یادی از زنده‌یاد محمد مطیع، بازیگر فقید مشهدی در سالگرد درگذشتش
یکی از بدترین خبر‌های پایانی سال‌های اخیر که شیرینی تحویل سال ۹۸ را به کام دوستداران هنر در کشورمان تلخ کرد، خبر درگذشت محمد مطیع، بازیگر باسابقه و کارکشته سینما، تئاتر و تلویزیون ایران، در آخرین ساعات سال ۹۷ و در سن هفتادوپنج سالگی، بود. به مناسبت دومین سالروز فوت این هنرمند بزرگ، مروری داریم بر کارنامه هنری او که با نقش‌های تاریخی عجین شده است.
محمد عنبرسوز | شهرآرانیوز - یکی از بدترین خبر‌های پایانی سال‌های اخیر که شیرینی تحویل سال ۹۸ را به کام دوستداران هنر در کشورمان تلخ کرد، خبر درگذشت محمد مطیع، بازیگر باسابقه و کارکشته سینما، تئاتر و تلویزیون ایران، در آخرین ساعات سال ۹۷ و در سن هفتادوپنج سالگی، بود. مرحوم مطیع که در سال ۱۳۲۲ در مشهد متولد شده بود، در روزگاری که کمتر کسی به تحصیلات دانشگاهی در رشته هنر گرایش داشت، به دانشگاه رفت و لیسانس تئاترش را از دانشکده هنر‌های دراماتیک اخذ نمود. مطیع کار بازیگری در تئاتر را از میانه‌های دهه چهل آغاز کرد و از اوایل دهه پنجاه به سینما آمد. نخستین تجربه سینمایی او فیلم «رضا هفت‌خط» به کارگردانی حسین ترابی است که در سال ۵۱ ساخته شد و مطیع در این فیلم نقش شخصیت ممل را ایفا می‌کرد. به مناسبت دومین سالروز فوت این هنرمند بزرگ، مروری داریم بر کارنامه هنری او که با نقش‌های تاریخی عجین شده است.
سریال «تبریز در مه»
تلاش تا نقطه امن
این هنرمند با تجربه در سال‌های ابتدایی فعالیت خود به عنوان بازیگر در تئاتر فعال بود و تلاش می‌کرد تا از مسیر تئاتر و سینما به نقطه امنی که مد نظر داشت برسد و امضایش را پای شیوه منحصربه‌فرد بازیگری خود بیندازد. از کیفیت تئاتر‌هایی که محمد مطیع بازی کرده اطلاعات چندانی در دسترس نیست؛ اما این را می‌دانیم که مطیع با بازیگری در نمایش‌هایی همچون «صیادان»، «پیش پرده»، «بازرس» و... در همان سن جوانی، استعداد خود را به رخ کشیده و راهش را به سینما و تلویزیون باز کرده است.
«رضا هفت‌خط»
مطیع در سینما هم فعال بوده و بعد از «رضا هفت‌خط»، در فیــلم‌های مختلف دیگری هم به ایفای نقش پــرداخـته که از مهــم‌تریــن آن‌ها می‌تــوان به «کلاغ»، اثـر بهرام بیــضایی و «دایره مینا» بــه کارگـردانی داریوش مهرجویی اشاره کرد. مرحوم مطیع در سال ۵۳ در نقش عباس، حضور جذابی در «دایره مینا» داشت و سه سال بعد، با ایفای نقش آقای دیم‌کار در «کلاغ»، همکاری با بیضایی را تجربه کرد. همکاری با فیلم‌سازان صاحب‌نامی همچون این دو نفر و دیگر کارگردانان مطرح آن روزگار از جمله داریوش فرهنگ، سیروس الوند و واروژ کریم مسیحی، محمد مطیع را آماده درخشش در نقش‌های جذاب‌تر کرد.
یک شکاف غم‌انگیز
کارنامه محمد مطیع را می‌توانیم به دو دوره مختلف تقسیم کنیم. او در دوره اول کاری خود تا اواسط دهه شصت به بازیگری مشغول بود، اما بعد از آن برای مدتی نزدیک به دو دهه ایران را ترک کرد و فعالیت‌های هنری خود را، به شکلی مختصر، در اروپا ادامه داد. مرحوم مطیع هم مثل بسیاری دیگر از هنرمندان اصیل و متعهد، نتوانست با دوری از میهن خود و رنج کار نکردن برای مردمش کنار بیاید؛ بنابراین در اواسط دهه هشتاد به ایران بازگشت و دوره دوم فعالیتش را آغاز کرد.
مرور سوابق این هنرمند ارزنده نشان می‌دهد که اگر فعالیت هنری محمد مطیع با این وقفه طولانی همراه نمی‌شد، او به احتمال زیاد امروز یکی از برجسته‌ترین بازیگران تاریخ سینما و تلویزیون ایران لقب می‌گرفت. البته در این مورد، مقایسه‌ها چندان مبنای روشنی ندارند و کسی نمی‌تواند حدس بزند که تقدیر یک هنرمند ممکن بود چطور رقم بخورد، اما روشن است که محمد مطیع در اوایل دهه شصت همه فاکتور‌های لازم برای موفقیت در عرصه بازیگری را داشت.
در این دوران که سینما و تلویزیون ایران مشغول پوست‌اندازی بود و نمایش ایرانی کم‌کم لحن خاص خودش در دوران جدید را پیدا می‌کرد، محمد‌مطیع با تجربه بیش از یک دهه فعالیت در عرصه بازیگری و همکاری با بازیگران و کارگردان‌های برجسته ایرانی، می‌توانست نامش را در کنار پنج بازیگر برتر تاریخ ایران جاودانه کند؛ آن‌چنان‌که با سریال‌های مهم تاریخی در دهه شصت همکاری با ستاره‌های آن زمان را تجربه کرد و توانایی‌هایش را در حضور بزرگان به اثبات رساند.
اثرگذاری حداکثری
کوچک جنگلی
محمد مطیع در دهه شصت بازیگری در چهار سریال تاریخی را به کارنامه خود اضافه کرد که هر کدامشان در تاریخ تلویزیون ایران به آثاری فراموش نشدنی تبدیل شده‌اند. «افسانه سلطان و شبان» به کارگردانی داریوش فرهنگ مجموعه گرم و جذابی بود که محمد مطیع در آن نقش وزیر اعظم را ایفا می‌کرد؛ نقشی که هنوز هم بسیاری از دوستداران هنر مایل هستند مطیع را با آن به یاد بیاورند. بازی در نقش میرزا آقاخان نوری سریال ماندگار «امیرکبیر» به کارگردانی سعید نیکپور تجربه موفق بعدی محمد مطیع بود و او را به یکی از بازیگران منعطف و کاربلد آثار تاریخی تبدیل کرد. مطیع در ادامه، با نقش احسان‌ا... خان مقابل دوربین سریال «کوچک جنگلی» رفت که کارگردانی آن، پس از حواشی فراوان، به بهروز افخمی سپرده شده بود. اما «هزاردستان» ساخته مرحوم علی حاتمی، احتمالا درخشان‌ترین سریالی است که مطیع در آن به ایفای نقش کوتاه غلام عمه (برادرزاده شعبون استخونی) پرداخته بود.
همین چهار مجموعه تلویزیونی ماندگار برای ثبت کردن نام محمد مطیع به عنوان یکی از پایه‌های ثابت سریال‌های تاریخی کفایت می‌کرد. او در این دوران همکاری با بهترین هنرمندان زمانه خودش را تجربه کرد و این تلاش‌ها از او یک هنرپیشه باتجربه ساخت. محمد‌مطیع شاید کمتر به عنوان نفر اول یا ستاره سینما و تلویزیون شناخته می‌شد، اما همیشه از پس کار خودش برمی‌آمد. با این حال، مهاجرت ضربه شدیدی به کارنامه کاری او وارد کرد و بین این هنرمند اوج گرفته و مردمش فاصله انداخت.
بازگشت پرحاشیه
بازگشت محمد مطیع به ایران در میانه‌های دهه هشتاد رخ داد که حاشیه‌های فراوانی را برای این بازیگر به دنبال داشت. او که زیاد اهل مصاحبه و جنجال نبود، چندین بار صراحتا از فضای رسانه‌ای و حسادت برخی افراد که با تهمت و حاشیه‌سازی او را می‌آزردند، گله کرد و در سال‌های آخر تصمیم گرفته بود کمتر جلوی دوربین برود. او در بازگشتش به ایران، تنها دو بار در سینما حضور یافت که یک بار به همکاری مجدد با همکار قدیمی خود، واروژ کریم مسیحی، در فیلم تحسین شده «تردید» مربوط می‌شد و دیگری یک کمدی ساده به نام «قبرستان غیرانتفاعی» بود. حضور مطیع در تلویزیون اما، در دومین دوره فعالیتش شکل متفاوتی به خود گرفت. ترکیب سریال‌های تاریخی با مجموعه‌های طنز در کارنامه دوره دوم فعالیت محمد مطیع کاملا مشهود است.
سال‌های مشروطه
او در این دوران سریال‌های مختلفی را بازی کرد که از بین آن‌ها سه نقش تاریخی در «عمارت‌فرنگی»، «سال‌های مشروطه» و «تبریز در مه» به کارنامه هنری او جلوه‌ای دو چندان بخشید؛ بالأخص که نقش قائم‌مقام فراهانی در سریال «تبریز در مه» به حافظه تاریخی تلویزیون ایران سپرده خواهد شد. او که همیشه یک نوع طنز و شیرینی خاص در لحن بازی و اجرایش تنیده بوده، علاوه بر همکاری نزدیک با محمدرضا ورزی و بازی در این مجموعه‌های جذاب، در دوران دوم فعالیتش در تلویزیون به ایفای نقش در «ماه عسل» شاهد احمدلو و «باغ سرهنگ» به کارگردانی فلورا سام پرداخت که این دومی آخرین تجربه بازیگری محمد مطیع بود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
