احساس تعلق خاطر به شهر چرا و چگونه؟

عادل نجفی | شهرآرانیوز؛ این روز‌ها که به کوچه‌ها و خیابان‌های شهر سر می‌زنید، بیشتر به آدم‌ها دقت کنید، همان‌ها که همشهریان و هم‌محله‌ای‌ها و همسایگان ما هستند. ۲ سالی می‌شود چهره بدون ماسک یکدیگر را کمتر دیده‌ایم و این روز‌ها که کمی شرایط بهبود پیدا کرده است، وقتی کنار یکدیگر قرار می‌گیریم، احساس امنیت خاطر بیشتری داریم.

اما فکر نمی‌کنید باز هم چیزی کم است؟ دوباره به چهره‌ها دقت کنید. چشم‌ها کمتر لبخند می‌زنند و نگرانی و تشویش و اضطراب جای شادمانی را گرفته است. بسیاری از ما در این ۲ سال، در کنار بسیاری از مشکلات اقتصادی، غم از دست دادن عزیزان خود را به دوش کشیده‌ایم و امروز هم‌چنان سوگوار جای خالی آن‌ها هستیم.

مجموعه این چالش‌ها و شرایط دشواری که سپری می‌کنیم به ما یادآوری می‌کنند تا چه اندازه خانواده، دوستان و همشهریان و به طور کلی اعضای جامعه‌ای که در آن زیست می‌کنیم می‌توانند روی سلامتی و کیفیت زندگی ما مؤثر باشند. احساس تعلق ما به هریک از این عناصر تشکیل دهنده جامعه بزرگی که در آن به نام محله، منطقه، شهر، استان و بالأخره کشور زندگی می‌کنیم باعث می‌شود حال بهتر یا بدتری داشته باشیم.

احساس تعلق خاطر به افراد و امور مختلف را ما در سنین مختلف به شکل‌های گوناگونی تجربه می‌کنیم. این احساس در میان اعضای خانواده به عنوان اولین تجربیات همزیستی با والدین و خواهران و برادران بروز می‌کند و در سنین نوجوانی با قرار گرفتن در گروه‌های همسالان با علایق و تفریحات مشترک رشد می‌کند. پرداختن به ارزش‌ها و مسائل اساسی زندگی در ما احساس تعلق مکانی را تقویت می‌کند در پی اهداف بالاتر گام برداریم.

سبک زندگی و احساس تعلق خاطر به شهر

دوراز ذهن است فردی به طور مستقیم درباره نیاز به احساس تعلق خاطر به شهر و جامعه خود حرف بزند، اما نیاز به اینکه من و شما به عنوان عضوی از جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم پذیرفته شویم یک نیاز درونی و اساسی است. این در حالی است که برای نمونه در ایالات متحده، از هر ۵ آمریکایی، ۳ نفر احساس تنهایی و انزوا نسبت به جامعه دارند.

اگرچه سبک زندگی مدرن به لطف فناوری راه‌های ارتباطی زیادی فراهم آورده است، ارتباطات مجازی الزاما به یک جامعه و تقویت احساس تعلق خاطر اعضای آن منجر نمی‌شوند. شاید حتی بتوان گفت فناوری شکاف میان شهر و شهروندان را با ایجاد امکانات متنوع تعمیق می‌کند، زیرا مانع از حضور افراد در جامعه در کنار یکدیگر می‌شود.

- شهروندان در جست‌وجوی فرصت‌های شغلی به شهر‌های دیگر سفر می‌کنند یا پس از پایان تحصیلات به موطن خود بازنمی‌گردند.
- نسل‌های جدید مانند نسل‌های قبلی به انجمن‌ها و گروه‌های اجتماعی با فعالیت‌های عام‌المنفعه در سطح شهر‌ها نمی‌پیوندند.
- افراد به‌تن‌هایی مسافت‌های طولانی را برای رسیدن به محل کار طی می‌کنند یا از منزل به صورت دورکاری فعالیت می‌کنند.
- افراد ممکن است ساعت‌های طولانی در روز کار کنند، اما برای استراحت، شب در خانه تنها باشند.
- یک نفر از هر ۱۰ بریتانیایی ۱۸ تا بیست‌وچهارساله در بیشتر اوقات تا ۲ برابر سایر افراد جامعه احساس تنهایی می‌کند.

لندنی‌ها چه احساسی به شهر خود دارند؟

پایتخت ۹‌میلیونی انگلستان جامعه‌ای چندفرهنگی است که در گذر سال‌ها میزبان مهاجران مختلفی از نقاط مختلف جهان نیز شده است. بر اساس نتایج پژوهشی که شهرداری این کلان‌شهر در تارنمای خود منتشر کرده است، احساس تعلق خاطر لندنی‌ها به این شهر نه‌تن‌ها در میان گروه‌های سنی بلکه در مناطق مختلف شهری نیز متفاوت است. آن‌ها در پژوهش خود، با مبنا قرار دادن عبارت «لندن، جایی برای ریشه دواندن و شکوفایی خانواده‌ها» واکنش شرکت‌کنندگان در پژوهش را به این شهر سنجیده‌اند.

احساس تعلق خاطر چگونه حال ما را بهتر می‌کند؟

یافته‌های پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهند افراد با شبکه‌های دوستی و ارتباطات بین‌فردی قوی‌تر، احساس شادمانی و سلامتی بیشتری دارند و شهر‌ها می‌توانند بستر مناسبی برای دستیابی به این حال خوب باشند.

مالکیت اشتراکی و توانمندسازی

احساس کنترل و مالکیت می‌تواند شهروندان را برای ایجاد تغییرات مثبت مجاب کند.

فرصت‌های مشارکت جمعی

مشارکت در فعالیت‌ها و گروه‌های مختلف اجتماعی به شهروندان احساس هدفمندی و هویت مشترک می‌دهد.

انسجام اجتماعی

روابط میان گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه به شهروندان احساس تعلق خاطر و ارزشمندی می‌دهد.

روابط سازنده و شبکه‌های سالم

روابط سازنده به شهروندان احساس حمایت شدن می‌دهد و به آن‌ها جرئت می‌دهد با چالش‌های جدید روبه‌رو شوند و مهارت‌های تازه به دست آورند.