رضا سلیمان نوری
سازمان کنفرانس اسلامی یکی از نخستین مجموعه‌های سیاسی جهان بود که به جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، واکنش نشان داد. این سازمان چهارم مهر سال1359 به پیشنهاد اندونزی و لیبی، اجلاس فوق‌العاده‌ای در سطح وزرای خارجه، برای بررسی این موضوع برگزار کرد که نتیجه آن، تشکیل کمیته‌ای به‌عنوان کمیته حسن‌نیت، متشکل از سران 9کشور و دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی به ریاست ژنرال ضیاءالحق، رئیس‌جمهور وقت پاکستان، بود. این کمیته که مقر آن در جده قرار داشت، پس از تشکیل به‌سرعت اقداماتی را برای حل مسئله آغاز کرد. در همین راستا هیئت فوق پس از مسافرت به ایران و عراق، با رهبران دو کشور درباره پایان دادن به خونریزی، مذاکره و گفت‌وگو کرد.
صدام در مذاکره با این هیئت گفت که حاضر به اجرای یک آتش‌بس یک‌طرفه است، به‌شرطی‌که در وضعیت مواضع نظامی دو طرف، تغییری حاصل نشود. البته صدام پیش از این هم در سخنرانی خود که در رسانه‌های عراق منتشر شده بود، اعلام کرده بود که با شرط عقب‌نشینی نکردن، حاضر است تحت نظارت هر سازمانی که ایران با آن موافق است، آتش‌بس را اجرایی کند. اعضای کمیته حسن‌نیت پس از دریافت مواضع صدام و دولت عراق، راهی ایران شدند تا رایزنی‌های لازم را با طرف دیگر جنگ انجام دهند.
آنان پس از گفت‌وگوهای مقدماتی با مسئولان وقت جمهوری اسلامی ایران در روز 29مهر1359 به دیدار بنیان‌گذار انقلاب اسلامی رفتند تا حرف آخر مسئولان ایرانی را از زبان امام‌خمینی بشنوند. امام‌خمینی در این دیدار ضمن برشمردن مصائب ملت ایران در دوره شاهنشاهی و نیز اشاره به متجاوز بودن صدام در حمله به ایران و بیمعنا بودن صلح بین اسلام و کفر، خطاب به اعضای کمیته حسن‌نیت سازمان کنفرانس اسلامی -که شامل هیئت بررسی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران متشکل از احمد سکوتوره، رئیس‌جمهور گینه، الحاج داوداجوارا، رئیس‌جمهور گامبیا، ضیاءالرحمان، رئیس‌جمهور بنگلادش، ضیاءالحق، رئیس‌جمهور پاکستان، بولنت اولوسو، نخست‌وزیر ترکیه، حبیب شطی، دبیرکل کنفرانس اسلامی، یاسر عرفات، دبیرکل سازمان آزادی‌بخش فلسطین و وزیران امورخارجه ترکیه، سنگال، بنگلادش و پاکستان بود- فرمودند: «... از صدام بخواهید... که از کشور ما بیرون برود. بعد از اینکه دست از تجاوز برداشت، یک هیئت بین‌المللی در اینجا باشد... رسیدگی کنند به جنایاتی که شده است. اگر ما جنایتکار هستیم، ما را تأدیب کنند و اگر صدام جنایتکار است، صدام را تأدیب کنند. این طریقه اسلام است...».
امام‌خمینی(ره) در پایان بیانات خود فرمودند: «ما با کسی دعوا نداریم، لکن خسارات عراق و ایران را مطالبه می‌کنیم... شما می‌توانید با دولت و مجلس و رئیس‌جمهور ایران مذاکره کنید که آن‌ها هم همین را خواهند گفت».
و بدین‌گونه ایشان با آتش‌بس بدون عقب‌نشینی و مشخص کردن متجاوز، مخالفت کردند.
کمیته یادشده سرانجام در بیستم آبان1365 شمسی در جده عربستان بدون دسترسی به نتیجه مطلوب به کار خود پایان داد.