معاون حقوقی وزارت بهداشت درباره نفوذ صنایع دخانی هشدار داد: سن ابتلا و آلودگی به مواد دخانی به شدت کاهش یافته است جزئیات بسته حمایتی مازاد بیمه پایه سلامت بازنشستگان کشوری اعلام شد | کاهش ۵۰ درصدی فرانشیز خدمات بستری پیش‌بینی هواشناسی کشور امروز (پنجشنبه، ۲۲ خرداد ۱۴۰۴) | افزایش نسبی دما با آغاز هفته آینده احتمال تغییر در بیمه تکمیلی بازنشستگان کشوری | مطالبات همسان‌سازی تا پایان سال پرداخت می‌شود اگر هر روز خیار مصرف کنیم، چه اتفاقی در بدنمان می‌افتد؟ قبل از خواب، شیر گرم بنوشیم یا سرد؟ فروش واکسن «گارداسیل» در وب‌سایت‌ها غیرمجاز است امکان پذیرش مستقیم دستیار در ۴ رشته پزشکی فراهم شد ۵۶۰۰ قربانی در سکوت؛ روایت تلخ جوانانی که در دام الکل گم شدند هشدار گرایش متخصصین زنان به انجام اعمال زیبایی | تعرفه‌ها هیچ تناسبی با مسئولیت خطیر این پزشکان ندارد اعترافات هولناک عامل جنایت برج مجلل دربند| قتل مرد افغان به‌خاطر فحاشی توصیه‌های تغذیه‌ای در شرایط آلودگی هوا: مواد غذایی فله‌ای نخرید و آب زیاد بنوشید فاز نخست آموزش هوش مصنوعی به ۲ میلیون دانش‌آموز کلید خورد معمای مرگ مشکوک دختر دانشجو در واژگونی خودرو شگرد مرموز باند سارقان زن برای دستبرد به فروشگاه‌های پوشاک در مشهد انهدام باند سرقت جغدهای پارکینگی توسط پلیس مشهد میهمان من باش در آستانه عید غدیر، ۶۲۱ نفر از زندانیان استان خراسان رضوی آزاد شدند نگاهی به آمار روز‌های نفس‌گیر مشهد در سال ۱۴۰۳ | شاخص آلودگی هوا رکورد یک دهه را شکست مراقبت بهداشتی مرزی از حاجیان در مشهد آغاز شد مراحل تعویض پلاک بدون معطلی در مشهد | تعویض پلاک در ۴۵ دقیقه طلایی! رئیس اداره جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی: در سطح استان یک میلیون و ۲۶۰ هزار کانون بحرانی فرسایش بادی وجود دارد اعمال محدودیت‌های ترافیکی در جاده‌های کشور برای تعطیلات عید غدیر ۱۴۰۴ غذای سالم تاثیر مستقیم بر سلامت انسان دارد مراقب سکته قلبی خاموش باشید واگذاری هزار و ۷۳۵ هکتار از اراضی ملی در خراسان رضوی برای ساخت نیروگاه خورشیدی و ۲۱۷ هکتار برای نیروگاه بادی فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی: تاکنون ۵۰ هکتار منطقه درگیر آتش شده است هر هکتار آبخیزداری سالانه ۵۳۰ مترمکعب در هکتار استحصال آب دارد
سرخط خبرها

قائن، شهر شیشه و قنات

  • کد خبر: ۵۲۲۴۰
  • ۲۱ آذر ۱۳۹۹ - ۰۸:۳۵
  • ۱
قائن، شهر شیشه و قنات
۲۱ آذر در تقویم‌ها با عنوان روز قائنات نام‌گذاری شده است. ما قائنات را با زعفرانش می‌شناسیم، اما کمتر کسانی هستند که بدانند سرزمین طلای سرخ در‌واقع یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های بشری ایران است.

به گزارش شهرآرانیوز؛ ۲۱ آذر در تقویم‌ها با عنوان روز قائنات نام‌گذاری شده است. ما قائنات را با زعفرانش می‌شناسیم، اما کمتر کسانی هستند که بدانند سرزمین طلای سرخ در‌واقع یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های بشری ایران است. نخستین مسجد‌ها در این زمین ساخته و طریق به‌دست‌آوردن شیشه تخت برای نخستین‌بار در جهان، توسط مردم این دیار ابداع شده است. این سرزمین علاوه‌بر‌این، روزگاری کانون فرهنگ و اندیشه بوده و نبض اقتصاد ایران در آن می‌تپیده است، آن‌چنان‌که آن را دروازه عمان و انبار خراسان می‌نامیده‌اند.

 

قائن، سکونتگاه ۵۰ هزار‌ساله

به گفته دکتر رجبعلی لباف‌خانیکی، پیشینه شهر قائن به دوره انسان نئاندرتال باز‌می‌گردد و از‌این رو یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های بشری در خراسان است. این باستان‌شناس می‌گوید: «حدود ۳ هزار سال پیش، وقتی آریایی‌ها به ایران آمدند به گروه‌های مختلفی تقسیم شدند که پارت‌ها در شمال و ساگارتی‌ها در جنوب آن اقامت گزیدند. شهر قائن در گذشته مرکز قُهستان در جنوب خراسان بوده است و خوشبختانه در بررسی‌های باستان‌شناسی توانسته‌ایم آثار این اقوام را به‌صورت سنگ‌نگاره در سه منطقه چنشت در محلی به نام کال‌معدن، لاخ معدن در خوسف بیرجند و همچنین روی سنگ بزرگی در «تَنگل‌اِستاد» پیدا کنیم.

 

قدمت منطقه قائن، اما از این هم بیشتر است. به‌طوری‌که در غار خونیک که در ۱۷ کیلومتری جنوب قائن، قرار دارد آثاری از انسان نئاندرتال یافت شده است؛ در‌واقع حدود ۷۰ سال پیش، یک گروه باستان‌شناسی از آمریکا توانستند این زیستگاه ۵۰ هزار‌ساله را پیدا کنند. علاوه‌بر‌این چندسال پیش وقتی مشغول حفاری منطقه شازده‌حسین قائن بودیم، قطعه‌سفال‌هایی از دوره آهن یافتیم که متعلق‌به حدود ۴ هزار سال پیش است.»


قائن و نقش آن در ورود و گسترش اسلام

لباف‌خانیکی معتقد است از قائن بوده که اسلام در سراسر ایران و حتی خارج از مرز‌ها گسترش پیدا می‌کند؛ «مسلمانان در سال ۲۹ هجری قمری به‌سمت خراسان حرکت کردند و پس از عبور از فارس و یزد و طبس به قائن رسیدند؛ زیرا قائن در آن دوره مرکز قهستان و کانون فکر، فرهنگ، اندیشه و اقتصاد ایران بود. دو مسئله سبب شد که مسلمان‌ها بتوانند به سهولت این نقطه را بگیرند و حتی با استقبال مردم روبه‌رو شوند.

 

نخست اینکه مسلمانان در این دوره با شعار‌های انسان‌دوستانه‌ای، چون برابری و برادری به ایرانی‌ها نزدیک شدند؛ این برای مردم آن روزگار که در اواخر دوره ساسانی با مشکل تقسیم‌بندی نژادی روبه‌رو شده بودند، بسیار جذاب بود. دوم و مهم‌تر اینکه در آن دوران این محدوده به تصرف یک قوم وحشی به نام «هپتالیان» در‌آمده بود. هپتالی‌ها بر‌اساس نوشته فتوح‌البلدان و تاریخ طبری، ستم فراوانی به مردم می‌کردند، آن‌چنان‌که مردم همیشه منتظر یک منجی و نجات‌دهنده بودند.» گویا در حفاری‌های باستان‌شناسان دو کتیبه مهم که نقش و نام هپتالی‌ها در آن تراشیده شده، کشف شده است؛ یکی از این دو کتیبه در «لاخ‌مزار» در ۲۹ کیلومتری بیرجند و دیگری در «معبد بندیان» قرار دارد.


قائن، سرزمین نخستین مسجد‌ها

پس از پذیرش اسلام، ساختن مسجد، نخستین کاری بوده است که مردم قائن انجام داده‌اند. کاوش در این سرزمین، گویای این است که مساجد قائن روی ویرانه بنا‌های ساسانی سقف و ستون خورده‌اند. از‌این‌رو لباف‌خانیکی معتقد است که مساجد قائن جزو نخستین مساجد ایران هستند. مسجد بزرگ قائن که هنوز هم پابرجاست، شاهدی بر این مثال است؛ «در صدر اسلام، مسجدی بزرگ در این منطقه وجود داشته که در جهان اسلام شهره بوده است. این مسجد چهارمرتبه توسعه پیدا می‌کند، اما در‌نهایت در زلزله ۴۵۸ هجری نابود می‌شود. پس از این زلزله، مردم، خرابه‌های قائن را رها کرده و در مجاورت آن شهری نو بنا می‌کنند. سپس با استفاده از مصالح باقی‌مانده از مسجد ویران، مسجد دیگری با همان طرح و نقشه می‌سازند که توضیح این بنا در سفرنامه ناصرخسرو آمده است.»

 

ساخت نخستین شیشه‌های تخت جهان در قائن

جالب است بدانید که صد‌ها سال پیش در قائن، بشر توانسته نخستین شیشه‌های تخت جهان را بسازد. ماجرا از این قرار است که پس از ویرانی مسجد عظیم قائن در زلزله، مردم این دیار روی قسمتی از ویرانه آن، یک کارگاه شیشه‌گری دایر می‌کنند. در آن زمان ساخت شیشه‌های مدور به‌وسیله ساخت قالب‌های گلی به‌شکل ظروف و قرار‌دادن آن در مذاب شیشه، کار متداولی بود، اما کسی شیشه تخت و صاف نساخته بود. در این کارگاه شیشه‌گران می‌آموزند که با ساخت لوح‌های گلی و استفاده آن برای قالب‌زنی، شیشه صاف تولید کنند و پس از آن پنجره بسازند.


وجه تسمیه نام قائن

در برخی منابع، قُهستان را معرب کلمه کُهستان یا کوهستان دانسته‌اند که به گفته لباف‌خانیکی، اشتباه است. این باستان‌شناس در توضیح وجه تسمیه نام قُهستان و قائن چنین توضیح می‌دهد: «در زبان عربی کوه، جبل یا جبال خوانده می‌شود. قه در‌واقع اشاره به آب‌های زیر‌زمینی دارد و قهستان تغییر‌یافته کلمه قناتستان است. در‌مورد کلمه قائن، نیز افسانه‌ای وجود دارد که می‌گوید این نام برگرفته از نام یکی از پسران حضرت آدم است که این هم درست نیست؛ قائن، کائن یا کابن است که به کابیدن اشاره دارد و برگرفته از کاویدن و کند‌و‌کاو است. خود این کندو‌کاو و کاویدن هم به کنات یا همان قنات باز‌می‌گردد. در فارسی پهلوی، قنات، کنات نوشته می‌شده و این مثال درباره گناباد هم صدق می‌کند، وقتی فردوسی، آن را کُناباد یعنی مکان کندن آب می‌خواند.»

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظرات بینندگان
انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۱
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۳۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
0
0
22آذر به نام روز قاینات نامگذاری شده است در صورت امکان اصلاح شود
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->