گردوغبار، مهمان ناخوانده در آسمان مشهد

لاله سادات کوثری | شهرآرانیوز؛ تداوم خشک سالی و وقوع گردوغبار به دلیل کمبود بارندگی‌ها در مشهد هشداری بود که چندروز قبل معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی آن را رسانه‌ای کرد. سید کمال الدین میرجعفریان گفته بود که با توجه به کاهش بارندگی و افزایش خشک سالی، امسال شاهد وقوع پدیده گردوغبار در این استان خواهیم بود و وقوع این پدیده قطعی و حتمی است. او هشدار داده بود که اقدامات پیشگیرانه برای این ماجرا باید انجام شود. برگزاری جلسه کارگروه گردوغبار و بررسی راه‌های مبارزه با این پدیده و کاهش آسیب‌های آن، یکی از ساده‌ترین مسیر‌ها برای مقابله با این پدیده است؛ جلسه‌ای که با وجود پیش بینی اداره کل هواشناسی مبنی بر وقوع گردوغبار در این هفته، گویا هنوز برگزار نشده است.

«مشهد امسال به دلیل کاهش بارندگی‌ها سال سختی را از نظر آبی پشت سر خواهد گذاشت و خشک سالی ۱۴۰۰ در ۵۰ سال اخیر بی سابقه است.» این جمله ترجیع بند همه گفته‌های مدیران آبی شهر و استان در هفته‌های اخیر است؛ جملاتی که تا حدودی می‌تواند عمق فاجعه‌ای را که امسال گریبان گیر مشهد و استان است نشان دهد. خشک سالی و به دنبال آن وقوع گردوغبار به دلیل خشکی مراتع و دشت ها؛ مسئله‌ای که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز در گفتگو با خبرنگار ما به آن اشاره کرد و گفت: کاهش بارندگی‌ها در سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ کاملا محسوس است و ما امسال تنها یک سوم بارندگی‌های سال گذشته را داشتیم.

حسین اسماعیلیان افزود: ۲ قنات مربوط به آب شرب مشهد حدود ۶۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش آب دهی دارد. بخش عمده‌ای از منابع در مشهد از طریق چاه‌ها تأمین می‌شود و بخشی دیگر از طریق سدها. در حقیقت در این سال آبی آورده آبی شایان توجهی به مخزن ۴ سد مشهد نداشتیم. عمده ذخایر آبی‌ای که داریم به یمن بارندگی‌های خوبی بوده که در سال‌های گذشته اتفاق افتاده است وگرنه امسال بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش ذخیره آبی در سد‌ها را شاهد هستیم.

دراین باره رئیس اداره پیش بینی اداره کل هواشناسی خراسان رضوی از بالا بودن احتمال وقوع پدیده گردوغبار در استان خبر داد و به خبرنگار ما گفت:، چون امسال در استان و مشهد به دلیل کاهش شایان توجه بارش‌ها شاهد خشک سالی هستیم، احتمال رخداد پدیده گردوغبار و گردوخاک در مشهد و به تبع آن در استان زیاد است.
یحیی قائنی پور افزود: برای این هفته در مشهد پیش بینی بارندگی داریم، اما با توجه به خشک سالی‌ای که در استان و شهر مشهد در حال وقوع است انتظار داریم که پدیده گردوغبار در مشهد از سال‌های گذشته بیشتر باشد.

وی با بیان اینکه زمان وقوع این پدیده را به طورقطعی نمی‌توان پیش بینی کرد ادامه داد: حدس ما این است که بعد از بارندگی‌های این هفته، یعنی از ابتدای هفته بعد پدیده گردوغبار را در شهر مشهد داشته باشیم. میزان آسیب و تخریب نیز به شدت وزش باد بستگی دارد که قبل از وقوع آن قطعا اداره کل هواشناسی اطلاعیه صادر خواهد کرد.
رئیس اداره پیش بینی اداره کل هواشناسی خراسان رضوی ادامه داد: اداره کل محیط زیست طبق قانون باید راهکار مقابله با این پدیده را مشخص کند.

باتوجه به قطعی بودن وقوع پدیده گردوغبار طبق پیش بینی اداره کل هواشناسی، برای اطلاع از چندوچون اقدامات پیشگیرانه برای کاهش اثرات این پدیده سراغ اداره کل محیط زست استان رفتیم. معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: ما به عنوان سازمانی که وظیفه اجرا و نظارت بر قانون هوای پاک را دارد، درخواست تشکیل کارگروه گردوغبار را به استانداری خراسان رضوی ارائه داده ایم و منتظر دریافت پاسخ هستیم.

محمد عرفانی ادامه داد: این کارگروه متشکل از همه ادارات و سازمان‌هایی است که در قانون هوای پاک و در بحث آیین نامه گردوغبار برای آن‌ها وظایفی تعیین شده است و این ادارات طبق قانون حتما باید در کارگروه مربوط شرکت کنند. ما درخواست خود را به معاونت عمرانی استانداری خراسان رضوی ارائه داده ایم و قرار است در اولین فرصت کارگروه مربوط تشکیل و تصمیم گیری‌های نهایی انجام شود.

وی با بیان اینکه تقویت نشدن پوشش‌های گیاهی اطراف شهر باعث گسترش کانون‌های گردوغبار شده است، تصریح کرد: خشک سالی، نبود بارندگی و تقویت نکردن پوشش‌های گیاهی اطراف شهر باعث می‌شود که کانون‌های خشک سالی در استان و شهر گسترش یابد. بعد از وقوع پدیده خشک سالی وقوع پدیده گردوغبار قطعی است.

بااین حال به نظر می‌رسد باوجوداینکه وقوع پدیده خشک سالی از سال آبی گذشته برای بهار و تابستان ۱۴۰۰ پیش بینی پذیر بوده و به اذعان کارشناسان حوزه آب و هوا وقوع پدیده گردوغبار بعد از استقرار خشک سالی امری قطعی است، تشکیل کارگروه گردوغبار استان، آن هم در شرایط حاد کرونایی این روز‌ها کمی با حرکت لاک پشتی همراه بوده است؛ کارگروهی که حتی اگر در بهترین حالت در هفته پیش رو تشکیل جلسه دهد باز هم با وقوع احتمالی این رخداد از هفته آینده به استناد پیش بینی هواشناسی اصلی‌ترین اقدامات زیرساختی اجرایی برای مقابله با این پدیده قربانی خواهد شد.