رونق اقتصاد مشهد با مؤلفه‌های رضوی

الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ توسعه اقتصاد در سایه شاخصه‌های معنوی و دینی، ظرفیتی است که علاوه بر کشور‌های مسلمان، بسیاری از کشور‌های دیگر دنیا نیز چشم درآمدزایی به آن دوخته اند. به عنوان نمونه می‌توان به گردشگری حلال و توجه به این حوزه در کشور‌هایی نظیر ژاپن، استرلیا و آمریکا اشاره کرد، این درحالی است که ایران با دارا بودن سه شهر مذهبی مشهد، قم و شیراز به راحتی می‌تواند از چنین ظرفیتی برای حضور مسلمانان جهان استفاده کند.

وجود مضجع شریف رضوی و حضور سالانه بیش از ۲۵ میلیون زائر، شاه کلید توسعه شاخص‌های اقتصادی مشهد برپایه سرمایه‌های دینی و اجتماعی است. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که در حوزه ظرفیت‌ها و برند جهانی شدن مشهد برای حضور مسلمانان و شیعیان راه بسیاری پیش رو داریم.

فرهنگ سازی برای تقویت نگاه‌های میزبانی

با رویکرد برند شدن مشهد به عنوان شهری نمونه برای میزبانی، شکل دهی به بافت شهری برپایه تعلقات دینی مردم و همچنین استفاده از ظرفیت‌های ویژه مشهد مانند زعفران، خشکبار، ظروف سنگی و فیروزه از دیگر راهکار‌هایی است که می‌تواند به توسعه اقتصادی مشهد کمک کند.

توسعه اقتصاد زیارت بدون راهبرد، محال است

علی مصطفوی، پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) و اقتصاددان است. او به کارگیری ظرفیت‌های اجتماعی را به منظور توسعه اقتصاد زیارت محور یک الزام برای تحرک اقتصادی مشهد می‌داند؛ الزامی که به گفته وی باید در کنار حوزه‌ها و بخش‌های دیگر دیده شود.

پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) بر نبود راهبرد توسعه محور در حوزه شاخص‌های معنوی با رویکرد دینی اشاره می‌کند و می‌گوید: آنچه از سطح جامعه می‌توان برداشت کرد، این است که برآیند‌های اقتصادی شکل گرفته در سایه امور دینی، برپایه اقداماتی است که مردم به دلیل عشق و ارادت خود به دین انجام می‌دهند.

دکتر مصطفوی بر چندجانبه بودن اقتصاد تاکید می‌کند و می‌گوید: بی شک توسعه اقتصاد براساس سرمایه‌های دینی و ارزش‌های معنوی جامعه، مستلزم آن است که ما بتوانیم در بافت و کالبد شهری نیز، شهری دینی ساخته باشیم، به طوری که هرکه وارد شهر می‌شود، از همان ابتدا متوجه این اصل بشود.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) ادامه می‌دهد: موضوع دیپلماسی برپایه راهبرد‌های توسعه اقتصاد زیارت، از محور‌های دیگری است که باید به آن توجه شود تا شاخص‌های توسعه اقتصادی زیارت افزایش یابد.
پژوهشگر ارشد مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) در ادامه با اشاره به مزیت‌های نسبی سرمایه‌های اجتماعی، می‌گوید: مشهد به دلیل دارا بودن دانشگاه‌های بسیار می‌تواند هاب منطقه و جهان اسلام در توسعه دانش و فرهنگ باشد.

بی متولی بودن اقتصاد زیارت

علی عقیلی، دارنده دکتری کسب وکار از دانشگاه فردوسی، نیز معتقد است که بدون متولی بودن اقتصاد زیارت، سبب شده است این موضوع در حوزه اقتصادی کشور چندان محل توجه قرار نگیرد.

این کارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد: باید بپذیریم که اقتصاد همانند چرخ دنده‌های یک موتور متحرک است که افراد شهر میزبان را به هم ارتباط می‌دهد، بنابراین ضرورت توجه به سرمایه‌های اجتماعی برای رشد شاخص‌های اقتصاد زیارت، امری اجتناب ناپذیر است.

با فرهنگ سازی، مشهد را برند کنیم

عقیلی بر نقش اجتماعی و فرهنگ سازی میزبانی تاکید می‌کند و این اتفاق را یک ضرورت در مسیر تقویت نگاه مثبت زائران می‌داند.
وی در این باره می‌گوید: شهردار مشهد بیان کردند که باید فرهنگ معنوی و پر از احترام فضای منور رضوی به تمام شهر تسری پیدا کند.

این بدان معناست که کاسب مشهد، راننده، رستوران دار و هرکدام از ما که در این شهر زندگی می‌کنیم و با زائران در ارتباط هستیم، باید به گونه‌ای با زائر رفتار کنیم که بعد از بازگشت به شهرش، از مشهد و مجاورانش همانند فضای پر از آرامش حرم به نیکی یاد کند. همین تعارف زبانی بیشتر از هر چیز دیگر در حضور بیشتر مسلمانان دیگر شهر‌ها و حتی کشور‌ها موثر است. ازسوی دیگر این امر بر برند شدن مشهد و انتخاب آن به عنوان مقصد دیگر افراد تأثیر می‌گذارد.

عقیلی، فرهنگ رضوی را سرمایه معنوی و اجتماعی برای رشد و توسعه مشهد می‌داند و می‌گوید: سرمایه معنوی در شهری مانند مشهد سبب می‌شود شهروندان این شهر با آگاهی کامل از مسئولیت‌های اجتماعی خود در رفتار با سایر مجاوران و تعامل با زائران، رسالتی برای خود قائل شوند و به دنبال کسب سود مادی به هر قیمتی نباشند.

تحقق این امر سبب می‌شود ذهنیت مثبتی از شهروندان مشهدی در ذهن زائران شکل گیرد و تمایلشان برای حضور بیشتر در این شهر بیشتر شود. این کار به رشد بیشتر شهر کمک می‌کند. وی ادامه می‌دهد: استفاده از سرمایه معنوی سبب می‌شود مشهد به عنوان جهان شهر برکت و کرامت بتواند با سایر کشور‌های اسلامی و به خصوص کشور‌های همجوار ارتباط بهتری برقرار کند که این کار به افزایش تعاملات و رفت وآمد شهروندان آن‌ها به مشهد و درنهایت رشد اقتصادی شهر می‌انجامد.

وی وجود ۴۳ درصد مجتمع‌های اقتصادی ایران در مشهد، وجود ظرفیت‌های گسترده و متنوع مشهد در حوزه‌های مختلف، نظیر بهترین زعفران جهان، بهترین فیروزه جهان، صنایع دستی نمونه و... را از دیگر توانمندی‌هایی برمی شمارد که با توجه ویژه به آن‌ها می‌توان بستر اشتغال و توسعه اقتصاد مشهد در سایه زیارت را فراهم کرد.