بازدید رئیس‌کل دادگستری خراسان رضوی و شهردار مشهد مقدس از ستاد فرماندهی آتش‌نشانی مشهد (۹ مهر ۱۴۰۴) | قلندرشریف: جدیدترین تجهیزات آتش‌نشانی در مشهد رونمایی خواهد شد+ فیلم ساخت بارانداز شهری برای کاهش حجم ترافیک مشهد | افزایش ۸ برابری ایستگاه‌های تخلیه و بارگیری شهر شهردار مشهد مقدس خبر داد: آغاز عملیات اجرایی بزرگ‌ترین پروژه مشارکتی مسکن شرق کشور مشهد، میزبان نخستین همایش ملی گردشگری و تحول پایدار | اهدای ۳۰ دستگاه خودروی سنگین خدماتی به شهرداری‌های استان هوای ناسالم امروز مشهد (چهارشنبه، ۹ مهر ۱۴۰۴) نفس‌کشیدن را برای «گروه‌های حساس» سخت کرد نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر مشهد: اگر هویت شهدای گوهرشاد درست معرفی می‌شد، تاریخ فرهنگی ایران مسیر دیگری داشت ثبت نزدیک به ۹ میلیون تردد از طریق خطوط متروی مشهد در شهریور ۱۴۰۴ سازمان ملل از طالبان خواست دسترسی به اینترنت و خدمات مخابراتی را فوراً بازگرداند آمادگی پارکینگ‌های هسته مرکزی مشهد هم‌زمان با گرامیداشت نخستین سالگرد شهادت سیدحسن نصرالله افتتاح ایستگاه بسیج و بهره‌برداری از سکو‌های فاز اول خط ۳ مترو مشهد در سال ۱۴۰۴ هوای مشهد برای همه شهروندان ناسالم شد | مشهدی‌ها، خصوصاً کودکان در فضای بسته بمانند (۸ مهر ۱۴۰۴) ۲ فوتی در تصادف اتوبوس حامل دانشجویان در جاده سمنان + جزئیات و عکس (۸ مهرماه ۱۴۰۴) مدیرعامل مؤسسه فرهنگی شهرآرا: معرفی آتش‌نشانان شهید به‌عنوان «شهید خدمت» را پیگیری می‌کنیم + فیلم گام شورای عالی استان‌ها برای ثبت قانونی آتش‌نشانان جان‌باخته به‌عنوان «شهید» با دستور رهبر طالبان، اینترنت فیبر نوری در کابل قطع شد پزشکیان: ملت ایران در جنگ ۱۲روزه، همدلی و اقتدار خود را ثابت کرد اعلام ترکیب جدید اعضای کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک در سال پنجم شورای ششم اعلام ترکیب جدید اعضای کمیسیون بانوان و خانواده در سال پنجم شورای ششم بازسازی معراج شهدا مشهد، در نقطه پایانی | فعالیت فرهنگ‌سرای عروج در معراج شهدا
سرخط خبرها

از بنای «سلطانم» در مشهد چه می‌دانید؟

  • کد خبر: ۴۹۸۷۲
  • ۳۰ آبان ۱۳۹۹ - ۲۰:۲۲
از بنای «سلطانم» در مشهد چه می‌دانید؟
تأمل در نام‌های برخی از بنا‌ها نشان می‌دهد ریشه و سابقه آن‌ها به شکلی با زنان گره خورده است از جمله «خان‌سلطانم» در شهر مشهد. این بنا پس از تکمیل، وقف آستان قدس رضوی شده است. اکنون اثری از آن باقی نمانده، ولی در اسناد و مکاتبات تاریخی به‌کرات از آن یاد شده است.
غلامرضا آذری خاکستر | شهرآرانیوز؛ در گذر تاریخ، شاهد مشارکت تعدادی از زنان در موقوفات و بنا‌های شهری هستیم. هرچند برخی از این افراد ناشناخته‌اند و تاکنون پژوهشی درباره آن‌ها انجام نشده، در اسناد و منابع تاریخی به اقدامات آن‌ها اشاره شده است. تأمل در نام‌های برخی از بنا‌ها نشان می‌دهد ریشه و سابقه آن‌ها به شکلی با زنان گره خورده است از جمله «خان‌سلطانم» در شهر مشهد. این بنا پس از تکمیل، وقف آستان قدس رضوی شده است. اکنون اثری از آن باقی نمانده، ولی در اسناد و مکاتبات تاریخی به‌کرات از آن یاد شده است.
 
در دوره صفویه، زنان وابسته به دربار از جایگاه والایی برخوردارند و حتی برخی از آن‌ها در امور سیاسی نیز دخالت دارند. سلطانم یکی از شاهزادگان دوره صفویه است که منشأ خدماتی در شهر مشهد بوده است. او منکوحه شاه‌تهماسب اول و مادر شاه‌محمد صفوی، پدر شاه‌عباس کبیر، و مادر شاه اسماعیل دوم است. بنا به پژوهش عبدالحمید مولوی با عنوان «سلطانم»، ترک‌زبان‌ها همسر خان را خانم و معقوده بیگ را بیگم گویند. با این وصف، حلیله جلیله سلطان را هم سلطانم می‌گفتند. در واقع، کلمه «سلطانم» به جای ملکه یا شهبانو استعمال می‌شد.
 
حضور زائران در مشهد باعث شده است در طول قرون گذشته، همواره نیکوکاران و واقفان کاروان‌سرا‌هایی برای رفاه حال آن‌ها در این شهر بنا کنند. از جمله این بنا‌ها می‌توان به خان شاهزاده سلطانم یا سرای سلطانی اشاره کرد. قدمت این بنا به دوره صفویه می‌رسد و بنابر محتوای طومار عضدالملک (۱۲۷۳ قمری) حدود آن در بازار قیصریه که از حدی به خان‌سالار و از جانبی به شارع عام محدود بوده قرار داشته است. این کاروان‌سرا با حدود ۴۰۰۰ متر مربع در ۳ طبقه ساخته شده و تا دوره پهلوی، از مراکز تجاری مشهد محسوب می‌شده است. ساختمان بنا پس از احداث فلکه در حاشیه فلکه جنوبی قرار می‌گیرد.

سلطانم علاوه بر وقف این کاروان‌سرا، تعدادی کتاب خطی را نیز وقف آستان قدس رضوی می‌کند که در اداره مخطوطات نگهداری می‌شوند. در یکی از این وقف‌نامه‌ها که در پشت کتاب ثبت شده، چنین آمده است: «وقف فرمود این کتاب را بر عتبه علیه و روضه مقدسه رضیه علی ساکن‌ها السلام و التحیه نواب علیا حضرت بلقیس‌مکانی خدیجةالزمانی ناموس‌العالمین سلطانم الصفویه که طلبه مطالعه نمایند به شرط آنکه بیشتر از یک هفته در خانه خود نگاه ندارند و نفروشند و نخرند و هبه ننمایند و هرکس این نماید فعلیه لعنة‌ا... و الملائکه و الناس اجمعین.» از میان ۱۳ جلد آثار وقفی سلطانم می‌توان به شرح عربی اصول دین، رساله فخریه، صحیفةالرضا (ع) و تفسیر تهلیلیه اشاره کرد.

مؤلف عالم‌آرای عباسی تاریخ درگذشت سلطانم را ۱۰۰۲ قمری می‌داند و اطلاعات پراکنده‌ای درباره او ارائه کرده است. گویا در سن حدود هشتادسالگی در دولت‌خانه قزوین بیمار شده و از دنیا رفته است. ایجاد بنای رباط خشک‌رود در حوالی قزوین از دیگر اقدامات سلطانم محسوب می‌شود.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->