برداشت محصول پسته از باغی در محله چهاربرج مشهد

رضا ریاحی | شهرآرانیوز؛ بهار که به نیمه می‌رسد، سروکله میوه‌های نوبرانه مثل گوجه‌سبز، زردآلو، توت فرنگی، گیلاس و... پیدا می‌شود؛ با قیمت‌هایی که در بازار هست زور جیب بسیاری از مردم به قیمت برخی از این میوه‌ها نمی‌رسد! به عنوان مثال اگر ابتدای فصل امسال هوس گوجه سبز نوبرانه به سر آدم می‌زد باید برای ۱۰۰ گرم آن، ۲۰ هزار تومان پرداخت می‌کرد!

 

خیلی‌ها با خودشان می‌گویند باغداران چقدر ناخن‌خشک و زیاده‌خواه هستند که میوه‌ها را با این قیمت روانه بازار می‌کنند، اما وقتی پای درددل باغدار می‌نشینید، او هم دل پری از دلال‌ها، قیمت گران سموم، خشک‌سالی، هزینه زیاد جمع‌آوری و بسته‌بندی و ... دارد و گرانی میوه را متأثر از عوامل بسیاری می‌داند.

 

سید محمود رضوی یکی از باغداران و کشاورزان قدیمی محله چهاربرج است، با اینکه او بیش از ۷۰ سال از خدا عمر گرفته و چندین پسر دارد، اما هر روز صبح، بعد از نماز، بیل را بر دست گرفته و خودش به امور باغ‌ها رسیدگی می‌کند.

 

گردو، آلبالو، فندق، سیب، انواع انگور، گیلاس، عناب، انواع آلو و حتی چندین نوع پسته در مجموعه ۴ هکتاری باغات او یافت می‌شود. حاج محمود از معدود کشاورزان توس است که اراضی او همچنان کاربری کشاورزی دارد و تبدیل به باغ ویلا نشده است!

کشاورز و باغدار قدیمی محله چهاربرج سه عامل مهم و اساسی را در موفقیت‌های خود دخیل می‌داند و توضیح می‌دهد: «اول اینکه به ثمر رساندن این باغ‌ها حاصل یک کار دسته جمعی است یعنی از همسر و فرزندانم گرفته تا نوه‌ها به کار کشاورزی و باغداری مشغول هستند.

 

دوم اینکه سعی کرده‌ام اصول فنی و مهندسی و علم کشاورزی را در باغ خود به‌کار ببرم مثلا درباره نحوه آبیاری صحیح درختان، استفاده از سموم مورد نیاز و تکثیر و اصلاح نژاد گونه‌های مختلف از نظرات کارشناسان کشاورزی بهره برده‌ام و سومین دلیل اینکه من عاشق باغ هستم، باور کنید تک‌تک درخت‌های این باغ را مانند فرزندان خودم دوست دارم و با آن‌ها صحبت می‌کنم. عاشق باغداری نباشی، سختی‌های کار آزاردهنده می‌شود.»

 

سید محمود رضوی برای آبیاری درختان، استخری به گنجایش هزار و ۶۰۰ مترمکعب احداث کرده است که هر ۱۰ روز یکبار، پر از آب می‌شود. او در این استخر بیش از ۲۰ هزار قطعه ماهی کپور رها کرده که وزن برخی از آن‌ها به ۳ کیلوگرم می‌رسد.

 

حاج محمود درباره علل انجام این کار می‌گوید: «کشاورزان باید از آب استفاده بهینه کنند که بهترین روش، پرورش ماهی است، به این ترتیب که آب کشیده شده از زیر زمین را ابتدا برای پرورش ماهی و سپس برای آبیاری زمین‌های کشاورزی و باغات خود استفاده کنند، در غیر این صورت ورشکستگی کشاورزان در این سال‌های خشک‌سالی حتمی است.»

او در ادامه به خواص کود ماهی اشاره کرده و توضیح می‌دهد: «آبی که ابتدا برای پرورش ماهی و بعد برای آبیاری محصولات کشاورزی استفاده می‌شود، حاوی مقدار زیادی کود ماهی است. این نوع از کود، بازدهی فوق العاده‌ای دارد و در مواردی باعث افزایش ۳۰ درصدی تولیدات کشاورزی می‌شود.»

خشک‌سالی این سال‌ها بسیاری از باغداران را به ورشکستگی نزدیک کرده است، همین موضوع سبب شده است که سید محمود رضوی برای اولین بار کاشت درختانی مانند پسته را که در برابر کم‌آبی و خشک‌سالی مقاوم‌تر هستند امتحان کند.

 

او ۱۵ سال پیش، چهار نهال پسته را از شهرستان مه‌ولات خریداری کرد و در باغ خود کاشت، نهال‌هایی که بعد از ۷ سال بارور شدند و محصول دادند. او در این باره می‌گوید: «بعد از اینکه دریافتم در آب و خاک چهاربرج هم می‌توان پسته تولید کرد، ۲ هکتار از زمین‌های خود را برای کاشت نهال پسته اختصاص دادم و امروز بیش از هزار و ۵۰۰ درخت پسته از نوع «احمدآقایی»، «اکبری»، «فندقی» و «کله قوچی» دارم که عمری در حدود ۵ تا ۷ سال دارند و محصول مناسبی هم می‌دهند.

 

همان‌طور که گفتم درخت پسته در برابر کم‌آبی مقاوم است و در ماه تنها یک بار نیاز به آبیاری دارد در حالی که سایر درختان مثمر این باغ نظیر سیب، انگور، هلو، گیلاس، آلبالو، عناب، فندق و... حداقل هفته‌ای یکبار آبیاری می‌شوند. علاوه براین، پسته یک محصول صادراتی و مورد استقبال بسیاری از مردم است که امروز معمولی‌ترین آن کیلویی ۱۵۰ هزار تومان قیمت دارد!»

 

در سال‌های اخیر بسیاری از زمین‌های کشاورزی و باغ‌های قدیمی توس تبدیل به ویلا‌های مجلل شده است. اما برای حاج محمود، در همچنان بر روی همان پاشنه قدیمی می‌چرخدساکن محله چهاربرج دراین باره توضیح می‌دهد: «باغداری این روز‌ها مقرون به صرفه نیست، خشک‌سالی و کم‌آبی پی‌در‌پی سال‌های اخیر، صادرات‌نکردن محصول به خارج از کشور، سخت‌گیری در ارائه تسهیلات بانکی، دسترسی‌نداشتن به سموم مناسب و مؤثر برای دفع آفت‌ها، هزینه زیاد جمع‌آوری و بسته‌بندی محصول، ارزان‌بودن قیمت محصول و هزینه سنگین اداره باغ مانع از گسترش فعالیت‌های بیشتر در این حوزه است، برای همین خیلی‌ها عطای باغداری را به لقایش می‌بخشند و با تبدیل زمین‌ها به قطعات کوچک‌تر، سبب گسترش ویلاسازی در منطقه شده‌اند. بعضی‌ها واقعا از پس مخارج باغداری برنمی‌آیند و چاره‌ای جز این کار ندارند.»

 

 

میوه‌های خوشمزه‌ای که در میوه‌فروشی‌ها به مشتریان چشمک می‌زنند، حاصل دسترنج باغدارانی است که محصولاتشان به بهایی اندک از آن‌ها خریداری می‌شود، اما در بازار با ۳ یا ۴ برابر افزایش قیمت به فروش می‌رسد و این نهایت بی‌عدالتی و ظلم در حق مصرف‌کننده و تولیدکننده است.

 

باغدار قدیمی محله چهاربرج نقش دلال‌ها در توزیع و فروش محصولات باغی را پررنگ می‌داند و می‌گوید: «امروزه دلالان در بازار میوه و تره‌بار همه کاره هستند. آن‌ها در حجره خود نشسته‌اند و با یک تلفن درباره قیمت، کیفیت محصولات تولید شده و زمان و نحوه ارائه محصول به بازار نظر می‌دهند، این یعنی کشاورز در قبال محصولی که برای تولید آن یک‌سال خون جگر خورده، کوچک‌ترین نقشی ندارد. این درحالی است که در زمان حوادثی از جمله سرمازدگی محصولات، تگرگ و باران‌های سیل‌آسا که نابودی محصولات کشاورزی را به دنبال دارد، تنها باغدار است که ضرر می‌کند.»