نگاهی به برنامه تلویزیونی «حولی همسده» که این روز‌ها از شبکه استانی پخش می‌شود

پنجشنبه، هفت مرداد ۱۴۰۰ قسمت نخست «حولی همسده» که به ظرفیت‌های فرهنگی و گردشگری شاندیز پرداخته بود پخش شد. با کارگردان و نویسنده این برنامه تلویزیونی گپ و گفتی داشته ایم که در ادامه می‌آید.

سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز - «حولی همسده» برنامه‌ای است که می‌خواهد برود خانه مردم. می‌خواهد برود حولی‌های همدیگر. «حولی همسده» یعنی ارتباط اجتماعی نزدیک با آدم‌ها و حذف دیوار‌هایی که مانع ارتباطات دوستانه هستند و در حولی همسده دست اندرکارانش در کنار لحظه‌های شیرین، غم‌ها و غصه‌های مردم هستند.
شبکه استانی خراسان رضوی مجموعه‌ای را روی آنتن برده است که قاسم رفیعا شاعر و طنزپرداز خراسانی اجرای آن را به عهده دارد. «حولی همسده» عنوان این برنامه تلویزیونی است که هفته‌ای یک بار، پنجشنبه‌ها ساعت ۱۹ پخش می‌شود و در روز جمعه بازپخش دارد.
پنجشنبه، هفت مرداد ۱۴۰۰ قسمت نخست «حولی همسده» که به ظرفیت‌های فرهنگی و گردشگری شاندیز پرداخته بود پخش شد.
با کارگردان و نویسنده این برنامه تلویزیونی گپ و گفتی داشته ایم که در ادامه می‌آید.

سفر به فرهنگ همسایگی در مشهد قدیم

قاسم رفیعا متولد ۱۳۵۰ اهل طرقبه که بسیاری او را با شعر معروف «بچه محلۀ امام رضایوم» می‌شناسند، این روز‌ها به عنوان مجری در برنامه تلویزیونی «حولی همسده» حضور دارد.

او که مسئول نشست مستقل شعر و طبیعت حوزه هنری خراسان رضوی است می‌گوید: من نویسنده و شاعر محلی سرا هستم و تجربه زیادی در اجرا نداشتم. پیش از این برنامه، یک مستند تصویری ماحصل سفر به حج و برنامه تلویزیونی دیگری به نام «سِبزِنا» داشتم و حضور در این برنامه سومین فعالیت تصویری ام محسوب می‌شود. سفرنامه حج با نام «قاسم در میقات» از شبکه آموزش و «سِبزِنا» که ساختاری گردشگری داشت تعطیلات نوروز ۱۴۰۰ از شبکه استانی پخش شد.

به گفته این نویسنده «حولی همسده» یک اصطلاح مشهدی به معنی منزل یا حیاط همسایه است و، چون در این برنامه قصد به تصویر کشیدن فرهنگ و آداب و رسوم و نوع مراوده و رفت و آمد‌ها و توانمندی‌های روستایی را دارند این نام را انتخاب کرده اند که به همسایگی در فرهنگ قدیم مشهد اشاره دارد.

علاوه بر اجرا، نوشتن متن این برنامه با قاسم رفیعا بوده است. او بخش‌های مختلفی در «حولی همسده» را معرفی و بیان می‌کند: پیش از تولید برنامه، مدتی طولانی صرف شناسایی مناطق دیدنی، تعمق به مسائل فرهنگی و نوشتن متن شده است. در هر قسمت به آداب و رسوم و لهجه ها، توانمندی‌های روستایی در صنعت، هنر و فرهنگ و معرفی مناطق دیدنی پرداختیم. در بخشی دیگر از برنامه هم با چهره‌های فرهنگی مثل شعرای محلی سرا و نویسندگان آشنا می‌شویم و با مردم گفتگو می‌کنیم و پای خاطرات آن‌ها می‌نشینیم.

این برنامه پس از استقبال مخاطبان شبکه استانی از «سبزنا» و در قالب سفر به نقاط مختلف خراسان رضوی تهیه شده است. رفیعا می‌گوید: ما بیشتر مناطق بومگردی استان را به نمایش می‌گذاریم. در قسمت اول به روستا‌های مایان از توابع بخش طرقبه رفتیم و برای قسمت‌های بعدی به شهرستان‌های استان نیز سفر می‌کنیم.

او این مجموعه تلویزیونی را با لهجه مشهدی اجرا می‌کند و می‌گوید: سعی می‌کنم بدون تکلف کار کنم و به نظرم بتوانم باب جدیدی از ارتباط صمیمانه بین مخاطب و رسانه را به وجود بیاورم. البته مایل به انجام این فعالیت‌ها نبودم، اما وقتی در برنامه «قاسم در میقات» که خارج از ایران بود مقابل دوربین رفتم، از مردم و مخاطبان، انرژی مثبت دریافت کردم. در برنامه «سبزنا» هم دوستان من را تشویق کردند و انگیزه ام بیشتر شد.

برنامه سازی در حوزه فرهنگ عامه

ایده ساخت «حولی همسده» در زمان تهیه برنامه سبزنا و با مشارکت فکری رفیعا شکل گرفته است، اما او نقش کارگردان را در تولید یک مجموعه پررنگ‌تر می‌داند و می‌گوید: در همان زمان که با آقایان حسینی و حَلوی همکاری داشتم باتوجه به استقبال از «سبزنا» به طرح برنامه «حولی‌همسده» برای معرفی توانمندی روستا‌ها و شهر‌های اطراف مشهد رسیدیم. اهمیت این برنامه پرداختن به آداب و رسوم و زنده نگه داشتن فرهنگ گذشتگان در میان مردم است. به نظر می‌رسد مردم با لهجه مشهدی ارتباط خوبی برقرار می‌کنند، اما ما اصراری نداریم مردم با لهجه صحبت کنند، تا وقتی با لهجه صحبت کردن به شوخی و لودگی نرود می‌شود با لهجه صحبت کرد، زیرا صمیمیت بیشتری به وجود می‌آید.

او می‌گوید: تأکید به این نیست همه خراسانی‌ها با لهجه صحبت کنند، ما فقط وظیفه داریم به عنوان کسانی که در حوزه فرهنگ عامه کار می‌کنیم برای حفظ لهجه شهرمان کاری انجام بدهیم.

قاسم رفیعا نویسنده و طنزپرداز خراسانی نبود حامی مالی را که انتظار تبلیغات مستقیم در برنامه نداشته باشد از دغدغه تهیه کنندگان مجموعه‌های مستند می‌داند و می‌گوید: دغدغه یک تهیه کننده ساخت برنامه نیست، بلکه نبود حامی مالی است و احساس می‌کنم برنامه‌های فرهنگی باید از سوی صدا وسیما حمایت جدی تری شوند. تنگنا‌هایی برای ضبط برنامه هست که امیدوارم با درایت و منطق قوی تری به نتیجه برسند.

توجه به قدمت‌ها و فرهنگ‌ها

هادی حَلَوی کارگردان برنامه «حولی همسده» نیز می‌گوید: این مجموعه تلویزیونی در سیزده قسمت ۴۰ دقیقه‌ای تهیه شده است که قسمت اول پخش شده و ۴ قسمت آینده از روستا‌های مایان سفلی و علیا و جاغرق در مرحله تدوین است. البته برنامه مربوط به شاندیز دو قسمتی است و با توجه به ظرفیت مکان‌هایی که به آنجا می‌رویم پیش بینی می‌کنم تعدادی از برنامه‌ها دوقسمتی پخش شود.

او که به همراه سید حسین خدادادیان حسینی تهیه کنندگی برنامه را نیز به عهده دارد بیان می‌کند: در سبزنا که کار قبلی من بود فقط به حومه مشهد مثل طرقبه، کنگ و ... رفتیم، اما اکنون در خراسان رضوی سفر می‌کنیم. ما در این برنامه به قدمت‌ها و فرهنگ‌ها توجه و یادآوری می‌کنیم اطراف مشهد فقط جایی برای خوردن شیشلیک نیست، بلکه آداب و رسوم مردم، لهجه ها، کوچه باغ ها، نواها، درخت ها، آرامستان‌ها و مسجد جامع ها، فرهنگ آشپزی، گردشگری و ... هم از اهمیت و تاریخ بالایی برخوردار است. مردم در جاغرق، دوغ و آش رشته‌ می‌خورند و برمی گردند، اما درخت چنار با قدمت آنجا را نمی‌شناسند. در برنامه «حولی همسده» مسعود منظمی و نیما مرویان تصویربرداران، مسعود آبیاری صدابردار، مصطفی رضاخواه تدوینگر، ناصر نجفی آهنگ ساز و وحید ابراهیم زاده خواننده هستند.