا به ویروس کرونا از تلویزیون و تأکید ستاد ملی مبارزه با کرونا درباره ممنوعیت تجمع و فعالیت‌های عزاداری در مساجد، نگران این بودیم که نتوانیم امسال در مراسم عزاداری ماه محرم شرکت کنیم، اما، چون این عشق و علاقه به عزاداری در ماه محرم در خون ما ایرانی‌هاست و با فرارسیدن ماه محرم این عشق فوران می‌کند ناآرام بودم و دو شب قبل از محرم بعد از نگاه‌کردن به تقویم و اعلام تلویزیون درباره فرارسیدن ماه محرم، ناخودآگاه دلم شکست. همین‌طور که با خودم زمزمه و آرام گریه می‌کردم، با صدای پسرم به خودم آمدم، پسرم که دلیل گریه و اندوهم را فهمیده بود، گفت: «پدرجان نگران نباش، امسال مراسم عزاداری امام حسین (ع) در بازار خودرو مجیدیه و فضای باز، در همسایگی منزل خودمان انجام خواهد شد.»
وی افزود: با شنیدن خبر پسرم احساس خوبی پیدا کردم و از اول ماه محرم به همراه بچه‌ها و نوه‌ها در این مراسم عزاداری شرکت می‌کنیم. من هر سال به‌تن‌هایی و جدا از خانواده در عزاداری‌ها حاضر می‌شدم، اما امسال با همت عزیزان هیئت‌الشهدا و شهرداری منطقه، همراه با خانواده، همسرم، بچه‌هام و نوه‌هام در عزاداری امام حسین (ع) شرکت می‌کنم. هرگز تصور عزاداری خانوادگی در ماه محرم را نداشتم که این مهم برای ما فراهم شد، از همه‌کسانی که سبب این خیر کثیر شدند و نگذاشتند چراغ عزاداری امام حسین (ع) خاموش شود تشکر می‌کنم.

 

 

مجتبی صادقی یکی دیگر از عزاداران حاضر در این مراسم که سال‌های سال دیگ شله‌اش در ماه محرم بر پا بوده هم در گفتگو با ما از اختصاص هزینه نذرش برای کمک به فقرا و مستمندان گفت و ادامه داد: شغلم کارگری ساختمان است، درآمدم کم است، اما جواب‌گوی زندگی من و خانواده‌ام است. ۲۰ سال قبل حاجتی داشتم که به لطف خداوند و نظر آقا امام حسین (ع) برآورده شد. من هم قول دادم تا زمانی که زنده هستم در شب هفتم ماه محرم که به نام حضرت علی اکبر (ع) است، دیگ شله‌ای را برای عزاداران هیئت محله‌مان برپا کنم. با همه سختی‌ها هرسال محرم به اندازه وسعم یک یا حتی دو دیگ شله را برپا می‌کردم، اما امسال با وجود شیوع کرونا و ممنوعیت طبخ غذا و پذیرایی از عزاداران در مسجد محله، نمی‌توانم نذری را که داشتم مثل گذشته انجام دهم. امشب که به اتفاق یکی از دوستان به این مراسم عزاداری آمدم، از روحانی‌ای که در مجلس حضور داشت پرسیدم که می‌توانم نذرم را طور دیگری اجرا کنم و او پیشنهاد داد با توجه به نبود شرایط لازم برای طبخ غذا و خطر افزایش بیماری در بین عزاداران، به اندازه همان مبلغ هزینه دیگ شله، مواد غذایی مختلف را تهیه و بسته‌بندی کرده و در اختیار نیازمندان قرار دهم. آن‌طوری که متوجه شدم، هیئت‌الشهدا مشهد مقدس که بانی این عزاداری است قرار است بسته‌های غذایی را تهیه کرده و در شب تاسوعا و عاشورا در اختیار نیازمندان حاشیه شهر قرار دهد، من نیز پولم را در اختیار هیئت قرار خواهم داد تا آن‌ها در قالب بسته‌های غذایی در اختیار نیازمندان و مستمندان واقعی که پیش‌تر شناسایی کرده‌اند، قرار دهند.

 

 

در پایان به سراغ سه جوان رفتم که داخل خودرو شخصی خود مشغول عبادت بودند و چشمان اشک‌آلودشان نشان از حال خوششان داشت.
کامران یکی از این سه نفر با تأکید بر اینکه دوست ندارد فامیلش را بنویسم با همان چشمان اشک‌بار گفت معتقد است که محرم و امام حسین (ع) بهترین واسطه توبه هستند. او افزود: ما جوان‌ها و نوجوان‌های دهه ۷۰ به بعد به دلیل برخی پیشرفت‌های جامعه امروزی نظیر ماهواره، فضای مجازی و مجالس دوستانه، بیشتر از نسل‌های قبل در معرض خطر گناه قرار داریم، یعنی شرایط برای لغزشمان بیشتر است، به همین دلیل شاید اعتقادات ضعیف‌تری داشته باشیم. همه ما باید از فرصت ماه محرم و عزاداری برای امام حسین (ع) استفاده کنیم و با توبه از کار‌ها و گناهانی که داشته‌ایم با واسطه قراردادن امام حسین (ع) سعادت دنیا وآخرت را به دست آوریم. من و دوستانم، مسعود و میلاد وقتی از وجود چنین محلی آگاه شدیم، به اینجا آمدیم تا خودمان را سبک کرده و از صف عزاداران حسینی جا نمانیم.