مشهد، شهری که در آن شاعر می‌شویم

عاطفه رنگ آمیزطوسی | شهرآرانیوز؛ امروزه بیشتر شهر‌های مهم دنیا به دفتر بزرگ طراحی تبدیل شده اند که در هر صفحه آن بی شمار اثر هنرمندانه خلق شده است. خیابان‌ها و ساختمان‌هایی با نورپردازی‌های چشم نواز و جدید، درخت‌هایی در بوستان‌ها و معابر عمومی که کامواپیچ شده اند یا با نورپردازی‌های حس برانگیز به چهره شهر رنگ ورویی تازه بخشیده اند.

دیوارنویسی‌ها و نقاشی‌های بزرگ دیواری، پوسترها، مجسمه‌ها و آب نما‌هایی با طراحی‌های مدرن و همه و همه آنچه از بروز و نمود رگه‌های نئوگرافیتی در چیدمان شهری حکایت دارند، حال وهوای شهر‌های امروزی را از گذشته جدا کرده اند. اگرچه هنوز در همه شهر‌های مهم دنیا بافت‌های سنتی برای بومی‌ها و گردشگران جاذبه دارد و متولیان شهری این بنا‌ها و نماد‌ها سعی در حفظ و نگهداشت آن دارند، هم زیستی سنت و مدرنیته به نوعی تلفیق گذشته و امروز در چشم انداز آینده است و بی شک نقش و جایگاه برخی از این هنر‌های شهری که برشمردیم، بسیار در برانگیختن حسی و عاطفی شهروندان اثرگذار است. خیابان‌های مشهد، تهران، اصفهان، شیراز، تبریز، کرمانشاه، اهواز، یزد و... هریک نقش ونگار و مؤلفه‌های مربوط به خود را دارند. به عنوان مثال، بی تردید هیچ وقت نمی‌شود از کنار زیبایی درختان ملک آباد مشهد بی تفاوت گذشت.

این روزها، گذشته از آن زیبایی طبیعی و بصری که این درختان از دیرباز با خود داشته اند، شاهد نورپردازی‌های شبانه و نصب تابلونوشته‌هایی بر برخی از کهن سال‌ترین درختان سپیدار و چنار و اقاقیا در کنار گذر‌های آن هستیم. یا نقاشی دیواری‌های اطراف میدان فردوسی که می‌تواند هم برای اهالی ادبیات و هم برای عموم شهروندان زیبا و تأمل برانگیز باشد. روایت‌هایی از شاهنامه فردوسی همراه با هنر دست و اندیشه هنرمندان همشهری مان، نماد‌ها و طرح‌های بهاره شهرداری در ورودی خیابان ها، نصب مجسمه‌ها و تندیس‌ها و سردیس‌های مختلف در چهارراه ها، گل آرایی‌های میادین و فضا‌های سبز خیابانی هرسال چهره شهر را تغییر می‌دهند و در بالارفتن کیفیت روحیه هنرمندانه شهروندان اثرگذارند.

اگر مدیران فرهنگی هنری شهر در تصمیم گیری‌ها و برنامه ریزی‌های بلندمدت به پرورش و ارتقای سطح عواطف و احساسات ارزشمند انسانی شهروندان توجه نشان دهند و در این راستا بخواهند از ظرفیت ارزشمند هنر شهری استفاده کنند، یکی از راه‌های استفاده درست از این ظرفیت، این است که این هنر بر ایجاد روحیه هنرمندانه و لطیف و نوع دوستانه شهروندان اثرگذار باشد.

دکتر شفیعی کدکنی معتقد است که شعر گره خوردگی عاطفه و تخیل است که در زبانی آهنگین شکل می‌گیرد. بنابر این تعریف، شعر حاصل درهم آمیختن ۵ مؤلفه عاطفه، خیال، زبان، آهنگ، شکل و ساختار است و هنر شهری هرچه به این تعریف شعری نزدیک‌تر باشد، می‌تواند تلنگری بر روحیه شاعرانه شهروندان باشد و البته تأثیرگذار در زاویه دید زندگی روزمره آن ها.

به نظر می‌رسد هرچقدر هم شهروندان در پرداختن به امور روزانه خود دچار شتاب زدگی‌های مرسوم زندگی پرمشغله و گرفتاری‌های فراوان شهرنشینی باشند، بیشتر در کنار این زیبایی‌ها قدم کند کرده و درنگ می‌کنند. لابد شما هم بعضی از این زنان و مردان، کودکان و نوجوانان را دیده اید که کنار مجسمه یا المان تازه نصب شده‌ای مشغول عکس گرفتن با خانواده یا به اصطلاح سلفی گرفتن از خودشان هستند.

شاعرانگی خوش نویسی‌های دیواری یا پوستر‌ها و تابلو‌های بزرگ مذهبی، فرهنگی، هنری نصب شده بر پل‌های هوایی و پیام‌های مختلف و احادیث نگاشته شده بر بدنه وسایل حمل ونقل عمومی در شهر که بار معنوی زیادی دارند، به ویژه در مناسبت ها، اعیاد، عزاداری‌ها و... درخورتوجه هستند. نگارش بخش‌هایی از شعر شاعران شهر در موضوع‌های گوناگون و معرفی کتاب‌های نویسندگان در قالب طراحی‌ها و ماکت‌های زیبا مانند کتابخانه کوچکی که در سه راه ادبیات مشهد کار شده است، می‌تواند رابطه بین مردم و هنرمندان و شاعران و نویسندگان را تقویت کند.

در مشهد، نظر به اینکه بارگاه امام هشتم (ع) از جایگاه ویژه‌ای بین مردم و زائران برخوردار است، شاهد خلق آثار هنرمندانه متفاوتی در اطراف حرم مطهر هستیم. مجسمه‌هایی که در میدان شهدا دست بر سینه گذاشته اند و در حال سلام دادن به حضرت رضا (ع) هستند، کبوتران و آهوانی که در میادین منتهی به حرم با رنگ‌های سفید و فیروزه‌ای جلوه گری می‌کنند، بی شک برای هربیننده‌ای زیبا و اثرگذار خواهند بود.

بی گمان شاعران و نویسندگان همشهری نیز در میان همه مردم به زیارت مشرف می‌شوند. مگر می‌شود آن‌ها مجسمه‌های سلام دهنده دردمند و فروتن را ببینند و واژه‌ها در جایی از ذهن و قلب و عاطفه رقیقشان رسوب نکند؟ مگر می‌شود آهوان بین زمین و آسمان رقصنده را در میدانی پرتردد ببینند و درنگ نکنند در زیبایی و معنا؟ مگر می‌شود بی تفاوت گذشته باشند از آن کبوتر تنها که سینه اش نقش فیروزه‌ای ضریح است، در طبرسی، در چند قدمی حرم؟

در پایان بهتر است از این نکته غافل نشویم که نقش شهرداری‌های مناطق شهر در ایده پردازی‌های نوین و استفاده از ذوق و خلاقیت هنرمندان رشته‌های تجسمی، همچنین شاعران و نویسندگان جوان، در بالابردن سطح و کیفیت روحیه هنرمندانه و ظریف مردم و رشد و تقویت نگاه و نیز پرورش عواطف انسانی و هم دلانه آن‌ها بسیار مهم و کلیدی است.