درباره مستند «در همان نفس» که روز‌های اولیه شیوع ویروس کرونا در ووهان چین را به تصویر می‌کشد

عاطفه همایونی | شهرآرانیوز  - «پنج، چهار، سه، دو، یک. سال نو مبارک!» این صدا در سحرگاه اولین روز از سال ۲۰۲۰  از تلویزیون رسمی چین پخش  شد. در شهر ووهان، بادکنک‌ها و بالن‌ها در آسمان شب بالا رفتند و نور‌های درخشان، آسمان خراش‌های شهر را روشن کردند. ساعاتی بعد در روز سال نو، رسانه‌های دولتی چین اعلام کردند که پلیس ووهان گزارش داده است «هشت نفر به دلیل شایعه پراکنی درباره پدیده‌ای ناشناخته مجازات شدند.» این هم نشینی جشن و درگیری  میان دولت و ملت آن هم در روز اول سال نو، الهام بخش نانفو وانگ، کارگردان چینی، برای ساخت مستندی به نام «در همان نفس» بود؛ فیلمی که به واکنش‌های اولیه چین و آمریکا به همه گیری ویروس کرونا می‌پردازد.

چین و آمریکا، این دو قطب اقتصاد بزرگ جهان، دشمنان بین المللی یکدیگر شناخته می‌شوند، اما نادیده گرفتن شباهت سیاست‌های این دو کشور در مبارزه با ویروس کرونا، مانند پویش‌هایی که هر دو برای نشر اطلاعات نادرست به راه انداختند، امکان پذیر نیست. نانفو وانگ سی وپنج ساله در مصاحبه با گاردین می‌گوید: «در ساخت این مستند هرگز قصد نداشتم که بگویم: «خب، این کشور در این مورد بهتر عمل کرد و آن یکی در زمینه‌ای دیگر و فکر نمی‌کنم انجام این کار نتیجه‌ای داشته باشد، بنابراین تنها به اقداماتی که این دو دولت در آستانه شیوع ویروس انجام دادند، اشاره کردم.» وانگ توضیح می‌دهد: «اگر این فیلم عملکرد دو کشور دربرابر همه گیری را مقایسه می‌کرد، تنها احساسات ناسیونالیستی افراد هدف قرار می‌گرفت و باعث می‌شد مردم، مشکلات واقعی را نبینند.» او ابراز امیدواری می‌کند که مردم با دیدن این فیلم، متوجه شوند که باوجود تفاوت‌های دو کشور، درنهایت راه اندازی پویش‌هایی با اطلاعات نادرست و نبود شفافیت، مشکلات اساسی دولت‌های قدرتمند است و قربانی آن، ملت‌ها خواهند بود.

نانفو وانگ که اصالتش چینی است و ۹ سال گذشته را در آمریکا به سر برده است، پیش‌تر برای ساخت مستند مشهور «ملت تک فرزند»، برنده جایزه بخش داوری جشنواره فیلم ساندنس شده بود. او ژانویه هرسال به شهر زادگاه خود، حدود ۲۰۰ مایلی شهر ووهان، بازمی گردد تا سال نو چینی را درکنار خانواده اش جشن بگیرد. در ژانویه سال ۲۰۲۰ او با پسر سه ساله اش به چین سفر کرده بود. او از طریق رسانه‌های اجتماعی از شیوع ویروس نوظهور مطلع شد و این درحالی بود که دولت تمام تلاش خود را می‌کرد تا بگوید این اطلاعات نادرست هستند. وانگ در این باره می‌گوید: «شما با دو نوع منبع اطلاعاتی متضاد روبه رو می‌شوید. اطلاعات دولت می‌گوید همه چیز خوب است، هیچ مشکلی وجود ندارد و شایعات را باور نکنید. بعد، پست‌های مردم را در رسانه‌های اجتماعی می‌بینید و درک این اختلاف فاحش میان اطلاعات دولت و ملت، شما را شوکه می‌کند.»

او درباره تجربیات اولیه اش توضیح می‌دهد: «برای من این گونه بود که همه تلاشم را معطوف به این کرده بودم که ببینم کدام واقعی است، چطور می‌شود فهمید که چه اتفاقی دارد می‌افتد. بعد هرچه بیشتر وارد میدان شدم و تحقیق کردم، متوجه شدم که آنچه دولت به خورد مردم می‌دهد، همه حقیقت نیست و این همان چیزی بود که من را به ساخت این فیلم ترغیب کرد.» او از ۱۰ فیلم بردار زن و مرد استفاده کرد تا روایت‌های واقعی در ووهان را جمع آوری کنند. بعضی از آن‌ها توانستند از دولت چین مجوز بگیرند تا دوربینشان را داخل بیمارستان‌ها کار بگذارند. هرکدام از این فیلم برداران به دلایل مختلفی ازجمله برای مسائل اخلاقی یا فقط برای پول، این پروژه را پذیرفتند.

نتیجه این پروژه، تصاویری هولناک از روز‌های اولیه شیوع ویروس و تلاش‌ها برای زنده نگه داشتن بیماران بستری با دستگاه‌های تنفسی بود. وانگ حتی توانست به فیلم‌های حیرت انگیزی از دوربین‌های مداربسته داخل یک کلینیک در ووهان به تاریخ دسامبر ۲۰۱۹ دست یابد که در آن، مردم از تب و لرز و مشکلات تنفسی شکایت داشتند؛ کسانی که بعد‌ها آزمایش کرونایشان مثبت شد. این فیلم ساز همان روزی که دولت چین به امید شکستن چرخه شیوع ویروس، ووهان را قرنطینه کرد، به آمریکا بازگشت. اما در کمال ناباوری اوضاع در آمریکا به گونه‌ای بود که گویی فیلمِ مراحل اولیه مواجهه دولت با ویروس کرونا در آمریکا بازپخش می‌شود و وانگ هم یکی از بازیگران آن است.

دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا، با نادیده گرفتن خطر‌های شیوع این ویروس، اصرار داشت که «یک روز، مانند یک معجزه، این ویروس از بین می‌رود!»، اما وانگ اعتقاد دارد که انداختن همه تقصیر‌ها به گردن یک نفر، منطقی نیست. او می‌گوید: «فیلم‌های زیادی وجود دارند که به اظهارنظر‌های اشتباه ترامپ، تکذیب‌ها و وعده‌های توخالی او اشاره کرده اند، بنابراین دیگر نیازی به ساختن یک مستند درباره اشتباهات شخص ترامپ نبود. اما آنچه مستند من به مردم نشان می‌دهد، این است که مشکلات اساسی کجا هستند و مقصر دانستن یک فرد خاص، چقدر می‌تواند ناشیانه باشد.»

وانگ در این فیلم نشان داده است که باتوجه به اقدامات دولت‌های قدرتمند جهان، او خیلی به آینده امیدوار نیست. مستند «در همان نفس» برای اولین بار ژانویه سال جاری در جشنواره مجازی فیلم ساندنس به نمایش درآمد و چهارشنبه این هفته شبکه «اچ بی اُ» برای اولین بار این فیلم را پخش خواهد کرد. وانگ در انتهای مصاحبه اش با لحنی که خوش بینانه نیست، می‌گوید: «امیدوارم روزی بتوانم این مستند را در سالنی همراه با دیگر تماشاچیان ببینم.»

منبع: گاردین