ابلاغ ماده واحده اصلاح و تکمیل جذب در آموزش و پرورش توسط رئیس جمهور کشف محموله گوسفند قاچاق در کاشمر (۱۳ خرداد ۱۴۰۴) ۵۰ هزار میلیارد ریال سود به اعضای صندوق ذخیره فرهنگیان تخصیص یافت شایعه تخریب کُنارصندل تکذیب شد صدور هشدار سطح زرد هواشناسی در خراسان رضوی در پی پیش‌بینی بارش‌های رگباری (۱۳ خرداد ۱۴۰۴) رنج بسیار بازنشستگان برای دارو و درمان | شرکت‌های دارویی شستا حتی به تأمین اجتماعی دارو نمی‌دهند! ۵ رشته جدید به رشته‌های کارشناسی‌ارشد دانشگاه آزاد اسلامی مشهد افزوده شد بسته پذیرایی از مسافران کودک در هواپیما تلفات فُک‌های خزری افزایش یافت تاریخ واریز حقوق خردادماه ۱۴۰۴ بازنشستگان تأمین‌اجتماعی مشخص شد ذرات پلاستیک چگونه وارد سالاد ما می‌شوند؟ بهترین راهکار برای دفع پشه مبلغ کمک هزینه ازدواج از سوی تأمین اجتماعی چقدر است؟ | شرط برخورداری از کمک هزینه ازدواج پیش‌بینی هواشناسی مشهد و خراسان رضوی امروز (سه‌شنبه، ۱۳ خرداد ۱۴۰۴) | دمای مشهد به ۳۵ درجه خواهد رسید هشدار تأمین اجتماعی در خصوص کلاهبرداری از پزشکان و درمانگران استفاده از هوش مصنوعی برای توانمندسازی دانش‌آموزان استثنایی هشدار پلیس فتا در خصوص شیوه‌های جدید کلاهبرداری با پیامک قطع یارانه تدبیر جدید آموزش و پرورش برای توانمندسازی دبیران و دانش‌آموزان در سامانه شاد افزایش حق پرستاری معلولان ضایعه‌نخاعی شدید و خیلی‌شدید طرح جدید کشوری به‌مناسبت روز محیط زیست تغییرات ضدکارگری در آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور | بازنشستگی، در هاله‌ای از ابهام آخرین جزئیات آتش‌سوزی جنگل گلستان | آتش فعال وجود ندارد (۱۳ خرداد ۱۴۰۴) تسهیلات رفاهی برای بازنشستگان تأمین‌اجتماعی | از وا‎م‌های ۵۰ میلیون تومانی تا سفر‌های زیارتی برگه‌های امتحان نهایی توسط ۲ مصحح مجزا تصحیح می‌شود تمام کسورات اردیبهشت‌ماه بازنشستگان کشوری پرداخت شد (۱۳ خرداد ۱۴۰۴) نامه بازنشستگان فرهنگی ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ خطاب به رئیس مجلس: مطالبات پرداخت شود جزئیات جدید برای پذیرفته‌شدگان آزمون دانشجومعلمی چرا حقوق بازنشستگان و مستمری بگیران تأمین اجتماعی با تأخیر پرداخت می‌شود؟ رتبه اولیه کنکور چطور محاسبه می‌شود؟
سرخط خبرها

درباره آداب و رسوم دیگچه‌پزی در مشهد قدیم

  • کد خبر: ۴۶۸۷۴
  • ۲۸ مهر ۱۳۹۹ - ۱۶:۰۱
درباره آداب و رسوم دیگچه‌پزی در مشهد قدیم
اگر از پدربزرگ‌ها یا مادربزرگ‌ها درباره دیگچه بپرسید، احتمالا خاطراتی تعریف می‌کنند که در کلیات شبیه خاطرات نسل ما هستند، ولی در جزئیات با آن تفاوت‌های اساسی دارند.
یوسف انصاری | شهرآرانیوز؛ اگر از پدربزرگ‌ها یا مادربزرگ‌ها درباره دیگچه بپرسید، احتمالا خاطراتی تعریف می‌کنند که در کلیات شبیه خاطرات نسل ما هستند، ولی در جزئیات با آن تفاوت‌های اساسی دارند. بخشی از این تفاوت‌ها حاصل تغییر امکانات است. مثلا آن زمان اجاق گاز و شعله‌پخش‌کن نبوده است و دیگ را روی کنده بار می‌گذاشتند و امروزه حیاط‌های چندصدمتری نیست و دیگ درنهایت در گاراژ یا حیاط کوچکی برپا می‌شود.
 
بخش دیگر تفاوت خاطرات نسل قدیم و جدید برمی‌گردد به آداب و رسومی که مردم قدیم هنگام پختن دیگچه خود را به رعایت آن ملزم می‌کردند. معلوم نیست ریشه این آداب چه بوده است و دلیل اینکه این رسوم در گذر زمان تغییر کرده‌اند هم همین مبهم بودن منشأشان است، ولی به هر حال دانستن آداب پختن یک غذا بخش مهمی از شناخت آن غذاست و نمی‌شود از کنارش راحت رد شد. یکی از دیگچه‌هایی که در گذشته آداب و رسوم و همچنین اسم خاصی داشته، دیگچه «حضرت زهرا (س)» است. مردم قدیم این دیگچه را به‌واسطه حاجتی که در طول سال روا می‌شد، نذر و دیگ آن را در چهارشنبه آخر ماه صفر برپا می‌کردند.
 
این دیگچه یک نذر کاملا زنانه بوده است و اگر از مادربزرگ یا مادری شنیدید که مراسم دیگچه‌ای داشتند که مرد‌ها را در آن راه نمی‌دادند، بدانید دارند به همین نذر اشاره می‌کنند. در کتاب «عقاید و رسوم مردم خراسان» که به تلاش مرحوم ابراهیم شکورزاده‌بلوری گردآوری شده است، توضیح مختصری در این نذری و آداب آن آمده است. نویسنده کتاب بعد از شرحی کوتاه درباره طرز پخت نذری و بیان برخی جزئیات آن مثل اینکه مقدار شیر باید ۲ برابر برنج باشد یا اینکه چطور دیگ را باید دم بگذارند، می‌رسد به مراسم و آداب پختن و می‌نویسد: «پس از انجام این مقدمات [دم کردن دیگ و بستن در آن]صاحب نذر ۲ عدد شمع روشن می‌کند، روی سر دیگ می‌گذارد و مقابل دیگ ۲ رکعت نماز حاجت می‌خواند. هرگاه زنان دیگر نیز حاجت داشته باشند، در آن موقع به آنجا می‌آیند و هر یک شمعی روشن می‌کنند، روی سر دیگ می‌گذارند و نماز حاجت می‌خوانند. پس از آنکه نذرشان برآورده شد، آن‌ها نیز باید دیگچه حضرت زهرا (س) بپزند و سفره بیندازند.
 
پس از آن، دیگ را به همان صورتی که هست، از روی آتش برمی‌دارند و یکسره به اتاق مخصوصی می‌برند که در آن سفره نذری انداخته شده است و تا موقعی که دیگ به اتاق نرسیده است، نباید سر آن باز شود. زیرا دیگچه حضرت زهرا (س) را نباید آسمان ببیند و همچنین مرد نباید از آن بخورد. زن آبستن نیز نباید بخورد، مگر آنکه در موقع خوردن بگوید «خدایا، خداوندا! می‌خورم به نذر اینکه بچه‌ام از چهارستون بدن خراب نباشد، سال دیگر یک تومان می‌دهم که خرج دیگچه کنند.»
 
در کتاب جزئیات دیگری هم درباره این نذری آمده است. درباره اینکه اگر در دیگ باز می‌شد و دانه‌های برنج شکل تسبیح یا دانه‌های آن را ایجاد می‌کرد، صاحب‌نظر این تصویر را به این حساب می‌گذاشته که نظرش قبول افتاده و به قول قدیمی‌ها به دیگش نظر شده است. در انتهای مطلب هم درباره نحوه ظرف کردن و پخش نذری در قدیم نوشته شده است که با آداب امروز خیلی تفاوت ندارد.
 
این نقل‌ها را گفتم تا برسم به این نتیجه که مردم زمانی برای پخت یک غذا شروع به ساختن آداب و رسوم می‌کنند که آن نذر و غذا برایشان عزیز باشد. وجود چنین گزارش‌هایی در تاریخ قدیم مشهد نشان از ارادت مشهدی‌ها به دیگچه و نذر‌های دهه آخر ماه صفر و صاحبان این ایام دارد که هنوز هم به شکل‌های مختلف می‌شود آن را دید.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->