حضور چراغ‌خاموش دلال‌های خارجی در کشتزار‌های زعفران خراسان رضوی

ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ با آغاز فصل برداشت طلای سرخ، سروکله خریداران غیررسمی خارجی به‌خصوص از کشور‌های افغانستان، چین و پاکستان در بازار زعفران ایران پیدا شده است و به‌گفته فعالان این حوزه، کار به جایی رسیده است که خود این افراد یا واسطه‌هایشان مستقیم به روستا‌ها و زمین‌های کشاورزی مردم می‌روند تا هم شناسایی نشوند و هم بتوانند این محصول را با قیمت کمتری خریداری کنند. در این روز‌های کسادی بازار صادرات، اینکه طلای سرخ به دست دلالان و به روش‌های غیررسمی از مرز خارج شود، دردی مضاعف برای صادرات رسمی زعفران است.

احتمال ایجاد آشفتگی در بازار زعفران را سه هفته قبل در شهرآرانیوز، در گزارشی با تیتر «زعفران، قربانی بورس بازی شد» بررسی کردیم. کاهش قیمت گل زعفران هرسال با آغاز فصل برداشت و افزایش عرضه روی می‌دهد، اما ما در آن گزارش گفته بودیم که بیش از ۸۶ درصد زعفرانی که دولت به‌صورت حمایتی خریداری کرده و قرار بود در بورس فروخته شود، در انبار‌ها دخیره شده است و همین موضوع، موجب لغو خرید حمایتی در سال جاری، افزایش عرضه این محصول و کاهش چشمگیر قیمت‌ها نسبت‌به نرخ مصوب خواهد شد. حالا در این گزارش، تلاش می‌کنیم به گوشه‌ای از مشکلات صادرکننده‌ها و تأثیر حضور خریداران غیررسمی بر بازار زعفران بپردازیم.

‌

«اوضاع صادرات خیلی خراب است؛ چون دلالان چینی، افغانستانی و پاکستانی زعفران را از اینجا می‌خرند و به‌صورت قاچاق یا با کارت‌های متفرقه از کشور خارج می‌کنند. حالا من به‌عنوان صادرکننده با ۲۰ سال تلاش در بازار‌های هدف، نمی‌توانم با این افراد رقابت کنم.» این بریده‌ای از سخنان محمد پورعباس، یکی از صادرکننده‌های زعفران، در کشور است.

 

او در توضیح بیشتر به شهرآرانیوز می‌گوید: من به‌عنوان یک صادرکننده رسمی باید مالیات بدهم، ارز را به سامانه نیما بازگردانم و پاسخگوی دستگاه‌های مختلف باشم، اما این افراد به‌راحتی با روادید توریستی وارد کشور می‌شوند و تجارت بین‌المللی می‌کنند. ما با قاچاق زعفران و دلالان خارجی که در روستا‌های ما هستند، مشکل داریم. تعداد این افراد کم نیست و هر روز در بازار حضور می‌یابند.

این صادرکننده می‌افزاید: برخی ادعا می‌کنند که صادرکننده‌های داخلی، خرید را تعطیل کرده‌اند و اگر خارجی‌ها نباشند، کشاورزان بدبخت می‌شوند. این افراد نمی‌دانند که تا پول صادرکننده بعد از چرخیدن در صرافی‌ها و سامانه نیما به دستش نرسد، نمی‌تواند دوباره خرید کند.

پورعباس با انتقاد از فراهم بودن شرایط آسان برای فعالیت این افراد در بازار ادامه می‌دهد: این افراد در ایران، حساب بانکی و چند خط تلفن‌همراه دارند، در‌حالی‌که اگر ما بخواهیم در چین حساب بانکی باز کنیم، چند ماه به درازا می‌کشد و فقط یک خط تلفن به ما می‌دهند.

او می‌افزاید: همه تفنگ‌ها به‌سمت صادرکننده است و ما را مقصر مشکلات ایجادشده در بازار و کاهش قیمت‌ها می‌دانند، در‌حالی‌که ما طرفدار ارزانی در بازار نیستیم؛ چون یک صادرکننده همیشه در انبار خود زعفران دارد و همچنین اگر بازار این کالا نیز مانند خودرو و مسکن داغ باشد، خریدوفروش رونق خواهد گرفت.

رئیس اتحادیه صادرکننده‌های زعفران خراسان‌رضوی نیز در گفتگو با شهرآرا، با تایید این موضوع می‌گوید: ما از وضعیت موجود گلایه داریم. چرا زعفران ما را باید به‌صورت قاچاق افرادی از چین، افغانستان و پاکستان از کشور خارج کنند و کسی پیگیر این موضوع نباشد، اما من به‌عنوان صادرکننده هزاران بخشنامه دریافت کنم و ملزم به بازگرداندن دلار و فروش آن با ۴ هزار تومان زیر قیمت به دولت باشم؟

غلام‌رضا میری می‌افزاید: این افراد پیشتر‌ها زعفران خود را از بازار می‌خریدند، اما حالا چراغ‌خاموش به مزارع می‌روند و خرید می‌کنند و اگر خودشان هم نباشند، واسطه‌هایی در همان محدوده دارند که با آن‌ها همکاری می‌کنند. این از معضلاتی است که باعث می‌شود زعفران از کشور ما خارج و با برند کشوری دیگر فروخته شود و ما روزبه‌روز جایگاه خودمان را در بازار جهانی از دست بدهیم.

او می‌گوید: افرادی که فقط دفتر صادراتی داشتند، اغلب کنار کشیدند، اما کسانی که در کار تولید، بسته‌بندی و صادرات هستند و زیرساخت و نیروی زیادی دارند، شرایط را به‌سختی تحمل می‌کنند تا بتوانند در بازار بمانند و نیرو‌های خود را حفظ کنند.

رئیس اتحادیه صادرکننده‌های زعفران با اشاره به اینکه قرار بود هزارمیلیارد تومان تسهیلات دراختیار خریداران زعفران قرار گیرد، می‌افزاید: پس از گذشت یک ماه از این مصوبه، اتحادیه روز گذشته نامه‌ای مبنی‌بر معرفی این خریداران ازسوی سازمان جهادکشاورزی دریافت کرده است. میری ادامه می‌دهد: دریافت این تسهیلات حداقل دو ماه زمان خواهد برد و آن زمان، دیگر این پول به درد ما و کشاورزان نمی‌خورد.

 

حالا عده‌ای، صادرکننده‌ها را هدف اتهام قرار می‌دهند و ادعا می‌کنند که ما پول را دریافت کرده‌ایم، اما از کشاورزان خرید نکرده‌ایم، با اینکه هیچ صادرکننده‌ای هنوز یک ریال از این تسهیلات را دریافت نکرده است.

او ادامه می‌دهد: در این وضعیت اقتصادی و شرایط سخت صادرات، کشاورزان مجبورند گل‌های خود را با هرقیمتی به دلالان بفروشند. در این میان صادرکننده قیمت را تعیین نمی‌کند، بلکه تعیین‌کننده قیمت زعفران در بازار کنونی، دلالان هستند.