نگاهی به فصل جدید برنامه «کافه آپارات»

محمد عنبرسوز | شهرآرانیوز - برنامه «کافه آپارات» یکی از قدیمی‌ترین برند‌های برنامه‌سازی اینترنتی در میان برنامه‌های تولیدی آنلاین به شمار می‌رود که چهره‌های مختلفی اجرای دوره‌های مختلف آن را بر عهده داشته‌اند. فصل جدید این برنامه، در حالی به سی‌امین قسمت خود نزدیک می‌شود که حضور فریدون جیرانی، فیلم‌ساز باسابقه و نام‌آشنای مشهدی، در دور جدید این برنامه طرحی نسبتا نو درافکنده و برند «کافه آپارات» را به یک برنامه کامل و درخور توجه تبدیل کرده که توانایی رقابت با برنامه‌های تلویزیونی را دارد. با این حال، «کافه آپارات» جیرانی در مقام مقایسه با برنامه قبلی او در همین عرصه، تفاوت‌هایی کرده و از برخی جهات ضعیف‌تر شده است. در ادامه مروری داریم بر مهم‌ترین نقاط قوت و ضعف فصل جدید «کافه آپارات» که بیش از هر چیزی بر شخصیت و جایگاه فریدون جیرانی متکی است.

اساسا یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های برنامه‌های گفت‌وگومحور، وزن مهمانان برنامه و میزان محبوبیت و اعتبار آن‌هاست که می‌تواند تأثیر مهمی بر کیفیت برنامه داشته باشد. به همین دلیل است، حضور مهمانان تکراری که حضور پررنگی در برنامه‌های مختلف دارند یا چهره‌هایی که برای مردم زیاد شناخته شده و محبوب نیستند، می‌تواند باعث ریزش مخاطبان شود. برعکس، مجریانی که سابقه زیاد و روابط صمیمی با اهالی هنر دارند، می‌توانند با تکیه بر جایگاه و اعتبارشان پای مهمانانی را به برنامه خود باز کنند که شنیدن حرف‌هایشان می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد.

فریدون جیرانی، کارگردان باسابقه سینمای ایران که روابطی بسیار نزدیک و صمیمانه با پیر و جوان سینمای ایران دارد، توانسته با استفاده از وجهه و جایگاه خودش در میان اهالی سینما هر هفته میزبان چهره‌های مهم و جذابی در «کافه آپارات» باشد. جیرانی که اخیرا به مجموعه‌های شبکه نمایش خانگی هم علاقه نشان می‌دهد، تقریبا در هر برنامه «کافه آپارات» مقابل یک یا چند سینماگر درجه یک می‌نشیند و همین برنامه را متمایز جلوه می‌دهد. به یاد بیاورید که نوید محمدزاده چند هفته قبل و در اوج حواشی مربوط به فعالیت‌های تبلیغاتی‌اش، نتوانست روی جیرانی را زمین بیندازد و روی خط ارتباطی این برنامه درباره موضوعات مرتبط اظهارنظر کرد.

اگر بیننده برنامه‌های سینمایی باشید، احتمالا به این نکته پی برده‌اید که مجریان این قبیل برنامه‌ها، برای حفظ ریتم و سطح گفت‌وگوها، کار دشواری در پیش دارند. این مجریان که معمولا در مقام مصاحبه‌کننده برنامه‌های تلویزیونی قرار می‌گیرند، اغلب یا به طرح پرسش‌های کلیشه‌ای روی می‌آورند و یا با شکل و شمایل گفتگو‌های سخت (هارد تاک) سعی می‌کنند مهمانان خود را به چالش بکشند. جیرانی اما، با توجه به تجربیات زیادی که در مقام روزنامه‌نگار دارد، می‌تواند گفتگو‌ها را به خوبی هدایت کند تا موجب کسالت مخاطب یا دلخور شدن مهمان نشود. او معمولا گفتگو‌های خود را با مشی اعتدالی پیش می‌برد و به شکلی محترمانه اجازه نمی‌دهد مهمان برای مدتی طولانی حرف بزند تا گفتگو شکل پینگ‌پونگی به خود بگیرد.

اگر «کافه آپارات» به شکل مستقیم در تلویزیون پخش می‌شد یا در ایام جشنواره هر شب روی آنتن می‌رفت، می‌توانست حساب ویژه‌ای روی بخش خبری خود باز کند. این در حالی است که جیرانی به درستی فهمیده که مخاطبان یک برنامه اینترنتی الزاما در زمان مشخص برنامه او را تماشا نمی‌کنند و ممکن است با تأخیر بعضا چند هفته‌ای به تماشای «کافه آپارات» بنشینند. از همین روی، جیرانی با تصمیمی هوشمندانه بخش خبر را به تحلیل خبر تغییر داده که در آن به قرائت اخبار روز بسنده نمی‌شود. در این بخش، یک کارشناس خبرنگار و جیرانی به بررسی وقایع رخ داده در سینما و نیز درباره اتفاقات روز به بحث و اظهارنظر می‌پردازند که این موضوع می‌تواند تاریخ مصرف «کافه آپارات» را به شکل چشمگیری تمدید کند.

یکی از نقاط ضعف «کافه آپارت» که در مقایسه با «سی و پنج» (برنامه قبلی جیرانی که در همین مدیوم ساخته و پخش می‌شد) به چشم می‌آید، نبود تنوع آیتمیک این برنامه است. «کافه آپارات» می‌توانست، به شیوه سابق کار جیرانی در دور اول برنامه «هفت» و همچنین «سی و پنج»، با آیتم‌های متنوع تزئین شود تا ضمن حفظ ضرباهنگ مناسب برنامه، جذابیت آن برای مخاطب هم افزایش یابد، اما مشخص نیست که چرا بخش معرفی فیلم و سریال ایرانی و خارجی در هر برنامه که می‌توانست ساده‌ترین تمهید جیرانی برای «کافه آپارات» باشد، در ساختار این برنامه لحاظ نشده است.

علاوه بر این، جای خالی نقد هم کاملا در فصل جدید «کافه آپارات» محسوس است و این برنامه از نبود نقد جدی به آثار روز سینما و شبکه نمایش خانگی ایران رنج می‌برد. می‌دانیم که جیرانی هم درست مثل محمدحسین لطیفی و محمود گبرلو، چهره پرخاشگری نیست که با تیغ تیز انتقاداتش فیلم‌ها و سریال‌ها را مورد نقد قرار دهد؛ ضمن اینکه درهم‌تنیدگی جایگاه مجری و منتقد در ساختار برنامه‌های مشابه چندان رایج نیست.

 

با این حال، جیرانی که در مقام پرسشگر سعی می‌کند به آثار نمایشی رویکرد انتقادی نداشته باشد و عموما بر نقاط قوت آن‌ها صحه بگذارد، جایگاه یک منتقد یا در نظر گرفتن یک بخش مجزا به عنوان میز نقد را در برنامه‌اش لحاظ نکرده و این موضوع به کیفیت «کافه آپارات» لطمه می‌زند. عجیب اینکه فریدون جیرانی کاملا به فضای نقد آشناست و در برنامه‌های قبلی خود منتقدان خوش صحبت و جذابی را در کنار خود داشته است. اصلا او بود که پای مسعود فراستی را به تلویزیون باز کرد، ولی حالا برنامه خودش به شدت از نبود یک مسعود فراستی کارکشته و جذاب رنج می‌برد.