گفت‌وگو با عوامل ساخت مستند «صدسال با کتابفروشیهای مشهد» که در مرحله تصویربرداری است
«صدسال با کتابفروشیهای مشهد» نام مستندی است که قرار است به سابقه و تاریخ کتابفروشیهای قدیمی مشهد پیش از قرن اخیر، بپردازد. در ادامه گفت‌وگوی ما با کارگردان این اثر و همچنین مسئول دبیرخانه چهارسوی هویت مشهد پیش روی شماست.
شکیبا افخمی‌راد | شهرآرانیوز - «صدسال با کتابفروشیهای مشهد» نام مستندی است که قرار است به سابقه و تاریخ کتابفروشیهای قدیمی مشهد پیش از قرن اخیر، بپردازد و مخاطبان را با هویت فرهنگی شهر مشهد با تمرکز بر کتاب‌فروشی‌هایش به عنوان پاتوق‌ها و حلقه‌های فکری و فرهنگی این شهر آشنا کند.
دبیرخانه چهارسوی هویت مشهد که تا به امروز فعالیت‌های مختلفی مانند برگزاری بزرگداشت‌ها برای مفاخر و معرفی امکان قدیمی را با هدف حفظ حافظه تاریخی شهر انجام داده اکنون ساخت این مستند را کلید زده است. پروژه‌ای که سرگذشت کتابفروشیهای مدرن مشهد در یکصدسال اخیر را در قالب یک مستند مرور می‌کند. مهدی شایقی که تاکنون حدود ۳۰ مستند از بارگاه منور ثامن‌الحجج علی بن‌موسی‌الرضا (ع) تهیه کرده، کارگردانی «صدسال با کتابفروشیهای مشهد» را برعهده گرفته‌است. او چندی است مراحل پیش تولید و تولید کار را آغاز کرده و این روز‌ها مشغول گرفتن مصاحبه‌های این مستند است. در ادامه گفت‌وگوی ما با کارگردان این اثر و همچنین مسئول دبیرخانه چهارسوی هویت مشهد پیش روی شماست.
مستند‌های پژوهشی جذاب‌تر هستند
شایقی با بیان اینکه کارگردانی این مستند را شهرداری به او پیشنهاد داده است می‌گوید: من به کار‌های پژوهشی علاقه زیادی دارم. چون به نظرم کار‌هایی که پژوهش روی آن‌ها انجام می‌شود نتایج خوبی به دنبال دارند و مورد توجه مخاطبان هم قرار می‌گیرند. به گفته او معمولا اسناد، تصاویر و فیلم‌های گذشته از جذابیت خاصی برای مردم برخوردارند حال اگر این موارد درون یک قصه هم قرار بگیرند جذابیتشان دوچندان می‌شود.
به گفته کارگردان «صدسال با کتابفروشیهای مشهد» پژوهش‌ها برای ساخت این مستند را سید خلیل حسینی انجام داده است: اولین‌بار است که در انجام پژوهش‌های مستندم دخیل نبوده‌ام. با این حال سعی کرده‌ام از طریق مرکز اسناد آستان قدس اطلاعاتی را جمع آوری کنم.
پیگیری برای مصاحبه با افراد مطرح
شایقی با بیان اینکه ۵۰ درصد کار تا این لحظه پیش رفته‌است خاطرنشان می‌کند: مطالب آرشیوی جمع‌آوری شده و برخی از مصاحبه‌ها هم انجام شده‌است. این روز‌ها درتلاش هستیم تا با برخی از اهالی شناخته شده فرهنگ و هنر مشهد هم برای این مستند گفتگو بگیریم. شخصیت‌هایی که به این کتاب‌فروشی‌ها مراجعه می‌کردند و می‌توانند بخشی از تاریخ نادیده کتاب‌فروشی‌ها را روایت کنند.
به گفته او ساخت آثاری که منوط به مصاحبه است معمولا طولانی می‌شود، چون هماهنگی افراد مختلف برای حضور در پروژه مخصوصا در شرایط کرونایی بسیار سخت است، بعضی از افراد هم سن بالایی دارند و جانب احتیاط را رعایت می‌کنند به دلیل همین نمی‌توان به آن‌ها به راحتی دسترسی پیدا کرد؛ بنابراین باید با کمی صبر و تحمل کار را پیش برد.
ضرورت ثبت و ضبط وقایع
شایقی با تأکید بر نقش مؤثر کتاب‌فروشی‌ها در فرهنگ و هنر شهر مشهد می‌گوید: به نظرم خیلی زودتر از این‌ها باید مستندی برای کتابفروشیهای مشهد ساخته می‌شد. چون الان خیلی از این دوستان سنشان بالا رفته و امکان دارد فوت کنند و دیگر دسترسی به آن‌ها وجود نداشته باشد. در این حال به روایت‌های دسته دو و سه‌ای دست پیدا کنیم که خیلی اعتبار ویژه‌ای ندارد.
این کارگردان تأکید می‌کند: نه تنها در بحث کتاب‌فروشی‌ها بلکه تمام موضوعات مرتبط با هویت شهری باید هرچه سریع‌تر ثبت و ضبط شوند، چون سی سال دیگر که به برخی افراد دسترسی نداشته باشیم، ممکن است تاریخ به صورت دیگری روایت شود. او می‌گوید: در مشهد موضوعات مختلفی درباره هویت شهری وجود دارد، تجمیع این مستند‌ها به هویت شهری مشهد کمک می‌کند. من به مؤثر بودن این کار باور دارم. منتهی یک مدیری که تصمیم گیرنده باشد باید برای پیگیری آن پای کار بیاید.
پرداختن به هویت گمشده مشهد
در ادامه به سراغ مجتبی گیوه‌چی مسئول دبیرخانه چهارسوی هویت مشهد می‌رویم تا توضیحات بیشتری درباره فعالیت‌های این نهاد و مستند «صدسال با کتابفروشیهای مشهد» به ما ارائه کند. او با اشاره به انجام فعالیت‌هایی برای یادآوری هویت گمشده مشهد در چهار محور مفاخر، امکان وگذر‌های خاطره، آیین‌ها و وقایع تاریخ‌ساز در دبیرخانه چهارسوی هویت می‌گوید: دو نشست اول ما که سال گذشته برگزار شد به بزرگداشت دوتن از مفاخر مشهد اختصاص داشت. نشست اول برای استاد محمدتقی شریعتی پدر مرحوم علی شریعتی بود که ما برای ایشان مستندی هم به نام «سقراط خراسان» ساختیم. دومین نشست هم برای مرحوم حاجی عابدزاده بود. آنجا هم از مستندی که آقای حاجتمند ساخته بود استفاده و یادنامه‌ای هم منتشر کردیم.
او یادآور می‌شود: حرکت سوم ما برای بخش گذر‌ها و مکان‌های خاطره بود که برای آن خیابان ارگ را انتخاب کردیم. اما با شیوع بیماری کرونا مجبور شدیم به صورت تور‌های مجازی و بازخوانی روایت‌های ارگ کار را پیش ببریم. از این‌رو این پروژه همچنان باز است. چراغ چهارم نیز برگزاری نشستی با محور آیین‌های رضوی هم‌زمان با شهادت حضرت رضا (ع) بود. از دل این نشست هم شب‌هایی ایجاد شد برای پرداختن به آوا‌ها و نوا‌های خراسانی که چراغ پنجم ما بود.
به گفته مسئول دبیرخانه چهارسوی هویت مشهد، چراغ ششم چهارسوی مشهد ساخت مستند «صدسال با کتابفروشیهای مشهد» است. او خاطرنشان می‌کند: ما قرار است براساس پژوهشی که سیدخلیل حسینی انجام داده کتابی را درباره کتابفروشیهای مشهد منتشر کنیم، همچنین ساخت مستندی را هم آغاز کرده‌ایم. به گفته او تمام یا بخشی از این مستند در نشست شب کتاب‌فروشی‌ها که در ابتدای اسفند برگزار می‌شود رونمایی خواهد شد.
برنامه‌ریزی برای اکران در گروه هنر و تجربه
گیوه‌چی درباره برنامه‌ریزی‌ها برای دیده شدن بیشتر مستند «صدسال با کتابفروشیهای مشهد» نیز توضیح می‌دهد: ما اتفاقاتی که در دبیرخانه چهارسوی هویت می‌افتد را به خوبی بازنشر نداده‌ایم. حتی فیلم‌های دیگری هم که خود سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری تولید کرده آن‌طور که باید دیده نشده‌اند. البته ما سعی کرده‌ایم مستند‌ها را در جمعی رونمایی کنیم حتی پیش از کرونا مستند «سقراط خراسان» را در بسیاری از فرهنگ‌سرا‌ها نمایش داده‌ایم. با این حال هدف‌گذاری ما برای اکران عمومی در گروه هنر و تجربه است.
او خاطرنشان می‌کند: شرایط کرونا همه چیز را تحت‌تأثیر قرار داده، اما اگر کمی شرایط بهتر شود ما برنامه‌ریزی‌های لازم را برای اکران مستند «صدسال با کتابفروشیهای مشهد» در گروه هنر و تجربه انجام خواهیم داد تا این کار به خوبی دیده شود.
این مستندساز با اشاره به اینکه بیشتر اعضای دبیرخانه چهارسوی هویت مشهد به صورت داوطلبانه در این نهاد کار می‌کنند می‌گوید: شاید هزینه زیادی برای این مستند نکرده باشیم، اما این پروژه، کار بدیعی است که امیدواریم تأثیرگذار باشد.
به گفته گیوه‌چی در مستند «صدسال با کتابفروشیهای مشهد» روند رشد و افول کتاب‌فروشی بررسی شده‌است. کتاب‌فروشی‌هایی که با گذشت زمان تبدیل به لوازم‌تحریر فروشی شده‌اند یا کتاب‌فروشی‌هایی که بعد از انقلاب آنچنان رونق گرفته‌اند که این روز‌ها پاتوق فرهنگی محسوب می‌شوند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
