مترجم: عادل نجفی| دوچرخه سواری به عنوان یک راه حل قدرتمند برای بسیاری از چالش های شهری، مزایایی فراتر از حمل ونقل ساده به دنبال دارد. در حالی که شهرهای سراسر جهان با ازدحام، آلودگی و نگرانی های بهداشت عمومی دست وپنجه نرم می کنند، دوچرخه ها جایگزین جذابی برای وسایل نقلیه موتوری شناخته می شوند. از بهبود سلامت شخصی در همه گروه های جمعیتی گرفته تا ارائه مزایای شایان توجه زیست محیطی و اقتصادی، دوچرخه ثابت کرده است که نیرویی متحول کننده در برنامه ریزی شهری و انتخاب سبک زندگی سالم است. اما با وجود تمام این مزایا با گرم شدن هوا و به ویژه در 6 ماه نخست سال، ما تمایل بیشتری به استفاده از آن پیدا می کنیم. به بهانه بازگشت دوچرخه سواران به کوچه پس کوچه های شهر، نگاهی به این ابزار نقلیه ساده اما پرکاربرد شهری داریم.
دوچرخه، از قلب و عروق تا مغز و اعصاب
دوچرخه سواری منظم با افزایش کارایی قلب و عروق و کاهش خطر بیماری های قلبی، سلامت قلب را تقویت می کند. این ورزش همچنین عضلات به ویژه پاها و عضلات مرکزی بدن را شکل می دهد و تقویت می کند و بدون ایجاد فشار بیش از حد بر بدن، بدنی متعادل می سازد. دوچرخه سواری به عنوان یک فعالیت کالری سوز قوی، با افزایش متابولیسم و حمایت از یک سبک زندگی پرانرژی تر، به ویژه به زنان کمک می کند تا وزن خود را به طور مؤثر مدیریت کنند.
علاوه بر قدرت بدنی، دوچرخه سواری انعطاف پذیری عمومی بدن را افزایش می دهد. ماهیت کم فشار فعالیت با دوچرخه، به ویژه برای سلامت مفاصل ارزشمند است و مسیری را برای حفظ تحرک بدون تأثیر نامطلوب دیگر تمرینات ورزشی پرفشار مانند دویدن ارائه می دهد. این شکل ملایم اما مؤثر از ورزش، خطر ابتلا به بیماری های مختلف مرتبط با سبک زندگی را کاهش می دهد و طول عمر و کیفیت زندگی را افزایش می دهد. حتی با افزایش سن نیز دوچرخه سواری به فعالیتی ارزشمند برای حفظ سلامت و استقلال حرکتی تلقی می شود و حتی با میزان محدودی از دوچرخه سواری می توان خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته مغزی را کاهش داد. یکی دیگر از فواید دوچرخه سواری که در همه گروه های سنی و جنسیتی گزارش شده است، کاهش معنادار سطح استرس است. به طور معمول دوچرخه سواران، با ایجاد حس آرامش، تندرستی بیشتری را تجربه می کنند. این فعالیت ورزشی، چه در جوانان و چه در سالمندان، عملکرد شناختی و هوشیاری را افزایش می دهد و به طور بالقوه به حفظ هوشیاری ذهنی در طول زندگی کمک می کند.
پایداری شهری با دوچرخه سواری
یکی از قانع کننده ترین استدلال ها برای افزایش استفاده از دوچرخه در مناطق شهری، کاهش شایان توجه آلودگی است. برخلاف وسایل نقلیه موتوری، دوچرخه ها اساسا بدون آلودگی هستند و تنها تأثیرات زیست محیطی بالقوه آن ها از حداقل مواد موردنیاز برای نگهداری، مانند مقادیر کمی گریس برای زنجیر و چرخ دنده ها، ناشی می شود. این کاهش چشمگیر در انتشار گازهای گلخانه ای، دوچرخه سواری را به ابزاری قدرتمند در مبارزه با آلودگی هوای شهری و تغییرات اقلیمی تبدیل می کند.
فراتر از نگرانی های فوری درباره آلودگی، دوچرخه ها رویکردی پایدار در حوزه حمل و نقل شهری هستند که به زیرساخت های بسیار کمتری نسبت به وسایل نقلیه موتوری نیاز دارند. خطوط دوچرخه فضای کمتری نسبت به خطوط خودرو اشغال می کنند و امکانات پارکینگ دوچرخه در مقایسه با ساختارهای پارکینگ خودرو فشرده تر هستند. این کارایی به شهرها اجازه می دهد تا فضای شهری را برای استفاده عمومی به جای اسکان خودرو احیا کنند.
اقتصاد رکابی از شهر نا شهروندان
مزایای اقتصادی دوچرخه سواری بسیار فراتر از پس اندازهای فردی است. در بریتانیا، سهم اقتصادی دوچرخه سواری به طور محافظه کارانه ای ۵.۴ میلیارد پوند تخمین زده شده است. در حالی که ۰.۷ میلیارد پوند مستقیم از خود صنعت دوچرخه سواری و ۰.۵ میلیارد پوند از گردشگری دوچرخه سواری حاصل می شود، بخش عمده آن - ۴.۱ میلیارد پوند - ناشی از تأثیرات مثبت گسترده تر از جمله کاهش آلودگی، کاهش تلفات رانندگی و کاهش ازدحام در نقاط مختلف شهری است.
این سهم اقتصادی شایان توجه، تقریبا 64هزارشغل تنها در بخش دوچرخه سواری بریتانیا ایجاد کرده است. برای روشن شدن موضوع، این تأثیر اقتصادی به طور قابل توجهی از صنعت فولاد که ۱.۶ میلیارد پوند ارزش دارد و تقریبا نیمی از افراد را استخدام می کند، فراتر می رود. این ارقام نشان می دهند که چگونه دوچرخه سواری می تواند به یک بخش اقتصادی معنادار تبدیل شود و هم زمان به چالش های مختلف شهری بپردازد.
در سطح شخصی تر، دوچرخه سواری در مقایسه با مالکیت خودرو یا حمل ونقل عمومی، صرفه جویی شایان توجهی در هزینه ها ایجاد می کند. دوچرخه ها به حداقل نگهداری، بدون سوخت و هزینه های بیمه بسیار کمتر نسبت به خودروها نیاز دارند. شهرها همچنین از طریق کاهش هزینه های نگهداری جاده ها، هزینه های مراقبت های بهداشتی ناشی از تصادفات رانندگی و زمان مفید کمتری که به دلیل ازدحام از دست می رود، از نظر مالی سود می برند.
ابتکارهای ضد موتوری
«پاریس ولیب»: پیشگام در اشتراک دوچرخه
از ژوئیه ۲۰۰۶، پاریس سیستم اشتراک دوچرخه خودگردان را راه اندازی کرد که همچنان یکی از موفق ترین ابتکارات دوچرخه سواری شهری در جهان است. این سیستم گزینه های انعطاف پذیری را برای نیازهای مختلف کاربران ارائه می دهد، از اشتراک هایی که فقط از ۳.۱۰ یورو در ماه شروع می شوند تا بلیت های یک روزه برای بازدیدکنندگان. ولیب با سی دقیقه اول رایگان برای مشترکین، سفرهای کوتاهی را که قاعدتا با ماشین یا حمل و نقل عمومی انجام می شود، به استفاده از دوچرخه تشویق می کند. موفقیت این برنامه نشان می دهد که چگونه اجرای متفکرانه زیرساخت های دوچرخه سواری می تواند الگوهای حمل ونقل شهری را تغییر دهد. پاریس با در دسترس قرار دادن دوچرخه ها در سراسر شهر و ایجاد خطوط اختصاصی، دوچرخه سواری را به عنوان حمل و نقل روزمره و نه فقط یک فعالیت تفریحی، عادی کرده است.
«سیتی بایک»: راهکار حمل و نقل شهری نیویورک
برنامه سیتی بایک نیویورک، یکی دیگر از ابتکارات موفق اشتراک دوچرخه است که نحوه پیمایش مردم در یکی از شلوغ ترین شهرهای جهان را تغییر داده است. این سیستم منهتن، بروکلین، کوئینز، هوبوکن و جرسی سیتی را به هم متصل می کند و جایگزینی کارآمد برای سفر با مترو و تاکسی، به ویژه برای سفرهای کوتاه تا متوسط، ارائه می دهد. سیتی بایک با ادغام دوچرخه سواری در شبکه حمل و نقل گسترده تر، به کاهش ازدحام کمک می کند و در عیــن حــــال گزینه های حمل ونقل مقرون به صرفه ای را ارائه می دهد.
رکاب انگلیسی
بریتانیا طرح‌های چندوجهی دوچرخه سواری را اجرا کرده است که توسعه زیرساخت ها را با انگیزه های اقتصادی ترکیب می کند. این برنامه ها به تثبیت دوچرخه سواری به عنوان یک گزینه حمل ونقل عملی و یک محرک اقتصادی کمک کرده و از 64هزارشغل حمایت می کند تا جایی که تقریبا هر 10ثانیه یک دوچرخه در سراسر کشور به فروش می رسد. رویکرد بریتانیا نشان می دهد که چگونه سیاست های هماهــــــنگ می‌تواننـــد مزایای دوچرخه سواری را در حـــــــــوزه‌های زیست محیطی، بهداشتی و اقتصادی تقویت کنند.
آمار های ترافیکی رکاب زنان
در طول یک دهه گذشته، شهرهای بزرگ جهان شاهد روندهای متفاوتی در سوانح مرتبط با دوچرخه بوده اند که نشان دهنده تفاوت در کیفیت زیرساخت ها، چارچوب های نظارتی و نگرش های فرهنگی نسبت به دوچرخه سواری است. در شهر نیویورک، تصادفات دوچرخه سواری از 18هزارو510مورد در سال ۲۰۱۹ به 12هزارو450مورد در سال ۲۰۲۰ کاهش داشته است، اما به طور متناقضی، تلفات از ۱۶ مورد به ۲۸ مورد افزایش یافته است که نشان دهنده خطرات مداوم با وجود کاهش ترافیک در طول قرنطینه های همه گیری کووید است. در مقابل، لندن افزایش ۱۵ درصدی جراحات جدی دوچرخه سواران (از ۸۶۲ مورد به ۹۸۹ مورد) و افزایش تلفات از ۶ مورد به ۱۰ مورد بین سال های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ را گزارش کرده است، حتی با اینکه مرگ ومیر جاده ای به طور کلی کم شده‌است. این امر آسیب پذیری دوچرخه سواران را در میان جمعیت رو به رشد دوچرخه سواران شهری برجسته می کند.
آمارهای آمستردام، شهری با فرهنگ دوچرخه سواری بی نظیر، نشان می دهد که ۵۰درصد از قربانیان تصادفات رانندگی در سال ۲۰۲۲ دوچرخه سواران، عمدتا جوانان هجده تا بیست و چهارساله، بوده اند. سهم بالای دوچرخه (بیش از ۴۰درصد از سفرها) ذاتا خطرات حوادث را افزایش می دهد، اگرچه میزان مرگ ومیر همچنان کمتر از شهرهای خودرو محور است.
در همین حال، توکیو شاهد بود که دوچرخه ها در ۴۶.۶درصد از تصادفات رانندگی در سال ۲۰۲۲ نقش داشته اند که ناشی از پیک های دوچرخه سوار تحویل کالا و شیفت های کاری ناشی از شیوع همه گیری کووید بوده است. داده های قدیمی تر از پکن نشان می دهد که دوچرخه سواران از نظر تاریخی ۷۰درصد از تصادفات رانندگی را تشکیل می دهند و میزان مرگ ومیر دوچرخه سواران مسن، پنج برابر بیشتر از میانگین است. همچنین در اروپا، فقط در سال ۲۰۱۹ در فرانسه ، ۱۸۷ مورد مرگ و میر دوچرخه سواری گزارش شده است که بالاترین میزان در سال های اخیر است، اگرچه این تعداد در طول همه‌گیری کووید به طور موقت کم شده بود.
مشهد، شهر دوستدار دوچرخه
ترافیک سنگین و آلایندگی زیاد، موضوعی نیست که مختص کشور خاصی باشد. در بسیاری از کلان‌شهرهای ایران هم این مسئله سبب شده تا شهرداری‌ها به‌عنوان متولیان شهر، طرح‌هایی را برای دست‌یافتن به آرمان‌شهر بدون خودرو اجرا کنند. در بین همه این طرح‌ها، استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی که ما آن را با نام بایدو در شهری مانند مشهد می‌شناسیم، توانسته است به یک نقطه‌‌قوت در مسائل ترافیکی شهر تبدیل شود و به‌خوبی جای خودش را در بین مردم پیدا کند. اختصاص ۱۷۰۰ دستگاه دوچرخه در ۲۰۳ ایستگاه شهروندمحور با بیش از ۲۲۰کیلومتر مسیر ویژه دوچرخه در مشهد، بخشی از زیرساخت‌هایی است که سبب شده تا این شهر به یکی از شهرهای دوستدار دوچرخه تبدیل شود و در سال1402 گواهی‌نامه شهر دوستدار دوچرخه را از وزارت کشور دریافت کند.
«بایدو»ی مشهد به روایت آمار
220
کیلومتر مسیر ویژه دوچرخه در مشهد
203
ایستگاه شهروندمحور
۱۷۰۰
دستگاه دوچرخه
وقتی حق تقدم با دوچرخه است
توکیو، ژاپن: جریمه دوچرخه سواران بابت نادیده گرفتن چراغ راهنمایی (7هزار ین)، عدم توقف در مقابل علائم (7هزار ین)، رانندگی خلاف جهت ترافیک (5 هزار ین) و سرعت غیرمجاز در پیاده روها (5هزار ین) در نظر گرفته شده است.
لندن، بریتانیا: رانندگانی که دوچرخه سواران را به خطر می اندازند با ۲۰۰پوند جریمه و امتیاز منفی مجازات می شوند، در حالی که دوچرخه سواران در صورت عبور از چراغ قرمز، ۵۰ پوند جریمه می شوند.
آمستردام، هلند: جریمه ۱۵۰ یورویی برای دوچرخه سواری تحت تأثیر الکل و ۹۵ یورویی برای استفاده از تلفن همراه هنگام رانندگی در کنار محدودیت سرعت ۳۰کیلومتر در ساعت در سطح شهر تصویب شده است.
نیویورک، ایالات متحده: جریمه ۵۰ تا ۲۵۰ دلاری برای رانندگانی که خطوط دوچرخه را مسدود و جریمه ۱۹۰ دلاری برای دوچرخه سوارانی که در پیاده روها حرکت کنند، در نظر گرفته شده است.
پاریس، فرانسه: درصورت پارک در خطوط دوچرخه، جریمه ۱۳۵ یورویی و ۳۵ یورو برای دوچرخه سوارانی که قوانین تردد یک طرفه را نادیده می گیرند، توسط دوربین های کنترل ترافیک اعمال می شود.
دوچرخه سواری هوشمند در شهرهای هوشمند
۱. مدیریت ترافیک مبتنی بر هوش مصنوعی: نصب چراغ های راهنمایی هوشمند با استفاده از نظارت کامپیوتری برای ایجاد حق تقدم برای دوچرخه سواران در تقاطع ها و کاهش برخورد با وسایل نقلیه در حال گردش.
۲. مسیرهای دوچرخه سواری محافظت شده: ساخت خطوط جدا از هم با مواد بادوام مانند جدول های لاستیکی یا گلدان ها، با الگو برداری از «بزرگراه های دوچرخه سواری» آمستردام.
۳. کنترل سرعت دوچرخه های برقی: اعمال محدودیت سرعت جغرافیایی (مثلا ۲۵ کیلومتر در ساعت) برای دوچرخه های برقی اشتراکی در مناطق پر تردد عابر پیاده با استفاده از فناوری GPS.
۴. ناوبری واقعیت افزوده: توسعه برنامه هایی که چراغ های راهنما را روی کلاه ایمنی نمایش می دهند و بدون حواس پرتی، به افزایش قدرت و میدان دید دوچرخه سواران کمک می کنند.
۵. سیستم های جریمه پویا: ارسال بلادرنگ جریمه های ترافیکی از طریق برنامه های تلفن همراه مرتبط برای متخلفان و پیاده سازی سیستم محاسبه تصاعدی جرائم براساس فراوانی تخلفات.