یک حادثه در توچال، یک حادثه در مسیر کلکچال، یک سانحه در دارآباد و یک سانحه هم در مسیر آهار، جمعه پنجم دی را به روزی سیاه برای جامعه کوه نوردی ایران تبدیل کرد و جان ۱۲ نفرشان را گرفت.
به گزارش شهرآرانیوز، فارغ از تلخی این ماجرا، بررسی ابعاد این واقعه حالا بعد از گذشتن حدود یک هفته از آن شاید بتواند تصویری شفاف تر و به دور از فضای احساسی را برای ما نمایان کند. حادثه ای که چند ضلع دارد؛ کوه نوردانی که در مسیر گرفتار شدند، انجمن و فدراسیون کوه نوردی، تجهیزات کوه نوردی و همین طور جی پی اس هایی که حالا می توان گفت در شمال شرق تهران با اختلال روبه رو هستند؛ اختلالی که روز سه شنبه علی ربعی، سخنگوی دولت، آن را تایید کرد. ربیعی گفت حسن روحانی از مدت ها قبل دستور داده است که موضوع اختلال جی پی اس در شورای عالی امنیت ملی بررسی شود. او درباره علت دستور حسن روحانی و جزئیات اختلال در شبکه جی پی اس توضیح بیشتری نداد؛ ولی گفت اختلال در جی پی اس «ارتباطی» با مرگ ۱۲ کوه نوردی که روز جمعه در ارتفاعات تهران جان باختند، ندارد. متخصصانی که در این گزارش با آنها گفت وگو شده نیز ارتباط این مسئله با حوادثی را که برای کوه نوردان رخ داده، رد می کنند.
تعدادی از آنها حرفه ای بودند
یکی از حوادث پیش آمده در روز جمعه در مسیر آهار رخ داد. برنامه ای که تدارک دهنده آن باشگاه کوه نوردی تهران بود و مدرس این باشگاه مرحوم دکتر فاطمی که از موسسان خبرگزاری ایسنا بود، جان باخت. تیم ۲۱نفره ورزشی باشگاه کوه نوردی تهران از تیم هایی بود که قرار بود روز جمعه به قله قلعه دختر روستای آهار صعود کنند. همه چیز آماده یک صعود جانانه بود. کوه نوردان با تجهیزات کامل آمده بودند و اگر مشکلی پیش نمی آمد، پس از صعود و طبق برنامه به پایین کوه برمی گشتند.
اینجا ببینید: «دکتر فاطمی» سردبیر سابق ایسنا در حادثه بهمن آهار مفقود شد + عکس
پس از آغاز صعود، پیشروی تیم بدون بروز کوچک ترین مشکلی ادامه داشت، اما ساعت ۱۲:۳۰ بعدازظهر ناگهان ورق برگشت و تیم با ریزش بهمن سهمگینی شاخ به شاخ شد؛ به حدی که برخی از اعضای تیم زیر خروارها برف مدفون شدند. باشگاه کوه نوردی تهران در روز جمعه همچنین یحیی انصاری، دیگر عضو باشگاه را نیز در مسیر کلکچال از دست داد؛ برنامه ای که مرحوم انصاری فارغ از تقویم باشگاه و با دوستانش ترتیب داده بود. قادر اسدی، مسئول کمیته روابط عمومی باشگاه کوه نوردان تهران در حالی که به علت تالمات روحی چندان قادر به صحبت کردن نبود، با ذکر این مقدمه که من صرفا درباره باشگاه خودمان نظر قطعی می دهم و درباره وقایع دیگر از گزارش های منتشر شده کمک می گیرم، گفت: «اتفاق کلکچال، هیچ ربطی به برنامه های باشگاه نداشته و صرفا عزیز درگذشته عضو باشگاه بودند.
مرحوم انصاری عضو باشگاه کوه نوردی تهران، در برنامه ای شخصی با دوستان شان به کلکچال رفتند. یک حادثه دیگر داشتیم که در قالب برنامه باشگاه بود. برای اطلاع باید بگویم برنامه های کوه نوردی باشگاه کوه نوردان تهران در قالب تقویم ارائه می شود و برنامه سه ماه آینده مشخص است و باشگاه فقط درباره آنها می تواند نظارت و کنترل بکند و تجهیزات بدهد. اینکه اشخاص به صورت انفرادی برنامه ترتیب بدهند، قابل کنترل از سوی باشگاه نیست».
او با اشاره به حادثه پیش آمده برای تیم دکتر فاطمی گفت: «مرحوم دکتر فاطمی، خودشان مربی تیمی بودند که در برنامه باشگاه حاضر شدند. این تیم قصد صعود به قله قلعه دختر را داشتند که صعودش از منطقه آهار انجام می شود. ایشان با یک تیم از باشگاه که برایش برنامه ریزی شده بود و افراد بیمه شده بودند، به سمت قلعه دختر حرکت می کنند. چیزهایی که گفته می شود، بیشتر بر مبنای شنیده ها است و هنوز نظر کارشناسی برای شان اعمال نشده. بعد از اتفاقات اظهارنظرهایی شد که ۹۰ درصدشان غلط بود. حادثه دیده ها یک عده نابلد غیرحرفه ای نبودند که یک مرتبه تصمیم بگیرند کوه بروند. اتفاقا بعضی های شان کوه نوردانی قهار و نام آور بودند؛ اما اتفاقی که آنها نتوانستند کنترلش کنند، منجر به این سانحه شده است. اتفاقی که در کوه های شمال تهران قطعی تر می شود درباره اش نظر داد.
اینجا ببینید: کوهنوردان گمشده در ارتفاعات دارآباد تهران + عکس و فیلم
به هرحال مشخص بود که هوای روز جمعه هوای خیلی مناسبی برای کوه نوردی نبود. می گویند اطلاعیه دادیم و نامه زدیم که کوه نروید! اصلا چنین چیزی نبود. شاید در یکی، دو کانال کوه نوردی، هواشناسی کوهستان هشدار درباره خطرناک بودن هوا داده بود؛ اما اطلاعیه رسمی در این باره منتشر نشد. ما باشگاه کوه نوردی هستیم و وقتی می خواهیم در برنامه ای شرکت کنیم، جوانب امر سنجیده می شود. دوستان هواشناسی را چک می کنند، با منطقه ارتباط می گیرند و مسائل را در نظر می گیرند. در روز واقعه یکی از عزیزان ما به خاطر شرایط آب و هوایی و دیگر عزیز ما به خاطر بهمن از میان ما رفتند. در سانحه ای که دکتر فاطمی گرفتار شد، ریزش بهمن آنها را زمین گیر کرد. جزئیات این واقعه در کارگروهی در حال پیگیری است و مسیر پیموده شده حتما بررسی می شود؛ اما در واقعه ای که برای دکتر فاطمی و گروه شان پیش آمد، ریزش بهمن اتفاق افتاد و بدی آب و هوا دخیل نبود».
او در ادامه با اشاره به حادثه کلکچال گفت: «در کلکچال هم دوستان ما سرمازده شدند. ما در کوهنوردی چیزی داریم به نام دمای حسی. شاید اگر باد نیاید، شما احساس کنید هوا الان منفی ۱۰ درجه است، ولی به محض وزش باد و با توجه به سرعت باد و رطوبت، این دما پایین تر می آید و احساس شما از دما ممکن است به منفی ۴۰ و ۵۰ برسد؛ در حالی که دما منفی ۱۰ درجه است. این ماجرا انسان را زمین گیر می کند. آنها وقتی به قله می رسند، هوا بد می شود. در مسیر کلکچال افرادی بودند که تجربه زیادی در کوهنوردی داشتند و تجهیزاتشان هم کامل بود. مرحوم بهادری و دوستشان که در آغوش یکدیگر جان دادند، هر دو کت پر تنشان بود و تجهیزات در حد هیمالیا داشتند؛ اما به محض شروع وزش باد و شدتی که داشته که در حد جبهه سیبری بوده که البته هنوز قابل تایید نیست، این بلافاصله وزش پیدا می کند. در چنین شرایطی بهترین تصمیم برگشتن بود. آنها تصمیم به بازگشت می گیرند و موقع بازگشت دچار سرمازدگی می شوند. آنها تجهیزاتشان را نتوانستند به موقع از کوله دربیاورند یا شدت سرما به حدی بوده که نتوانستند از تجهیزات استفاده کنند. بدن انسان هم در یک بازه زمانی می تواند سرما را تحمل کند. اتفاق بد اینجا این بوده که مسیر را گم می کنند یا روی تکه سنگی می نشینند که همین منجر به یخ زدگی می شود. در بازه زمانی کوتاهی در کلکچال با این شرایط مواجه می شوند».
به گفته اسدی، اما واقعه توچال بیشتر کسانی را زمین گیر کرد که به صورت تفریحی کوهنوردی می کنند. در واقع حادثه توچال به دلیل شلوغی زیاد رقم خورد. او در این باره می گوید: «در توچال که مسیر نرمال است و تله کابین دارد، این احتمال می رود که افراد کم تجربه تر برایشان حادثه اتفاق افتاده و اشکال مسیر پرترددبودن به آن وارد است».
اینجا ببینید: لحظه پیداشدن آخرین پیکر کوهنورد گرفتار در برف توچال تهران + فیلم و تصاویر
او همچنین درباره اختلال جی پی اس و صحت این ادعا می گوید: «اختلال جی پی اس در شمال تهران وجود دارد و غیر قابل انکار است. هرکس در کوهستان های شرق تهران با یک دستگاه جی پی اس حرکت کند، می بیند نقطه جی پی اس جابه جا می شود. اما اینکه می شود گفت واقعه اتفاق افتاده دقیقا به این خاطر بوده، نظر کارشناسی می خواهد. بااین حال، باید در خاطر داشت که مسیر کلکچال صاف و مشخص است و کوهنوردان حرفه ای برای تمرین به این مسیر می روند و آن قدر مسیر پاک و آماده ای محسوب می شود که نیاز به جی پی اس در این مسیر نیست. البته ممکن است هوا مه آلود شود و شما سه متری خودتان را نبینید و در این مسیر جی پی اس کمک کننده است. اما گویا دوستان ما درگیر باد می شوند؛ یعنی مسئله مه نبوده است. من نمی دانم جی پی اس چقدر می تواند موثر باشد. مرحوم نراقی در کوله اش جی پی اس داشته و در دستش نبوده که بگوییم خواسته از جی پی اس استفاده کند. نمی شود دقیقا در این باره نظر داد»
از اشتباه تا حوادث غیرمترقبه
محمدحسین نجاریان، کوهنورد و از اولین فاتحان ایرانی قله اورست در پاسخ به این سوال که چگونه ممکن است چنین اتفاقی برای کوهنوردان حرفه ای بیفتد، گفت:«چه کسی گفته همه آنها حرفه ای بودند؟ دو نفر از آنها عضو باشگاه کوهنوردان بودند و مابقی آنها انفرادی کار بودند. اگر شما بخواهید کاری را در فدراسیون کوهنوردی انجام دهید، یک کلاس رسمی بخواهید بروید، باید کارتابل فدراسیون را پر کنید. هیچ کدام جز دو نفر در کارتابل فدراسیون نبوده اند».
او با بیان اینکه ما زمین بازی مان را اشتباه گرفتیم، گفت: «این زمین بازی پارک نبود. تصور من این است با این همه تعدادی که بالا رفته بودند و تا ساعت دو بامداد تله کابین افراد را پایین می آورد، اگر این کار پیگیری نمی شد، فاجعه اتفاق می افتاد و بالای صد نفر کشته می شدند. برآورد ما این است که مردم از ترس کرونا و در خانه ماندن، به کوه پناه بردند. اما کوه ظرفیت این کار به این حجم را ندارد. اگر شما تصاویر اجساد یخ زدگان را بررسی کنید، متوجه می شوید بیشترشان پوشش سرشان ایراد دارد. یک فرد حرفه ای از این پوشش استفاده نمی کند. یک نفر از آنها کلاه پولار و استرج به سر ندارد. اول باید بدانیم حریف بازی ما کیست؟ حریف بازی ما قله توچال است؛ حدود ۵۵ کیلومتر خط الراس که یک طرفش اقلیم خشک است و یک طرف دیگرش دشت.
اینجا ببینید: گفت‌وگو با کوهنوردان نجات‌یافته از حادثه بهمن در ارتفاعات تهران + فیلم
این دشت به صورت مداوم قله را تحت تاثیر قرار می دهد. تله کابین توچال دومین تله کابین جهان است که از آنجا شهر قابل رویت است و یک باوری به فرد می دهد که این چیزی نیست. می توان در عرض یک ساعت به ایستگاه هفت رسید؛ سه هزار و ۷۰۰ متر ارتفاع است». نجاریان با بیان اینکه هوای روز جمعه هوای کوه نوردی نبود، تصریح کرد: «هواشناسی های متعددی، دمای هوای روز واقعه را گزارش کردند و پیش بینی ها نزدیک به هم است و دو ایستگاه دقیقا اعلام کردند که وضعیت چگونه است. عموما نوشته شده باد جهشی خواهد وزید. باد جهشی همین است؛ یک مرتبه می زند و می برد. آن روز صبح هوا خیلی خوب بوده. مردم گرم شدند و رو به بالا رفتند، بدن ها عرق کرده، بعد بالا که رسیدند باد آمده، عرق ها یخ زده. اصطلاح علمی این اتفاق فریزین فاگ است. همین باعث یخ زدگی شده».
او با عجیب خواندن وقوع بهمن دارآباد گفت: «در واقعه دارآباد عجایب دست به دست هم دادند. تا به حال در دارآباد بهمن نیامده بود! می شود این را پذیرفت که در این مسیر اتفاقی پیش بینی ناپذیر افتاده؛ اما یقینا می توان گفت در ماجرای آهار و شهرستانک، اشتباه و خطای مربی پیش آمده. ما سه اتفاق داشتیم و بخش عمده کشته های ما افراد نابلد بودند. کسانی که آشنا به تکنیک و ابزار و وسایل نیستند. فیلمی منتشر شده که در آن کولاک دوستان در حال سلفی گرفتن بودند!».
او در پاسخ به این سوال که چرا جلوی حضور کوه نوردان در چنین شرایط بد آب و هوایی گرفته نمی شود، گفت: «نمی شود! خود من در این باره با ریاست فدراسیون بحث کردم؛ اما نمی شود جلوی کسی را گرفت؛ چون ما یک مبدا ورودی نداریم. خود دارآباد دارای هشت مسیر است. کمی آن طرف تر جماران چند مسیر دارد، آن طرف تر جلوی پارک جمشیدیه را هم بر فرض بگیریم، دوستان از کوچه پایین تر تشریف می برند. ما کنترلی روی معابر نداریم. حتی نیروی انتظامی نمی تواند معابر را کنترل کند. عده ای حتی درگیر می شوند. ضمن اینکه امسال کنترل پیشگیری در منطقه نبودند که شاید دلیلش کرونا باشد. به هر حال چادرهایی که سر ایستگاه ها نصب می شوند، امسال نبودند. حالا یا به علت کرونا تعطیل شدند یا چیز دیگر، نبودند. بچه های گروه ها و باشگاه ها به صورت خودجوش و داوطلبانه هفتگی تقسیم می شوند و در معابر می روند و چادر می زنند و به کوه نوردان مشاوره می دهند. البته مثلا در کلکچال بچه های هلال احمر حضور داشتند یا در شیرپلا زیر آبشار دوقلو حضور دائمی است؛ اما خبری از نیروهای داوطلب نبود».
نجاریان همچنین در پاسخ به این سوال که آیا می شود اختلال در جی پی اس را دلیل این واقعه دانست، گفت:«من اطلاعی ندارم؛ اما در چنین شرایطی جی پی اس به چه کار می آید؟ کسی که پوشش غیرحرفه ای دارد، اصلا جی پی اس دارد؟ شما پوشش ملت را ببین! جی پی اس برای آنها معنا ندارد. برای کوه نوردان حرفه ای در مسیرهای خراب نقطه زده می شود و با جی پی اس بر می گردند. در توفان نقطه گذاری چه کاری برای تو می کند؟ باید مسیر را بگیری و فرار کنی. در قله کلکچال به جمشیدیه کاملا مسیر مشخص است و ماشین رو است. در چنین مسیری جی پی اس چه کمکی می تواند به ما بکند؟ در آن توفان و سرما اصلا چه کسی می تواند از جی پی اس استفاده کند؟ اصلا افت ولتاژ اتفاق می افتد و در یک آن باتری موبایل می خوابد و امکان استفاده از آن نیست».
اینجا ببینید: لحظه نجات کوهنوردان گرفتار در بهمن ارتفاعات تهران + فیلم
کسی به هشدارها توجهی نکرد
پیش از واقعه روز پنجم دی، هشدارهایی درباره بدی هوا در ارتفاعات داده شده بود. بعد از وقوع این حادثه مدیرکل پیش بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی با انتقاد از اینکه متاسفانه مردم توجهی به هشدارهای هواشناسی نکرده اند، اظهار کرد: از روزهای ابتدایی هفته گذشته سازمان هواشناسی کشور با صدور چندین هشدار تاکید کرده بود که در روزهای پنجشنبه و جمعه (چهارم و پنجم دی) مردم از فعالیت های کوه نوردی خودداری کنند.
صادق ضیاییان با اشاره به اینکه سازمان هواشناسی در هفته گذشته در چندین هشدار تاکید کرده بود که از فعالیت های کوه نوردی در مناطق مختلف کشور ازجمله شمال تهران در روزهای پایانی هفته خودداری شود، اظهار کرد: ما در هشدار نارنجی روز دوشنبه (یکم دی) تصریح کرده بودیم که در روزهای پنجشنبه و به ویژه جمعه (چهارم و پنجم دی) در برخی مناطق کشور ازجمله شمال تهران بارش برف، کولاک و مه آلودگی خواهیم داشت، همچنین در هشدار شماره ۶۶ روز چهارشنبه (سوم دی) نیز مجدد بر این موضوع تاکید کرده و هشدار داده بودیم که صعود به ارتفاعات با توجه به شرایط جوی بسیار خطرناک است و باید از آن پرهیز شود.
منبع: روزنامه‌شرق
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
