الگویی درخشان برای محققان

مجموعه تلاش‌های فکری و اجتماعی آیت‌ا... بروجردی در مقام بالاترین مرجع فکری و دینی شیعه برخاسته از نوع جهان‌بینی و تفسیر کلی و الهیاتی او از دیانت اسلام و نبوت و امامت بود و تفکر تقریبی آن مرجع بی‌همتای زمانه مشابهی ندارد و آیت‌ا... محمد واعظ‌زاده خراسانی ضمن درک محضر بزرگانی، چون امام‌خمینی، آیت‌ا... بروجردی و علامه طباطبایی بی‌شک برترین افراد در اشاعه و انتقال این پیام این اساتید و صاحب‌نظران تفکر تقریب به نسل‌های بعدی است.

واعظ‌زاده خراسانی عالم بزرگی بود که در حوزه‌های علمیه زادگاهش، مشهد مقدس، و سپس در قم و نجف اشرف تحصیل کرد و در همه مراحل زندگی خود بازگشت امت به امت واحده را یک ضرورت و فریضه می‌دانست و در مصاحبه‌ای آرزوی خود را چنین بیان کرد: «مبالغه نیست اگر بگویم تقریب آرزویی بود که از ابتدای حیاتم با آن زندگی و در زندگی علمی و عملی خود، به شکل جدی و مستمر پیگیری کردم.» شاه‌بیت سنت و سیره ایشان در همین جمله است و به‌واقع ایشان در همه عمر، زدودن اختلافات مذهبی مسلمانان و ایجاد همکاری بین رهبران و پیروان مذاهب اسلامی را تکلیف خود می‌دانست. آیت‌ا... واعظ‌زاده در فضایی که تقریب مبهم و چالشی بود تلاش کرد آن را جا بیندازد.

جامعیت و دائرةالمعارفی بودن یکی از ویژگی‌های مرحوم استاد بود. آشنایی با تفسیر، حدیث، رجال، تاریخ، فقه و علوم مختلف از این جمله است. علاوه بر این، اجرای طرح‌های زیادی در حوزه تقریب، از قبیل طرح روات مشترک، روایات مشترک و احکام مشترک، و طرح‌های دیگر در هیئت علمی پژوهشگاه تقریب از فعالیت‌های ارزشمند ایشان است که فقط طرح روایات مشترک ایشان به ۶۰ جلد رسید.

اندیشه مرحوم واعظ‌زاده برگرفته از استادان بزرگوار ایشان همچون آیت‌ا... بروجردی، امام راحل و علامه طباطبایی است. هم‌چنین در سفر‌هایی که به سایر کشور‌ها نیز داشتند به فلسفه وحدت پی بردند. آن مرحوم دید که ۷۰ درصد مسلمانان جهان پیرو طریقت هستند و معنای این طریقت این است در راه اهل بیت (ع) و با فتوت آن‌ها گام برداریم.

آن مرحوم وقتی این موارد را مشاهده کرد بیشتر به تقریب پرداخت. استاد واعظ‌زاده ۲ ویژگی بارز داشت: اول اینکه ایشان شخصیتی چندوجهی بودند، بدین معنا که در چندین زمینه صاحب نظر و محقق بودند و به فراتر از یک رشته تسلط داشتند. دوم اینکه انصاف علمی داشتند.

مشی او مشی اسلام منهای خشونت و اسلام سلم بود که لازمه آن انصاف بود که در تار و پود اندیشه و آثار استاد واعظ‌زاده می‌توان مشاهده کرد. او یک الگوی موفق در حوزه علوم انسانی بود. مرحوم واعظ‌زاده خراسانی در دوره‌ای به بخش‌های مهمی از جهان اسلام سفر کرد و حتی خاطرات آن‌ها را نوشت و از نزدیک آنچه را که آیت‌ا... بروجردی می‌خواست از ارتباط با مناسبات، به صورت ملموس در یک سفر طولانی به انجام رساند.

به لحاظ رفتاری نیز ویژگی از این عالم قابل توجه است. امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) می‌فرمایند: العالم الذی لایمل من طلب العلم طول دهره.

عالم کسی است که از طلب علم تا اخر عمرش ملول و خسته نمی‌شود و به‌راستی آیت‌ا... واعظ‌زاده خراسانی چنین بود و تا روز‌های پایانی عمر شریف در دفتر کارش در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی حضور می‌یافت به مطالعه مشغول می‌شد. حتی پس از مراجعت و حضور در منزل نیز ساعاتی به مطالعه می‌پرداخت.

اخلاق علمی و عملی استاد واعظ‌زاده خراسانی می‌تواند الگوی خوبی برای محققان حوزوی و دانشگاهی باشد. او با اخلاق زیبایش، نام خود را جاودانه کرد. آن‌ها که او را از نزدیک می‌شناختند و با او مأنوس بودند، هیچ‌گاه اخلاق خوش او را فراموش نمی‌کنند.

او به حسب ظاهر، از میان ما رفت، ولی نام و اخلاق نیکش، پیوسته در قلوب دوستان و ارادتمندانش باقی خواهد ماند. اخلاق خوب از همه خوب و پسندیده است و از استادان و علما پسندیده‌تر و بهتر.