درباره روز «کار داوطلبانه»
دکتر عباس قادری- عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
شهرآرانیوز- سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۵، پنجم دسامبر (چهاردهم آذرماه) را روز جهانی کار داوطلبانه نامیده است، اگرچه در برخی کشور‌ها و در قالب "هفته ملّی داوطلب" در نیمه دوم ماه آپریل و یا هفته اول ماه مِی (هفته آخر فروردین تا اوایل اردیبشت) از خدمات داوطلبانه قدردانی می‌شود.
اصولاً کار داوطلبانه فعالیتی بشردوستانه و بدون سود مالی شخصی است که ریشه در ارزش‌هایی، چون عدالت و برابری دارد. کار داوطلبانه ضمن ترویج خوبی‌ها و اقدامات مبتنی بر اخلاق فردی و اجتماعی و با هدف بهبود کیفیت زندگی انسان، موجب پیشرفت در توانمندی‌های شخص و رشد در روابط اجتماعی شده و از سویی به ارتقای عملکرد نهاد‌های دریافت کننده خدمات منجر می‌شود.
از آن جا که کار داوطلبانه خدمتی رایگان بوده و بر اساس میل و علاقه داوطلب انجام می‌شود، معمولاً همراه با لذّت و شادمانی شخصی است و به فرد احساس احترام و ارزشمند بودن می‌دهد.
بنابر آمار منتشر شده سازمان ملل، جمعیت افرادی که بخشی از وقت ماهانه خود را در قالب فعالیت‌های داوطلبانه صرف می‌کنند، به حدود یک میلیارد نفر در جهان می‌رسد و نشان می‌دهد جمع زیادی از ابنای بشر علاوه بر زندگی شخصی خود، دغدغه جمعی نیز دارند.
خدمات داوطلبانه از هر دو جنبه عمومی و تخصّصی برخوردارند و طیف وسیعی از فعالیت‌ها، از پاک‌سازی عمومی یک شهر پس از وقوع بحرانی طبیعی نظیر سیل و طوفان تا انجام رایگان خدمات تخصّصی بهداشتی و پزشکی را دربرمی‌گیرند.
در ایران سازمان‌هایی نظیر هلال احمر و بهزیستی سالهاست مشغول ارائه و یا دریافت خدمات داوطلبانه هستند، ضمن این که در ماه‌های اخیر و با توجه به مساله شیوع ویروس کرونا در اقصی نقاط جهان، علاوه بر فداکاری کادر‌های درمانی زیرمجموعه مجامع رسمی دولتی نظیر وزارت بهداشت، شاهد فعالیت‌های ارزشمند داوطلبان آزادی هستیم که به صورت‌های مختلف و با از جان گذشتگی، مشغول خدمت رسانی در جبهه مبارزه با این بحران ویروسی هستند. از تهیه و بسته‌بندی مواد غذایی و مایحتاج اولیه زندگی برای خانواده‌های مستمند تا تلاش‌های ارزشمند علمی انجام شده در برخی آزمایشگاه‌ها و حتی شرکت‌های دانش‌بنیان جهت تهیه و تولید واکسن یا اقلام ضروری بهداشتی و ضدعفونی کننده، تنها اندکی از این خدمات عام‌المنفعه است.
علاوه بر این موارد، زحمات ارزنده خیّرین گران‌قدری که با کارآفرینی و یا ساخت مسجد و مدرسه و خوابگاه و پُل و خانه بهداشت و ... خدمت رسانی می‌کنند نیز بر کسی پوشیده نیست و حتی کمیته خیّرین وزارت علوم ایران، روز میلاد امام حسن مجتبی (ع) در پانزدهم ماه مبارک رمضان را به عنوان روز خیّرین آموزش عالی کشور در تقویم دانشگاهی ثبت نموده است.
از نگاهی دیگر، همیشه پُرکردن وقت‌های خالی و برنامه‌ریزی برای آن، یکی از بزرگترین دغدغه‌ها برای عموم مردم در اقصی نقاط دنیاست. کتاب خواندن، تماشای فیلم، پارک و خیابان گردی، حضور در شبکه‌های اجتماعی مجازی و سفر‌های تفریحی کوتاه و بلندمدّت، برخی از روش‌های معمول گذران وقت است که البته همیشه خروجی مفیدی برای فرد و جامعه ندارد. گاهی افراد، علاقه‌مند به گردآوری مجموعه‌ها یا کلکسیون‌های شخصی از تمبر، سکّه، سنگ، صنایع دستی و ... می‌شوند و بهترین راه را برای سرگرمی شخصی، مجموعه‌داری و مجموعه‌سازی می‌دانند، اما یکی از جنبه‌های نوین فعالیّت‌های لذّت بخش و سرگرم کننده در برخی از کشور‌های مدرن، ارائه خدمات داوطلبانه در قالب مشارکت در کار‌های علمی است؛ امری که به ظاهر برای بسیاری از مردم دست نیافتنی است، اگرچه به لطف خدمات داوطلبانه میّسر شده است.
حضور در آزمایشگاه‌های مختلف علوم و البته در موزه‌ها با هدف ارائه خدمات داوطلبانه، یکی از جنبه‌های جالب توجه این امر است که مواهب و مزایای دوسویه‌ای برای داوطلب و سازمان پذیرنده خدمات دارد. به ویژه موزه‌ها برای طبقه‌بندی و کدگزاری نمونه‌های خود، اصلاح و بازبینی مداوم مجموعه‌ها و نیز توسعه روزافزون آن‌ها نیازمند کار مداوم با دقّت و وسواس بالا هستند و گاه انجام چنین خدماتی از سوی داوطلبین علاقه‌مند و عاشق قابل دریافت است. مدتی قبل و در قالب برنامه "گرامیداشت خدمات داوطلبانه"، موزه تاریخ طبیعی یوتا در ایالات متحده امریکا، برنامه‌ای داشت برای تقدیر از تلاش‌های انجام شده توسط همۀ ۷۱۸ نفر داوطلب آزادی که طی سال ۲۰۱۹ به طور کاملاً رایگان به این موزه خدمت رسانی کرده بودند. بنابر گزارش منتشر شده از این موزه، این افراد که سنی بین ۸ تا ۸۸ سال داشته‌اند، مجموعاً ۴۳۵۹۰ ساعت کار مفید برای موزه در طول سال انجام داده‌اند و اگر قرار بود موزه دستمزدی برای این خدمات بپردازد، با احتساب حدود ۲۱ دلار برای هر ساعت کار در موزه، باید در مجموع ۹۱۵۳۹۰ دلار دستمزد می‌پرداخت که البته با دریافت خدمات رایگان داوطلبانه، این رقم صرفه جویی و برای توسعه بیشتر و بهتر بخش‌های علمی و نمایشگاهی موزه استفاده خواهد شد.
در ایران نیز علاوه بر سازمان‌های مردم نهادی که هم اکنون از خدمات داوطلبانه به شکل‌های مختلف بهره‌مند هستند، ظرفیت‌های دیگری نیز برای دریافت این خدمات فراهم است و البته ضروری است تا سازمان‌های مختلف ضمن درنظر گرفتن بخش ویژه‌ای برای داوطلبین آزاد، خود را از خدمات ارزشمند این بخش از جامعه بهره‌مندتر سازند. به عنوان یک نمونه کاربردی و قابل اجرا، دست کم در شهر مشهد بیش از ۲۰ موزه رسمی و ثبت شده وجود دارند که می‌توانند آغازکننده این کار باشند و با برنامه‌ریزی مشخص و مدوّن بر مبنای نیاز‌های کاری خود و دعوت از علاقه‌مندان، پذیرای خدمات داوطلبانه آن‌ها باشند.
اصولاً کار داوطلبانه فعالیتی بشردوستانه و بدون سود مالی شخصی است که ریشه در ارزش‌هایی، چون عدالت و برابری دارد. کار داوطلبانه ضمن ترویج خوبی‌ها و اقدامات مبتنی بر اخلاق فردی و اجتماعی و با هدف بهبود کیفیت زندگی انسان، موجب پیشرفت در توانمندی‌های شخص و رشد در روابط اجتماعی شده و از سویی به ارتقای عملکرد نهاد‌های دریافت کننده خدمات منجر می‌شود.
از آن جا که کار داوطلبانه خدمتی رایگان بوده و بر اساس میل و علاقه داوطلب انجام می‌شود، معمولاً همراه با لذّت و شادمانی شخصی است و به فرد احساس احترام و ارزشمند بودن می‌دهد.
بنابر آمار منتشر شده سازمان ملل، جمعیت افرادی که بخشی از وقت ماهانه خود را در قالب فعالیت‌های داوطلبانه صرف می‌کنند، به حدود یک میلیارد نفر در جهان می‌رسد و نشان می‌دهد جمع زیادی از ابنای بشر علاوه بر زندگی شخصی خود، دغدغه جمعی نیز دارند.
خدمات داوطلبانه از هر دو جنبه عمومی و تخصّصی برخوردارند و طیف وسیعی از فعالیت‌ها، از پاک‌سازی عمومی یک شهر پس از وقوع بحرانی طبیعی نظیر سیل و طوفان تا انجام رایگان خدمات تخصّصی بهداشتی و پزشکی را دربرمی‌گیرند.
در ایران سازمان‌هایی نظیر هلال احمر و بهزیستی سالهاست مشغول ارائه و یا دریافت خدمات داوطلبانه هستند، ضمن این که در ماه‌های اخیر و با توجه به مساله شیوع ویروس کرونا در اقصی نقاط جهان، علاوه بر فداکاری کادر‌های درمانی زیرمجموعه مجامع رسمی دولتی نظیر وزارت بهداشت، شاهد فعالیت‌های ارزشمند داوطلبان آزادی هستیم که به صورت‌های مختلف و با از جان گذشتگی، مشغول خدمت رسانی در جبهه مبارزه با این بحران ویروسی هستند. از تهیه و بسته‌بندی مواد غذایی و مایحتاج اولیه زندگی برای خانواده‌های مستمند تا تلاش‌های ارزشمند علمی انجام شده در برخی آزمایشگاه‌ها و حتی شرکت‌های دانش‌بنیان جهت تهیه و تولید واکسن یا اقلام ضروری بهداشتی و ضدعفونی کننده، تنها اندکی از این خدمات عام‌المنفعه است.
علاوه بر این موارد، زحمات ارزنده خیّرین گران‌قدری که با کارآفرینی و یا ساخت مسجد و مدرسه و خوابگاه و پُل و خانه بهداشت و ... خدمت رسانی می‌کنند نیز بر کسی پوشیده نیست و حتی کمیته خیّرین وزارت علوم ایران، روز میلاد امام حسن مجتبی (ع) در پانزدهم ماه مبارک رمضان را به عنوان روز خیّرین آموزش عالی کشور در تقویم دانشگاهی ثبت نموده است.
از نگاهی دیگر، همیشه پُرکردن وقت‌های خالی و برنامه‌ریزی برای آن، یکی از بزرگترین دغدغه‌ها برای عموم مردم در اقصی نقاط دنیاست. کتاب خواندن، تماشای فیلم، پارک و خیابان گردی، حضور در شبکه‌های اجتماعی مجازی و سفر‌های تفریحی کوتاه و بلندمدّت، برخی از روش‌های معمول گذران وقت است که البته همیشه خروجی مفیدی برای فرد و جامعه ندارد. گاهی افراد، علاقه‌مند به گردآوری مجموعه‌ها یا کلکسیون‌های شخصی از تمبر، سکّه، سنگ، صنایع دستی و ... می‌شوند و بهترین راه را برای سرگرمی شخصی، مجموعه‌داری و مجموعه‌سازی می‌دانند، اما یکی از جنبه‌های نوین فعالیّت‌های لذّت بخش و سرگرم کننده در برخی از کشور‌های مدرن، ارائه خدمات داوطلبانه در قالب مشارکت در کار‌های علمی است؛ امری که به ظاهر برای بسیاری از مردم دست نیافتنی است، اگرچه به لطف خدمات داوطلبانه میّسر شده است.
حضور در آزمایشگاه‌های مختلف علوم و البته در موزه‌ها با هدف ارائه خدمات داوطلبانه، یکی از جنبه‌های جالب توجه این امر است که مواهب و مزایای دوسویه‌ای برای داوطلب و سازمان پذیرنده خدمات دارد. به ویژه موزه‌ها برای طبقه‌بندی و کدگزاری نمونه‌های خود، اصلاح و بازبینی مداوم مجموعه‌ها و نیز توسعه روزافزون آن‌ها نیازمند کار مداوم با دقّت و وسواس بالا هستند و گاه انجام چنین خدماتی از سوی داوطلبین علاقه‌مند و عاشق قابل دریافت است. مدتی قبل و در قالب برنامه "گرامیداشت خدمات داوطلبانه"، موزه تاریخ طبیعی یوتا در ایالات متحده امریکا، برنامه‌ای داشت برای تقدیر از تلاش‌های انجام شده توسط همۀ ۷۱۸ نفر داوطلب آزادی که طی سال ۲۰۱۹ به طور کاملاً رایگان به این موزه خدمت رسانی کرده بودند. بنابر گزارش منتشر شده از این موزه، این افراد که سنی بین ۸ تا ۸۸ سال داشته‌اند، مجموعاً ۴۳۵۹۰ ساعت کار مفید برای موزه در طول سال انجام داده‌اند و اگر قرار بود موزه دستمزدی برای این خدمات بپردازد، با احتساب حدود ۲۱ دلار برای هر ساعت کار در موزه، باید در مجموع ۹۱۵۳۹۰ دلار دستمزد می‌پرداخت که البته با دریافت خدمات رایگان داوطلبانه، این رقم صرفه جویی و برای توسعه بیشتر و بهتر بخش‌های علمی و نمایشگاهی موزه استفاده خواهد شد.
در ایران نیز علاوه بر سازمان‌های مردم نهادی که هم اکنون از خدمات داوطلبانه به شکل‌های مختلف بهره‌مند هستند، ظرفیت‌های دیگری نیز برای دریافت این خدمات فراهم است و البته ضروری است تا سازمان‌های مختلف ضمن درنظر گرفتن بخش ویژه‌ای برای داوطلبین آزاد، خود را از خدمات ارزشمند این بخش از جامعه بهره‌مندتر سازند. به عنوان یک نمونه کاربردی و قابل اجرا، دست کم در شهر مشهد بیش از ۲۰ موزه رسمی و ثبت شده وجود دارند که می‌توانند آغازکننده این کار باشند و با برنامه‌ریزی مشخص و مدوّن بر مبنای نیاز‌های کاری خود و دعوت از علاقه‌مندان، پذیرای خدمات داوطلبانه آن‌ها باشند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
