جلوه‌های دیداری شهر

زیباسازی شهر همواره از دو بعد کارکردی و بصری مورد مطالعه و توجه قرار می‌گیرد. بعد کارکردی به جنبه‌های عملکردی و بعد بصری به مقولاتی همچون رنگ، فرم، سازه و ترکیب فضا و محیط می‌پردازد. هرچند در سال‌های اخیر در کلان شهر‌های کشور این امر بیشتر از گذشته مورد توجه و دقت مدیران شهری قرار گرفته است، هنوز تا دستیابی به نقطه مطلوب، فاصله بسیاری داریم.

اگر کمی در شهر چرخ بزنید و با دقت این موضوع را دنبال کنید، درخواهید یافت که آلودگی برخی رنگ ها، سازه ها، ساخت‌ها و نماد‌ها چشمان شما را آزار می‌دهد، این درحالی است که قرن‌ها به خصوص در دوره صفویان، ایران کشوری مدرن در حوزه معماری بوده است و هم اینک آثار ارزشمند و فاخر فراوانی از زمان‌های دور به صورت چشم نواز و درخشان مقابل چشم شهروندان و گردشگران برخی شهر‌های ما دلربایی می‌کند.

اگر قرار است کالبد شهری «تجلیگاه معماری اسلامی و اصیل ایرانی» باشد، «سامان دهی جلوه‌های بصری شهر» را مدیران و شهروندان باید به صورت جدی دنبال کنند.

در کشور‌های توسعه یافته معمولا ساخت وسازها، تبلیغات شهری و تصاویر موجود و منصوب در خیابان ها، طبق قواعد شهرسازی استقرار یافته اند و هرمحله براساس بافت شهری خود، تبلیغات خاصی دارد؛ امری که حتی در رنگ بندی ساختمان‌ها نیز رعایت می‌شود.

اما به دلیل نبود معیاری خاص، این مهم کماکان پاشنه آشیل زیباسازی بسیاری از شهر‌های ماست. از مجسمه ها، پلاک‌ها و تابلو‌های رنگارنگ و در اندازه‌های ناهمگون در و دیوار و مغازه‌ها بگیرید تا بهره‌مند نبودن از طراحی‌های منسجم در ساخت وسازها، آرایش منطقی معابر و برج‌ها و... که جلوه‌های بصری را با اختلال مواجه کرده است، باید این موضوع به دلیل اثر ناخودآگاهی که بر آرامش ذهن مردم و زیبایی محیط می‌گذارد، مورد توجه قرار گیرد. مقابله قانونی با افرادی که این مهم را نقض می‌کنند، نیز باید در دستورکار جدی دست اندرکاران باشد.

فراموش نکنیم آنچه در برابر دیدگان عموم مردم قرار می‌گیرد، ماهیت اجتماعی دارد؛ هرچند امری خصوصی انگاشته شده است.

کلام آخر اینکه شهر باید به «سلامت بصری» برسد. این مهم یک عزم و اقدام همگانی ازسوی مدیران شهری، هنرمندان، مردم و کارشناسان حوزه شهرسازی را مطالبه می‌کند. «پیرایش شهر، بهبود سیمای رنگی، زیباسازی منظر و گرافیک شهری» در جهت ایجاد آرامش بصری و نشاط ذهنی شهروندان، اهمیت فراوانی دارد که به تدریج با ایجاد نظم در طراحی و کاهش آلودگی‌های دیداری حاصل‌ می‌شود.