جان تازه در پیکر خانه‌های تاریخی مشهد

محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ تیرماه سال گذشته و در جریان یکصد و بیستمین جلسه علنی شورای شهر مشهد طرح بسته تشویقی تسهیلگری احیا و مرمت آثار تاریخی و بنا‌های واجد ارزش شهر مشهد در محلات تاریخی با اکثریت آرا به تصویب رسید؛ طرحی که براساس آن قرار شد به مالکان بنا‌های واجد ارزش و تاریخی مشهد که به حفظ این خانه‌ها علاقه دارند، علاوه بر مشاوره و تهیه نقشه‌های فنی مرمتی، تسهیلات بانکی قرض الحسنه هم اعطا شود. آن طور که مسئولان سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد اعلام کردند تا امروز مالکان ۳ خانه تاریخی از این تسهیلات استفاده کرده اند و پرونده ۲ خانه تاریخی واجد ارزش دیگر نیز روی میز کمیته بازآفرینی ابنیه تاریخی و منتظر تأیید است.

معاون فنی و شهرسازی سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد با بیان اینکه اولین گام برای احیای بافت و ساختمان‌های ثبتی و واجد ارزش تاریخی با تأسیس ۲ دفتر در ۲ محله سرشور و جنت برداشته شد گفت: با تأسیس این ۲ دفتر، مشاوران شروع به بررسی، شناخت و برنامه ریزی برای احیای بافت محله و بخشی از جداره‌های خانه‌های تاریخی کردند که ثمره این بررسی‌ها تصویب بسته تشویقی احیا و مرمت آثار تاریخی و واجد ارزش در شورای شهر بود و کمیته‌ای هم با دستور شورای شهر با نام بازآفرینی بافت‌ها و ابنیه تاریخی با ریاست معاون شهرسازی شهردار تشکیل شد که وظیفه اش پیگیری و تصمیم گیری برای احیا، مرمت و جلوگیری از روند تخریب بافت، محور و ابنیه‌های تاریخی و بافت واجد ارزش است.

حیدر حبیبی در ادامه از بررسی پرونده احیا و بازسازی ۲ خانه دیگر در کمیته بازآفرینی ابنیه تاریخی شهرداری مشهد خبر داد و افزود: در اولین جلسه این کمیته و با توجه به اعلام آمادگی مالکان ۳ خانه تاریخی الفتی، شالچی و نوریان، بازسازی و احیای این ۳ بنا تصویب و بعد از اخذ تأییدیه ها، عملیات اجرایی و طراحی نقشه‌های بازسازی این بنا‌ها آغاز شد و قرارداد طراحی و تهیه نقشه‌ها با مشاوران منعقد شد.

 

از آنجا که شهرداری برای بازسازی خانه‌های تاریخی ورود کرده است، فرایند تأیید این نقشه در جلسات شورای فنی میراث هم سرعت خوبی گرفته است. البته در اولین جلسه سال جدید کمیته هم قرار است احیای ۲ خانه دیگر در محله جنت بررسی شود؛ خانه‌های واجد ارزشی که مالکان آن‌ها با توجه به بسته تشویقی شهرداری خودشان درخواست داده اند که منازل تاریخی شان را بازسازی کنند.

وی در پاسخ به این سؤال که نظارت بر کار بازسازی خانه‌های تاریخی و نحوه هزینه وام توسط مالک چگونه انجام می‌شود، تصریح کرد: کار طراحی، تهیه و نظارت بر نقشه‌های مرمتی، توسط مشاورانی که صلاحیت آ ن‌ها پیش از این تأیید شده است به همراه ناظران شهرداری انجام می‌شود و طبیعی است که برآورد هزینه مرمت به وسیله مشاور به ما ابلاغ خواهد شد. در صورت تأیید نقشه و برآوردها، مبلغ وام به صورت یکجا به مالک بنای تاریخی پرداخت نخواهد شد، بلکه براساس پیشرفت فیزیکی تأیید شده توسط مشاور و طی ۴ قسط پرداخت خواهد شد که این مبلغ تمام و کمال برای مرمت بنای تاریخی استفاده شود.

مسئله کاربری خانه‌های تاریخی که با وام شهرداری بازسازی و احیا می‌شوند، در نگاه اول یکی از ابهامات این مصوبه شورای شهر برای احیای خانه‌های واجد ارزش تاریخی است. اینکه آیا این خانه‌ها بعد از بازسازی کاربری شخصی خواهند داشت یا همانند خانه‌های داروغه و توکلی در دسترس عموم قرار می‌گیرند، ابهامی است که معاون‌فنی و شهرسازی سازمان بازآفرینی این طور به آن پاسخ داد: براساس مصوبه شورای شهر مشهد و کمیته بازآفرینی ابنیه تاریخی، خانه‌هایی که از این تسهیلات استفاده می‌کنند، باید حداقل به مدت ۱۰ سال به شکلی از بنای مرمت شده استفاده کنند که قابل دسترس و استفاده برای عموم مردم باشد.

 

در واقع فضای این خانه‌های تاریخی که از وام بازآفرینی و مشوق‌های شهرداری مشهد برای مرمت استفاده می‌کنند، باید در دسترس عموم مردم قرار بگیرد و همه بتوانند از آن فضا استفاده کنند. اینکه کاربری خانه چه باشد و نحوه بهره برداری از آن چگونه باشد، از سوی مشاوران طرح پیشنهاد می‌شود. البته کاربری پیشنهادی مالک یا مشاور باید با معماری بنا، میزان فضای عرصه و اعیان محله‌ای که خانه تاریخی در آن قرار دارد سنخیت داشته باشد.

یکی از مهم‌ترین بنا‌های تاریخی شهر مشهد در بازارچه سراب که در اولین جلسه کمیته بازآفرینی ابنیه تاریخی درباره مرمت آن صحبت شد، اما تصمیم گیری در مورد آن به جلسات آینده این کمیته موکول شد، خانه مقبل السلطنه در بازارچه سراب بود؛ خانه‌ای با کاشی کاری‌های منحصر به فرد و خاص که به دلیل رسیدگی نشدن مناسب بخش‌هایی از آن کاملا تخریب شده است و نیاز به بازسازی اساسی دارد. محمد‌رضا حسین نژاد، معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد پیش از این و حدود یک ماه بعد از اولین جلسه کمیته بازآفرینی ابنیه تاریخی اعلام کرده بود که به دلیل تمایل نداشتن مالک بنا برای بازسازی و برخی از مشکلات مالکیتی، مرمت آن فعلا امکان پذیر نیست.

 

حالا حبیبی از به ثمر نشستن مذاکرات شهرداری و سازمان بازآفرینی با مالکان این خانه خبر داد و درباره آخرین وضعیت خانه مقبل السلطنه نیز گفت: مالک اصلی این بنا فوت کرده و خانه هم اکنون در اختیار ورثه است. ما از طریق مشاوران و تسهیلگران با ورثه وارد مذاکره شدیم و طی چندین جلسه بسته تشویقی شورا و شهرداری را به آن‌ها ارائه دادیم که مورد موافقت آن‌ها قرار گرفت و به تازگی درخواست داده اند تا از این بسته استفاده کنند که پس از تأیید در کمیته بازآفرینی ابنیه تاریخی، کار بازسازی و احیای این بنای قاجاری در بازارچه سراب هم آغاز خواهد شد.